İnsan ve değerleri üzerine düşünmek…
"Değer nedir?", "Bir şeye neden 'değer' atfederiz?", "Değerlerimiz evrensel midir?", "Aynı olaylar neden farklı şekillerde değerlendirilir?" gibi sorular felsefenin tartışma alanında sorulmaya ve yanıt aranmaya devam ediyor. Düşünür İonna Kuçuradi, "İnsan ve Değerleri" adlı eserinde bu sorular ile tartışma yaratırken aynı zamanda bizlere felsefe yapma ve derin düşünme imkanı sunuyor.
ABONE OL
İoanna Kuçuradi'nin "İnsan ve Değerleri" adlı kitabı, insanın eylemleri hakkında derin bir felsefi inceleme sunuyor. İnsan ilişkilerindeki dinamikleri, birçok çatışmanın kaynağını felsefi kavramlar üzerinden sorguluyor. Şu soru felsefenin alanında düşündürmeye devam ediyor: Neden aynı eylem ve olayların farklı şekillerde değerlendirilmesi insan dünyasının bir olgusudur? Bu değerlendirme farkları hatta zıtlıkları, Kuçuradi'de başkaldırı duygusu uyandırıyor ve kitabında bu olguyu açıklamaya girişiyor. Değerlendirme sürecini ve "değerlendirilen şeyi” uygun bir şekilde nasıl değerlendirebileceğimizi derinlemesine sorgulamak, Kuçuradi'nin felsefi çalışmalarının merkezinde yer alıyor.
“İnsan, tür olarak insan, tek tek kişilerin gerçekleştirebildikleri ve yaşayabildikleriyle varlığa yeni boyutlar kazandırmaktadır. Bunların en önemlilerinden biri değerdir. Kişilerin fiilen yaşadıkları, fiilen gerçekleştirdikleriyle değerlenir insan. Bu değerlenme ise varlığın apayrı bir boyutudur. Bu bakımdan, değerli bir şeyi değerli olmayandan ayıran, amaç, anlam v.b. şeylerin kausal oluşla iç içe verildiği olaylar ve durumlarının değerini belirleyen, bunların insana kazandırdıklarıdır; başka bir deyişle, insanın yaşantı ve eylem imkanlarının genişlemesinde nasıl bir katkıda bulunduklarıdır.”
Kitap; “değeri”, “değerleri” ve “değerlendirme yapmayı” titizlikle ele alıyor. Bu kavramların anlamsal olarak nüans farklarının altını çiziyor. Kuçuradi’ye göre anlamsal olarak değer ve değerler ayrı şeylerdir. Değerler var olan imkanlardır. Değer ise bir şeyin bir çeşit özelliğidir. Değerin oluşumunda da bir şeyin başka bir şey ile “ilgili olma hali” ve “bağı” onun önem ölçüsünü veya niteliğini gösteren ön koşuldur. Bu bilgiler ışığında aynı eylemler, aynı olaylar veya aynı durumlar, farklı kişilerce oldukça farklı değerlendirilir. Kimisi bir olaya olumlu bakarken kimisi olumsuz değerlendirmelerde bulunabilir. Kimisi bir şeye “iyi” derken kimisi “kötü” diyebilir.
Öte yandan doğruluk, iyilik, güzellik ve fayda dediğimiz kavramlar ise epistemolojik, etik, estetik ve ekonomik değer olarak adlandırılır. Dolayısıyla “değer” insan için önem taşıyan, dünya ve toplumla kurduğumuz ilişkide ortaya çıkan olgudur. Bu açıdan da “değer” insan yaşamının önemli ögesidir. Değer insan için geçerli olan önem ve öncelik gördüğü anlamlar bütünüdür.