Koronaya umut olması beklenen plazma naklinde son durum...

Kan nakliyle korona tedavisi Haberi Görüntüle

İyileşen 1000’den fazla hasta var. Plazma nakli için iyileşmenin üstünden 14 gün geçmesi gerektiğini biliyoruz. Şu anda antikoru olan kaç kişi var? Bu kişilerle bağlantı kuruldu mu?

- Sağlık Bakanlığımız iyileşen kişilerin tüm bilgilerini Kızılay ile paylaştı. Bu kişilerin arasında plazma bağışlamaya uygun olan kişilerle tek tek temas kuruluyor. Biliyorsunuz her iyileşen kişi plazma bağışçısı olamıyor. 18-55 yaş arası olacak, Hepatit vs gibi herhangi bir bulaşıcı hastalığı olmayacak gibi şartlar bulunuyor. Bu durumda da liste oldukça kısalıyor.

Plazma bağışı yapmak istemeyen oluyor mu? Oluyorsa endişeleri ne oluyor? Nasıl ikna ediliyorlar?

-Elimizde bulunan ve koronayı yenmiş kişilerden oluşan liste içeresinde, plazma bağışlama şartlarını karşıladığı halde bu davetimizi reddeden bir kişi henüz olmadı. Ancak anlamak gerekir ki onlar da çok zorlu bir süreçten çıktılar. Aralarında yarın bir daha konuşalım diyenler oluyor elbette ancak ‘hayır ben yoğun bakımda tedavi görenlerin belki de hayatını kurtaracak bu bağışı yapmak istemiyorum’ diyen henüz çıkmadı.

Şu an kaç bağışçı var, plazma verecek?

Bu rakam hergün değişiyor. Aslında kağıt üzerindeki sayı hiçbirşey de ifade etmeyebiliyor. Şöyle ki; iyileşen kişi sayısını bin olarak alırsak, bu kişilerin bir kışta sadece yaş itibariyle zaten plazma veremiyor, bir kısmı kilo düşüklüğü nedeniyle veremiyor. Bir kısmının kronik bir hastalığı olduğunu, sürekli ilaç kullandığını vs ancak konuştuğumuzda öğrenebiliyoruz. Onun için bir rakam vermek mümkün değil.

Plazma nakli kimlere verilecek öncelikle. Sadece entübe hastalara mı? Belli bir yaş aralığına mı? Yaşlı hastalara mı, gençlere mi?

- Bu süreci tamamen Sağlık Bakanlığımız yürütüyor. Biz Kızılay olarak donörle temas kurup, onun bağışını alıp istenilen hastaneye ulaştırmak için çalışıyoruz. Sağlık Bakanlığı'mızın ve doktorlarımızın bir öncelik listesi var elbette. Kendilerine ulaştırılan plazmaları o algoritmaya göre kullanıyorlar.

Günde kaç plazma nakli yapılabilir?

-Kızılay olarak bizim bugün itibariyle günlük 750 bağış alma kapasitemiz var. Bunu 10 il ve 13 nokta olarak söylüyoruz. Ancak önümüzdeki günlerde, iyileşen kişi sayısı arttıkça biz de bağış merkezlerimizi yaygınlaştıracağız. Kızılay olarak bu konuda hiçbir sıkıntı yaşamayacağımız bir ağa sahibiz. Türkiye’nin kan bağış organizasyonunu bildiğiniz gibi yaklaşık 15 yıldır Kızılay yürütüyor.

Koronavirüs tedavisinde kullanılacak plazma nakli yöntemi kısaca nedir?

Koronavirüs kapmış, tedavi olmuş ve sağlığına kavuşmuş kişilerin kanlarında virüse karşı bir antikor oluşur. Bu destekleyici tedavi metodu ile iyileşen kişilerden alınan ve içinde antikor bulunduran plazma, yoğun bakımda tedavi gören hastaya nakledilerek o kişinin virüs ile mücadelesine destek sağlanmış olur.

COVID-19, 2019 yılında Çin’de başlayan ve daha sonra pandemi yaparak tüm dünyaya yayılan SARS-CoV-2’ ye bağlı bir hastalıktır. Başlıca damlacık yoluyla yayılmakla birlikte enfekte yüzeyler/materyalle temas ile de bulaşabilmektedir. Hastalık hızlı yayılmaktadır. Henüz kesin bir tedavisi ya da aşısı bulunmamaktadır.

Dünya Sağlık Örgütü immün plazma tedavisini önermektedir;

İmmün plazma tedavisi 1900’lerin başından bu yana tıp camiasında bilinen ve uygulanan bir yöntem olup, geçmişte dünyayı etkisi altına alan SARS, MERS, Ebola, H1N1 gibi salgınlarda da uygulanmıştır.

Covid-19 tanısı konulan, tedavi sürecinin ardından iyileşen hastalardan Türk Kızılay tarafından toplanan kan plazmasının kritik durumda olan hastalarda kullanılması amaçlanmaktadır.

Bu sayede kan plazması ile kritik durumdaki hastaların tedavi edilmesi hedeflenmektedir.

Koronavirüs hastaları için kimler bağışçı olabilir?

Çok özetle; Plazma bağışı yapacak kişilerin enfeksiyonu geçirmiş olduğuna dair laboratuvar test sonucu gereklidir. Bağıştan 14 gün öncesinde bu kişilerin klinik semptomları tamamıyla ortadan kalkmış olmalı.

18-55 yaş arası bağışçılar, erkek ya da gebe kalmamış kadın bağışçılar (düşük yapmamış, kürtaj olmamış),COVID-19 virüs enfeksiyonuna yakalanmış ve sonrasında iyileşmiş bireyler ve COVID-19 enfeksiyonu tanısı aldığına dair laboratuvar test sonucu olmalıdır.

Bunula beraber; hastanede yatarak tedavi gören bağışçı adayının COVID-19 enfeksiyonu geçirmiş olduğunu gösteren nazofarengeal swab örneğinden çalışılmış moleküler test sonuçlarının 'NEGATİF' ve klinik belirtilerinin tam düzelmesinin üzerinden en az 14 gün geçmiş olmalı.

Ya da COVID-19 tanısı almış ancak yatarak tedavi görmeyip karantina altında bulunmuş bağışçı adaylarının klinik belirtilerinin tam düzelmesinin üzerinden en az 28 gün geçmiş olmalı ve bağış öncesi son 72 saat içinde alınan nazofarengeal swab örneğinden çalışılmış SARS-CoV-2 moleküler test sonucu “NEGATİF” olmalıdır.

Bağışçı kriterleri zaman zaman güncellenmektedir. Dolayısı ile bağışçı olmak isteyen adaylar, bağışçı kriterlerinin en güncel halini www.kanver.org sitesinden kontrol edebiliriler.

Plazma bağışı nasıl alınır?

Tam kan bağışından farkı yoktur. Aferez denilen yöntemle; kan bağışçısının kanında bulunan ve hastanın ihtiyacı olan kan bileşenleri alınır ve diğer bileşenler bağışçıya geri verilir. 45-60 dakika süren bir işlemdir.

BAĞIŞ SÜRECİ – ADIM ADIM

Aferez bağışı için gereken şartları taşıyan bağışçı adayları tarafından, Kan Bağışçısı Kayıt, Kan Bağışçısı Sorgulama, Aferez Bağışçısı Bilgilendirilmiş Onam, Covıd-19 İmmün Plazma Gönüllü Bağışçıları İçin Ek Onam ve Sorgulama Formları doldurulur.

Uygun bulunan bağışçı adaylarının doktor tarafından kısa fizik muayenesi yapılır. Bağışçı adaylarının Türk Kızılay tarafından Ulusal mevzuata uygun olarak testleri çalışılır;

Mikrobiyolojik tarama testleri (Hepatit B, Hepatit C, HIV ve Sifiliz),

NAT testleri (Hepatit B, Hepatit C ve HIV),

İmmünohematoloji testleri

Test sonuçları uygun olan bağışçı adaylarının aferez yöntemiyle immün plazması alınır.

Hastalarımızın ihtiyacına göre bileşenlerimiz hazırlanır.

Tedavi bekleyen hastalar için bakanlığımızın onayladığı hastanelerdeki ilgili hastalara transferi gerçekleştirilir.

Bir bağışçıdan ne kadar plazma alınacak?

İyileşen bir hastadan bir seferde 400 ml plazma alınır. Özellikle yoğun bakımlarda tedavi görenlere fazla yükleme olmasın diye bir hasta için önerilen doz 200 ml'dir. Bu 400 ml plazma, yoğun bakımda kritik durumdaki 2 hastanın virüsü yenmesine destek sağlar. Bir bağışçı en az birer hafta arayla en fazla üç defa immün plazma bağışlayabilir ve 6 kişiye şifa sağlayabilir.

Başarı oranı nedir?

Bağışçılardan alınan plazma (ve dolayısı ile içindeki antikorlar), yoğun bakıma alınmış, solunum sıkıntısı çeken ve durumu giderek kötüleşen hastalarda tamamlayıcı tedavi olarak kullanılacak. Bağışıklığı düşük olan, savunma sistemini ayağa kaldıramamış kritik durumdaki hastalarımız açısından bu antikorlar destek kuvvet anlamına geliyor. Bu yöntem uzun yılardır hastalıkların tedavisinde tamamlayıcı olarak kullanılır. Kesin bir tedavi değildir. Bu hastalık özelinde başarı oranını şu an için söylemek mümkün değildir.

Plazma bağışının, bağışçı için riski var mı?

Bu bağışın sağlık açısından kesinlikle hiçbir riski yoktur. Aferez işlemi esnasında kanın ayrıştırılması için kullanılan setler tek kullanımlık ve sterildir. Setler kapalı sistem olarak çalışır. Kanın cihazla bile teması söz konusu değildir.

Bu tedavi ücretli mi?

Bu kesinlikle ücretli bir tedavi değildir. Tüm masraflar devletimiz tarafından karşılanacaktır.

Bağışların nakledileceği kişiler neye göre belirlenecek?

Sağlık Bakanlığı bir bekleme listesi oluşturdu. Toplanan plazmalar bu listeye göre hastalara ulaştırılacak. Bu işi Sağlık Bakanlığımız yönetecek. Bizler de onların gösterdiği noktalara bu dağıtımları yapacağız. Hastalarımızın ihtiyacına göre bileşenlerimiz hazırlanır. Tedavi bekleyen hastalar için Bakanlığımızın onayladığı hastanelerdeki ilgili hastalara transferi gerçekleştirilir.

İyileşen vatandaşlarımıza çağrınız nedir?

İyileşen her bir vatandaşımız kritik durumdaki 6 hastaya umut olabilir. Hastalığı yenen kahramanlarımızı başkalarının da kahramanı olmaya davet ediyoruz. Siz iyileştiniz, şimdi iyileştirme sırası sizde…

Bağış yapmak isteyenler nereye başvurmalı?

Şu an için İstanbul, Gaziantep, Trabzon, İzmir, Ankara, Adana, Bursa, Samsun, Antalya ve Denizli olmak üzere 9 ilimizde 10 bağış noktası oluşturuldu. Kanver.org internet sitemizden bağış noktalarımızın adreslerini ve iletişim bilgilerini bulabilirler.