1.Dünya Savaşı'nın nedenleri ve sonuçları nelerdir?

Devletlerarası bloklaşma

Avusturya ve Rusya’nın Balkanlardaki çıkar çatışmaları,

Siyasi birliği geç tamamlanan Almanya ve İtalya’nın siyasi dengelerin değiştirilmesi

Başlatan Olay: Avusturya-Macaristan veliahtı Ferdinand, Saraybosna’yı ziyareti esnasında

Sırplı öğrenci Princip tarafından öldürüldü. (28 Haziran 1914) Avusturya-Macaristan bunun

Üzerine Sırbistan’a savaş açtı. Bu savaş, 1. Dünya Savaşı’nın başlangıcı oldu.

Savaşan Ülkeler:

İttifak Devletleri: Almanya, Avusturya, Macar İmparatorluğu, 1915’e kadar İtalya, Bulgaristan,

Osmanlı Devleti

İtilaf Devletleri: İngiltere, Rusya, Fransa, 1915’den sonra İtalya, Sırbistan, Japonya, Romanya,

Portekiz, ABD, Brezilya, Yunanistan

Osmanlı Devletinin Savaşa Giriş Nedeni: Almanya önce tarafsızlığını ilan eden Osmanlı

Devleti’nin jeopolitik konumundan faydalanıp, yeni cephelerin açılması ve halifelik sıfatından

Yararlanmak için savaşa girmesini istedi.

İtilaf Devletleri savaşa girmemesi için, Osmanlı Devletine maddi yardım yapılacağını ve kapitülasyonların kaldırılacağını açıkladı.

İttihat ve terakki yönetimi Almanların savaşı kazanıp kaybedilen toprakların geri alınacağını

Düşünüp, tek yanlı olarak kapitülasyonların kaldırıldığını ilan etti. Alman Gemileri Goeben ve

Breslav( daha sonra Midilli ve Yavuz adı verilen) Rus limanlarını bombalayınca Osmanlı

Devleti de savaşa girmiş oldu.

1.Dünya Savaşı’nda Osmanlı'nın savaştığı cepheler:

Kafkasya Cephesi: Doğu Anadolu’da Osmanlı Rusya’yla savaştı. 1914 Aralık ayında Ruslar Doğu Anadolu’ya saldırdı. Şiddetli soğuklar yüzünden, Enver Paşanın yönettiği karşı taarruz başarısız oldu ve Sarıkamış yöresinde askeri birliklerimiz çok kayıp verdi.

1916’da Ruslar Muş ve Trabzon’u ele geçirdi. Mustafa Kemal Çanakkale savaşlarından sonra, Muş ve Bitlis’i geri aldı. 1917’deki Rus ihtilali, Kafkasya cephesinde savaşın durmasına sebep oldu.

Kanal Cephesi: Osmanlı, Mısır’da tekrar egemenlik kurmak, Süveyş Kanalı’nı da ele geçirmek istiyordu. Osmanlı bu kanalı alırsa, İngilizlerin sömürgeleriyle bağlantısı kesilecek, aldığı asker ve malzeme desteği önlenecekti.

Bundan dolayı Almanların da etkisiyle, İngilizlerin elindeki Süveyş Kanalı’na Osmanlı Devleti 1915’de saldırı düzenledi, gerekli önlemler alınıp hazırlıksız olarak yapıldığı için İngilizler karşısında başarılı olunamadı. İngilizler, Sina Yarımadasını ele geçirip Suriye sınırına dayandı. (1916)

Hicaz ve Yemen Cephesi: Osmanlı birliklerinin bir kısmı, kutsal yerleri korumak için İngilizlerle çarpıştı. Gerek olumsuz çöl koşulları, gerekse güçlü İngiliz kuvvetleri karşısında Sina’da bir sonuç alınamadı. İngilizlerin yanı sıra Araplarla mücadele zorunda da kaldı. İngilizler bu cephede üstünlük kazandı.

Irak Cephesi: İngilizler, Osmanlı Devleti’nin İran’a girmesini ve Hindistan’ı tehdit etmesini önlemek; kuzeye çıkararak Ruslarla birleşmek amacındaydılar. Irak petrollerini de ele geçirmek isteyen İngiltere, Basra’ya çıkarma yaptı. Osmanlılar İngiliz Birliklerine karşı başarılı oldu.

Kütlül amare denen yerde, İngilizler geri çekildi. (1915) Tekrar Basra’ya asker çıkaran İngilizler, 1917’de Bağdat’a girdiler.

Suriye ve Filistin Cephesi: Osmanlılara bu cephede Yıldırım Ordular Grup Komutanı Alman General Liman Von Sanders komuta ediyordu. Bu general, görevden alındı, yerine Mustafa Kemal Paşa atandı. İngilizlere karşı Suriye cephesinde bazı başarılar kazandı, bugünkü Suriye sınırını savunmak için önlemler aldı.

Galiçya, Romanya ve Makedonya Cepheleri: 1916-1917 yıllarında Avrupa cephelerinde muharebelere katılan Osmanlılar Rusya, Romanya ve Fransa’ya karşı mücadele ettiler.

Çanakkale Cephesi: Türk milletinin vatanını savunmak için canını feda etmekten kaçınmadığı çok önemli savaştır.

İtilaf Devletlerinin bu cephedeki amacı; Rusya’ya silah yardımı yapıp Doğu Avrupa’ya yönelik saldırısını kolaylaştırma, Almanya’nın doğuya yayılmasını önlemek ve boğazlarla İstanbul’u alıp Osmanlıları savaş dışı bırakmaktı.

İngiltere, Mısır’daki varlığını güvence altına alıp Ortadoğu’da bulunan zengin petrol yataklarına sahip olmak istiyordu.

İtilaf Devletleri, 1915 Şubatından itibaren saldırıya geçip Çanakkale Boğazından geçmek istediler. Nusret Mayın gemisinin boğaza döktüğü mayınlar ve güçlü top atışı nedeniyle bozguna uğradılar. 18 Mart 1915’de, İtilaf Devletlerinin savaş gemilerinin bir kısmı batırıldı, bir kısmı saf dışı bırakıldı.

Düşmanlar Çanakkale’yi denizden geçemeyeceğini anlayınca, 25 Nisan’da Gelibolu Yarımadası’nda Seddülbahir ve Arıburnu kıyılarına çıkarma yaptılar. Amaç Çanakkale’yi karadan geçmekti. Avusturya ve Yeni Zelandalı askerlerden oluşan Anzakların da bulunduğu İtilaf Devletleri birlikleri, Mustafa Kemal Paşa ve askerlerini buldular.

Osmanlı ordusu bu cephede büyük zafer kazandı. Boğazlara ve İstanbul’a yönelik tehlike engellendi, İtilaf Devletleri amaçlarına ulaşamadı ve bu cephede kazanılan zafer sebebiyle savaş bir süre uzadı.

Savaş Sonuçları:

Asya ve Avrupa’da devletlerarası dengeler bozulup; Osmanlı İmparatorluğu, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Alman İmparatorluğu ve Rusya İmparatorluğu tarihe karıştı.

Yeni siyasi rejimler ortaya çıkıp; Polonya, Çekoslavakya, Litvanya, Ukrayna, Estonya-, Yugoslavya ve Macaristan gibi yeni devletler kuruldu. Yenilen devletler ağır antlaşmalar imzalayarak, 2. Dünya Savaşı ortamı hazırladı. Dünya siyasi haritası değişti. Sömürgecilik “mandacılık” adı altında devam etmeye başladı. Osmanlı Devleti parçalandı, Müslüman Araplar bağımsızlık ilan etti.

ABD, Avrupa politikasına karışmaya başladı. Ayrıca Cemiyet-i Aksam, yani Milletler Cemiyeti kuruldu.

Savaştan en karlı İngiltere çıktı. Çarlık Rusya’sı yıkılıp Sovyet Rusya kuruldu.

İlk kez deniz altı, uçak, tank ve kimyasal silahlar kullanıldı.

İsrail’in temelleri bu savaştan sonra atılmaya başlandı.

Rejim değişiklikleri oldu; Rusya’da komünizm, Almanya’da Nazizim, İtalya’da Faşizm, Türkiye’de Cumhuiyet.

Yenilen Devletlerin İmzaladığı Antlaşmalar:

Almanya: Versay

Avusturya: St.Germain

Macaristan: Triyanon

Bulgaristan: Nöyyi

Osmanlı Devleti: Sevr Antlaşması (Sevr Antlaşmasına karşı Anadolu'da başlatılan Türk Milli Mücadelesi başarıya ulaşmış, Osmanlı yerine kurulan Türkiye ile Lozan Antlaşması imzalanmıştır.)