1 milyar 750 milyon dolarlık gaz sıkışması
2019 yılının tamamlanmasına sayılı günler kala, doğalgazda 1 milyar 750 milyon dolarlık dev bir risk kapıya dayandı. Özel sektör gaz ithalatçıları, gerek elektrik üretiminde, gerekse de sanayide talebin düşmesi nedeniyle Rusya'dan öngörülen miktara doğalgaz çekemedi. Yıllık, zorunlu olarak alınması ya da çekilmesi gereken, aksi takdirde "al ya da öde" yaptırımına konu miktar, 8 milyar metreküp. Özel sektörün, şu ana kadar yalnızca 1 milyar metreküp dolayında gaz çekebildiği belirtiliyor. Kalan 3 aylık dönemde, 7 milyar metreküp dolayında gaz çekilmezse, ortalama her 1000 metreküpü 250 dolardan olmak üzere 1 milyar 750 milyon dolarlık bir ödeme söz konusu olacak. Diğer bir deyişle özel sektör, kullanılmayan gazın parasını Rusya'ya ödeyecek. Olcay Aydilek'in haberi
Türkiye’de yılda ortalama 50 milyar metreküp doğalgaz tüketiliyor. BOTAŞ, sektörün en büyük oyuncusu olarak öne çıkarken, özel sektörün kontrolünde de Rusya’dan 10 milyar metreküp doğalgaz ithalatına ilişkin kontrat bulunuyor (bunun yüzde 80’ini oluşturan, 8 milyar metreküplük bölümü “al ya da öde”ye konu oluyor).
TÜKETİM DÜŞTÜ
Ekonomide, 2018 yılının ağustos ayında yaşanan kur şokunun ardından başlayan daralma ya da küçülme devam ediyor. Ekonomik kriz, elektrik ve doğalgaz talebini de doğrudan etkiliyor ve tüketim geriliyor. Doğalgazda, bu nedenle Türkiye tarafından taahhüt edilen ancak çekilmeyen gazın parasının tedarikçi ülke veya ülkelere (örneğin Rusya) ödenmesi anlamına gelen “al ya da öde” riski yakıcı hale geliyor.
MİLYARLARCA DOLARLIK RİSK
2019 yılının tamamlanmasına 3 ay 1 hafta gibi kısa bir süre kaldı. BOTAŞ, bir süredir “al ya da öde”ye girmemek için formül üretiyor. Kaynaklar, bu formüllerin etkisini gösterdiğini, BOTAŞ’ın bu yılı “al ya da öde” yaptırımına girmeden tamamlamasının hemen hemen kesinleştiğini belirtiyor. Ancak, özel sektör gaz ithalatçıları için risk büyüyor. Özel sektörü, milyarlarca dolarlık bir ödeme bekliyor.
7 MİLYAR METREKÜP
Özel sektör gaz ithalatçılarının, zorunlu olarak Rusya’dan çekmesi gereken, aksi takdirde “al ya da öde” yaptırımına gireceği miktar, 8 milyar metreküp. Özel sektörün, şu ana kadar yalnızca 1 milyar metreküp dolayında gaz çekebildiği belirtiliyor. Kalan 3 ay 1 haftalık dönemde, 7 milyar metreküp dolayında gaz çekilmezse, ortalama her 1000 metreküpü 250 dolardan olmak üzere 1 milyar 750 milyon dolarlık bir ödeme söz konusu olacak. Diğer bir deyişle özel sektör, kullanılmayan gazın parasını Rusya’ya ödeyecek.
BANKA TEMİNAT MEKTUPLARI
Kaynaklar, bu paranın hemen yeni yılda ödemesinin gündeme geleceğini belirterek, “Bu büyük bir para. Ödeme sorunları ortaya çıkacaktır. İthalatçı şirketlerin, Türk bankalarından aldıkları ve Gazprom’a sundukları banka teminat mektupları var. Bunlar gündeme gelecektir. Önemli ve yakıcı bir sorun olarak bu konu sektörün önünde duruyor” dedi.
TELAFİSİ VAR MI?
Kaynaklar, Rusya’ya “al ya da öde” yaptırımı kapsamında yapılacak ödemenin daha sonra telafisinin mümkün olup olmadığı sorusunu, “Özel şirketler, önce bu ödemeyi yapacak. İzleyen yıllarda daha fazla tüketim olursa, telafi mekanizması devreye girer ve parası ödenen gaz çekilebilir. Ancak, çekilen gazın miktarının artması için ekonominin büyümesi, talebin artması gerekir” sözleriyle yanıtladı.
