Rusya ile doğalgazda tarihi dönemeç
Türkiye ile Rusya arasında İdlib nedeniyle yaşanan gerilim tırmanırken, iki ülke arasında doğalgaz alış verişinde tarihi bir dönemece girildi. Türk ve Rus heyetleri, doğalgazda fiyat indirimi ve 2021 yılında süresi dolacak (BOTAŞ'ın 4, özel sektörün 4 olmak üzere toplam 8 milyar metreküp gazın ithalatına ilişkin) anlaşma konusunda müzakereler yürütüyor. Ankara'da, enerji kulislerinde müzakerelere ilişkin gaz denklemini değiştirecek, çok önemli bir gelişme konuşuluyor. Türkiye'nin, Rusya ile fiyat esnekliği olmayan, petroldeki fiyat hareketlerine dayalı, uzun dönemli (20 yılın üzerinde) gaz alım satım anlaşması yapmayı istemediği, bu nedenle de söz konusu anlaşmanın uzatılmasına ya da yeni bir anlaşmaya mesafeli olduğu belirtiliyor.
Türkiye’nin, Avrupa ülkelerinin yaptığı gibi piyasa dinamiklerine duyarlı gaz piyasasına ve fiyat modellerine geçmeyi hedeflediği kaydediliyor. Yeni dönemde, gaz sektöründe sıvılaştırılmış doğal gazın (LNG) payının daha da artabileceği ifade ediliyor.
Türkiye yıllık 50 milyar metreküp düzeyinde doğalgaz tüketiyor. İhtiyacın hemen hemen tamamı ithalat yoluyla karşılanıyor.
Rusya, Azerbaycan ve İran’dan boru hatları üzerinden uzun dönemli, fiyatın petrol hareketlerine göre değiştiği sözleşmelerle gaz satın alınıyor. Rusya, geçen yıla kadar gaz ithalatında yüzde 50’nin üzerindeki payıyla ilk sırada yer alıyordu. 2019 yılında payı yüzde 33.5 kadar geriledi. Rusya’dan, Karadeniz’in altına döşenen boru hatları üzerinden Mavi Akım ve TürkAkım’dan gaz ithalatı yapılıyor.
ABD, Katar ve Cezayir gibi ülkelerden de sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) satın alınıyor. LNG, deniz yoluyla tankerlerle taşınıyor ve tesislerde gazlaştırılıyor. Bu gaz daha sonra BOTAŞ’ın ulusal boru hattı şebekesine veriliyor.
TARİHİ DÖNEMEÇ
Türk ve Rus heyetleri, doğalgazda fiyat indirimi ve 2021 yılında süresi dolacak BOTAŞ’ın 4, özel sektörün 4 olmak üzere toplam 8 milyar metreküp gazın ithalatına ilişkin anlaşma konusunda müzakereler yürütüyor. Heyetler, bazen Türkiye’de, bazen de Rusya’da bir araya geliyor.
Ankara’da enerji kulislerinde, müzakerelere ilişkin çok çarpıcı, gaz denklemini değiştirecek önemli bir gelişme konuşuluyor. Türkiye’nin, Rusya ile fiyat esnekliği olmayan, petroldeki fiyat hareketlerine dayalı, uzun dönemli gaz alım satım anlaşması yapma konusunda isteksiz olduğu belirtiliyor. Bu çerçevede söz konusu anlaşmanın süresinin uzatılmasına ya da yeni bir anlaşmaya da mesafeli olduğu kaydediliyor.
LNG’NİN PAYI ARTACAK
Yeni model ne öngörüyor? Sektör uzmanları, Türkiye’nin, Avrupa ülkelerinin yaptığı gibi piyasa dinamiklerine duyarlı gaz piyasasına ve fiyat modellerine geçmeyi hedeflediğini belirtiyor. Uzmanlar, Avrupa’da birçok ülkenin “gazın gazla” rekabetini öngören piyasayı kurduğunu ve bu ülkelerde gerek tüketicilerin gerekse de üreticilerin Türkiye’ye göre çok daha düşük fiyattan gaz tükettiğini ifade etti. Uzmanlar, Türkiye’nin de böyle bir yapıya geçmesinin zorunlu olduğu görüşünü dile getiriyor.
Uzmanlar, izleyen yıllarda gaz sektöründe LNG’nin payının daha da artabileceğine işaret etti.
