EMEKLİLİK SIRASINDA YAPILAN EK ÖDEMELERİN VERGİ İADESİNDE İKİ FARKLI UYGULAMA

Habertürk’te salı günü yayımlanan, ikale tazminatlarında vergi iadesiyle ilgili yazımızın ardından birçok okurdan sorular geldi. Büyük Mükellefler Vergi Dairesi’nin vergi iadesi konusunda sıkça sorulan soruları yanıtladığı ve internet sitesinde yayımladığı  yazıda, “Çalıştığım işyerinden emekli olmak üzere ikale sözleşmesi imzalayarak ayrıldım, ikale kapsamında tarafıma yapılan ödemeden kesilen gelir vergisini iade alabilir miyim?”  sorusuna karşılık şöyle denildi:

“Emekli olmak suretiyle işten ayrılan hizmet erbabına yapılan ek ödemeler, işveren tarafından işsiz kalması nedeniyle yapılan bir ödeme olmayıp, emekliye ayrılması nedeniyle ödenen emekli ikramiyesi niteliğinde olduğundan, bu ödemelerin, Gelir Vergisi Kanununun geçici 89’uncu maddesinde belirtilen ödemeler kapsamında değerlendirilmesi ve bu ödemeler üzerinden yapılan gelir vergisi kesintisinin iadesi mümkün değildir.”

Büyük kurumsal şirketler başta olmak üzere, pek çok işletme çalışanları emekli  olurken kıdem tazminatı dışında ilave ödemeler yapıyor. İşletmeler, ihbar ve kıdem tazminatına ilave olarak 5-6 aylık ücret tutarında ödemede bulunuyorlar. 28 Mart 2018 öncesi ikale kapsamındaki tazminatlar için ödenen vergilerin iadesi gündeme gelince, bu kişiler de vergi iadesi başvurusunda bulundu. İstanbul’da Büyük Mükellefler Vergi Dairesi’nde 27 bin kişinin iade başvurusu bulunuyor. Bunlar arasında emeklilik sırasında ek ödeme alanlara olumsuz yanıt veriliyor. Oysa bazı vergi daireleri aynı durumdaki kişilerin yaptıkları başvuruyu kabul ederek vergi iadelerini gerçekleştiriyor. Örneğin, Ereğli Demir Çelik, emekli olan çalışanlarına 6 aylık net ücret tutarında “ek paket” adı altında ödeme yaptı. Ereğli Demir Çelik’ten emekli olan kişiler, daha sonra gidip vergi iadelerini alabildiler.

“İlave tazminat” emekli olurken ödendiği gerekçesiyle vergi iadesi başvurusu reddedilenlerin, idare mahkemelerine başvurmalarında yarar bulunuyor.

ASKERLİK BORÇLANMASI, ASKERLİK YAPILAN DÖNEMDEKİ SÜRELERE EKLENİR

Soru: 2023 Ocak ayında emekli olacağım. 2000 öncesi 2027 prim günüm var. Askerlik hizmetimi 1994 ve 1995 yıllarında 8 ay kısa dönem yaptım. Toplam prim günüm 8550. Askerlik borçlanması yaparsam emekli maaşında artış olur mu? Primlerim o yıllarda tavandan yattı. Fakat 2005 yılında paradan 6 sıfır atılınca 2000 öncesi toplam prim miktarım 7000 TL gibi komik bir rakam görünüyor. Askerlik borçlanmasını aylık 5000 TL göstererek ödersem emekli maaşım artar mı? Yatırdığım para o yıllara mı sayılır? (İbrahim Karaaytu)

Yanıt: İbrahim Bey, askerlik borçlanmasının emekli aylığına etkisi, herkes için aynı değildir. Tavandan ödemek her zaman yüksek emekli aylığı bağlanacağı anlamına gelmez. Asgariden borçlanma yapmanız, yatırdığınız paraya göre daha büyük avantaj sağlayabilir. Sigortalı olarak çalışmaya başladıktan sonra yaptığınız askerlik için ödediğiniz borçlanma primleri, o dönemin primlerine eklenir. 1994-1995 yıllarında askerlik yaptığınıza göre, 2000 öncesi çalışma sürenize eklenir.

TL'den sıfır atılmış olması 2000 öncesi primlerinizi olumsuz etkilemez. Prime esas kazançlarınız, 2000 öncesi, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası ayrı ayrı güncellenerek, emekli aylığı bağlanacak tarihteki değeri hesaplanır.

EMEKLİ AYLIĞI, PRİME ESAS KAZANCIN YÜZDE 90’INI AŞAMAZ

Soru: 1984 doğumluyum ve 2001 SSK girişliyim. Primlerim tavan rakam üzerinden yatırılıyor. SGK’nın internet sitesinde emekli aylığımın her ay yaklaşık 40 TL arttığı görünüyor. 60 yaşında emekli olana kadar primlerim tavandan yatmaya devam ederse, emekli aylığım her ay sürekli 40 TL artar mı? Bunun bir üst sınırı var mı? Örneğin, 25 yıl daha tavandan primim yatsa her yıl yüzde 2 üzerinden emekli aylığım yüzde 50 daha artar mı? (Miraç Koçal)

Yanıt: Miraç Bey, tavandan prim yatırmaya devam ettiğiniz takdirde emekli aylığınız artmaya devam eder. Ancak, okurların yönelttiği sorulardan gördüğüm kadarıyla “tavandan prim yatırma” konusunda yanlış bilgi söz konusu. Genellikle, brüt ücretinin tamamı bordroda gösterilenler primlerinin tavandan yatırıldığını düşünüyorlar.

Kanuna göre ise sosyal güvenlik primleri en düşük brüt asgari ücret, en yüksek brüt asgari ücretin 7.5 katı üzerinden ödenebilir. 2019 yılı için brüt asgari ücret 2.558,40 TL, bunun 7.5 katı ise 19 bin 188 TL’dir. Tavandan prim yatırılması demek, bordroda brüt kazancın 2019 yılı için 19 bin lira dolayında gösterildiği anlamına gelir.

Aylık bağlama oranında da bir tavan söz konusudur. 2008’de yürürlüğe giren kanun uyarınca, 4/a ve 4/b kapsamındaki kişiler ile ilk defa 4/c’li çalışmaya 30 Nisan 2008 tarihinden sonra başlayanların emekli aylığı, ortalama aylık kazancı ile aylık bağlama oranının çarpımı sonucu hesaplanıyor. Söz konusu kişiler için aylık bağlama oranı, toplam prim ödeme gün sayısının her 360 günü için yüzde 2 olarak uygulanıyor. 30 Nisan 2008 öncesi işe başlamış olanlarda ise aylık bağlama oranı ilk 10 yılda her yıl için yüzde 3, sonraki her yıl için yüzde 2 olarak hesaplanıyor. Aylık bağlama oranı, yüzde 90’ı geçemez. Sigortalılık süresinin tamamı 2008’den sonra geçen kişinin yüzde 90 aylık bağlama oranına ulaşabilmesi için 45 yıl kesintisiz prim yatırması gerekir.

İŞE BAŞLADIKTAN SONRA YAPILAN YAŞ DÜZELTMESİ EMEKLİLİKTE DİKKATE ALINMAZ

Soru: 01.05.1968 doğumluyum. Köyde doğduğum için 4 yaş küçük yazılmış, mahkeme kararı ile 1987 yılında düzelttim. Fakat sigortam 1986 yılında başladığı için emekli olamıyorum. 1984 yılında çalışmaya başladığım halde sigortam 2 yıl geç yapıldı. Şu an o firmada çalışmıyorum, hizmet tespit davası açsam bir sonuç alabilir miyim? O dönem birlikte çalışıp da şahit göstereceğim birçok kişi var. (Harun Reşit Er)

Yanıt: Harun Bey, kanuna göre, sigortalı olarak işe girdikten sonra yapılan yaş düzeltmeleri emekliliğinizde dikkate alınmaz. Emeklilik yaşının öne çekilebilmesi için, yaş düzeltmesinin sigortalı olarak herhangi bir işte çalışmaya başlamadan önce yapılması gerekiyor.

Sigortasız çalışanların hizmet tespit davasını, sigortasız çalışmanın sona erdiği beş yıl içinde açması gerekir. Ancak, işvereniniz, 1984-1986 arasında sigortasız çalıştığınız dönemlerde sizinle ilgili aylık sigorta primleri bildirgesi, dört aylık sigorta primleri bordrosu, sigortalı hesap fişi gibi belgelerden herhangi birini vermiş veya bu belgelerden birinde isminiz görünüyorsa, 5 yıllık hak düşürücü süre dikkate alınmaz ve dava açabilirsiniz. Göstereceğiniz tanıklar, bu belgelerden biri varsa açacağınız davayı kazanmanızı sağlayabilir.

STAJ SİGORTASI YAPANLAR DOĞUM BORÇLANMASINDAN NASIL YARARLANABİLİR?

Soru: Bir yazınızda, stajyerlik sigortası olanların doğum borçlanması yaparak emeklilik yaşını öne çekebileceğini yazmıştınız. 1975 doğumluyum. 1995 yılında sigorta başlangıcım var. Daha öncesinde ise, lise döneminde yapılan staj sigortam bulunuyor. 2005 yılında çalışırken doğum yaptım. Bu durumda doğum borçlanması yaparak  emeklilik yaşımı düşürebilir miyim? (Ümmühan Türedi)

Yanıt: Ümmühan Hanım, her bir çocukta 2 yıl olmak üzere, 3 çocuğa kadar tanınan doğum borçlanması, normalde sigortalı olarak işe başladıktan sonra doğum yapan ve doğumdan sonra çalışmaya ara vermek zorunda kalan kadın sigortalılara tanınan bir haktır.

İstisnai olarak ise öğrenciliği döneminde staj sigortası bulunan kişilerin staj sigortası ile ilk defa sigortalı olarak çalışmaya başladıkları tarih arasında doğan çocukları için doğum borçlanması hakkı tanınıyor. Bu kişilerin sigorta başlangıç tarihi de borçlanma yaptıkları süre kadar geri çekiliyor.

Siz sigortalı çalışmaya başladıktan sonra doğum yapmışsınız. Doğum borçlanması ile sadece prim gününüzü artırabilirsiniz, emeklilik yaşınızı öne çekemezsiniz. Staj sigortası ile 1995 yılı arasında doğum yapmış olsaydınız, o durumda doğum borçlanmasıyla emeklilik yaşınızı öne çekebilirdiniz.

MEMURİYET ÖNCESİ SSK ÇALIŞMASI EMEKLİLİK TARİHİNİ ÖNE ÇEKER

Soru: 29.01.1971 doğumluyum, 15.05.1993 tarihinde SSK’lı olarak işe başladım. 1996 Kasım - 1998 Haziran ayları arasında askerlik yaptım. 2007’de memuriyete başladım. 4597 gün SSK, 3240 Emekli Sandığı’ndan hizmet var. Ne zaman emekli olurum?  (Erhan Kesici)

Yanıt: Erhan Bey, SSK’dan emeklilikte 25 yıl sigortalılık, 5675 prim günüyle 54 yaşında emekli olabilirsiniz. Emekli Sandığı’ndan emeklilik yaşınızın tespitinde, 23 Mayıs 2002 tarihinde emeklilik hizmet süresini doldurmaya kalan süreniz dikkate alınır. SSK ve BAĞ-KUR statüsündeki çalışmalarınız, 4/C’li olarak işe başladığınız tarihten geriye doğru işe başlama tarihinizi öne çeker. Mevcut bilgilere göre, 55 yaşında emekli olabileceğinizi söyleyebilirim. Askerlik borçlanması yaptığınız takdirde emeklilik yaşınızı bir yıl öne çekebilirsiniz. Ama askerlik süresinin tamamını değil bir kısmını borçlanmanız da yeterli olabilir. 4/C’li çalışmaya ne zaman başladığınızı belirtmediğiniz için, ne kadar askerlik borçlanması yapmanızın yeterli olacağını söyleyemiyorum.