Hesaplamayı kendiniz yapın

ERKEN EMEKLİLİK İÇİN KAÇ GÜN ASKERLİK BORÇLANMASI YAPMANIZ GEREKTİĞİNİ KENDİNİZ HESAPLAYIN

Doğum tarihim 01.07.1967. İlk işe giriş tarihim 01.04.1999. Toplam prim gün sayım 7421. Askerlik tarihim 28 Eylül 1990 (18 ay yaptım). Emeklilik yaşımı 1 yıl öne çekmek için 5 aylık askerlik borçlanması yaptım. Amacım emeklilik yaşını 58’den 57’ye çekmekti. Öğrenmek istediğim, bu borçlanma işlemim ve hesaplamam doğru mu? Geri kalan askerlik süresini de borçlanarak emeklilik yaşını daha aşağı çekmem mümkün mü? Bu bilgiler ışığında tarih olarak ne zaman emekli olurum? (Abdulhakim A.)

Yaptığınız işlem doğru. Beş aylık askerlik borçlanması yaparak 1 Nisan 1999 olan sigorta başlangıç tarihinizi 23 Kasım 1998 tarihinden önceye çekmek sureti ile emeklilik yaşınızı 58’den 57’ye indirmiş bulunuyorsunuz. Kalan 13 aylık süreyi borçlansanız da emeklilik yaşını daha fazla öne çekemezsiniz. Prim gününüz eksik olsaydı, kalan askerlik süresini eksik günlerinizi tamamlamak için borçlanmanız gerekirdi. Şu durumda 1 – 31 Temmuz 2024 tarihleri arasında emeklilik dilekçesi verebilirsiniz. Emekli aylığınız da 1 Ağustos 2024 tarihinden geçerli olmak üzere bağlanır.

Okurlarımız askerlik borçlanması ile emeklilik yaşını ne kadar öne çekebileceklerini alttaki tabloyu kullanarak kendileri hesaplayabilirler. Kuralı hatırlatalım. Askerliğini, sigortalı bir işte çalışmaya başlamadan önce yapmış olanlar askerlik borçlanması yaptıklarında, sigorta başlangıç tarihleri borçlanma yaptıkları gün kadar geri çekilir. Sigorta başlangıç tarihleri değiştiği için emeklilik yaşı da öne çekilir. Böylece daha erken emekli olabilirler. Prim günü eksiği olmayanlar, sadece emeklilik yaşını öne çekmeye yetecek kadar gün için askerlik borçlanması yapabilirler. Daha fazla borçlanmalarına gerek bulunmuyor.

Örneğin, ilk defa sigortalı çalışmaya 24 Haziran 1997 tarihinde başlayan kişi 1 gün, 24 Haziran 1997 tarihinde başlayan 30 gün, 24 Mayıs 1998 tarihinde başlayan 360 gün, 23 Kasım 1998 tarihinde başlayan ise 540 gün askerlik borçlanması yaptığında emeklilik yaşını 57’den 56’ya indirebilir.

Askerliğini sigorta başlangıcından sonra yapmış olanlar askerlik borçlanması ile emeklilik yaşını öne çekemezler. Bu kişilerin borçlanma yaptıkları günler sadece prim günlerini artırır.

ASKERLİK SÜRESİ İÇİN ÖZEL SEKTÖR İŞVERENİNDEN KIDEM TAZMİNATI ALINABİLİR Mİ?

Askerliğimi yedek subay olarak yaptım. 01.08.2021’den itibaren 4/a’dan emekliliği hak ettim. Hizmet birleştirmelerimde 4/c’deki sürem sadece yedek subaylıkta Emekli Sandığı’na ödediğim prim günlerinden oluşmaktadır. Emekli aylığım bağlandıktan sonra yedek subaylıktaki 13 aylık 4/c süresi için kıdem tazminatı alabilir miyim? Alabiliyorsam bu durum bağlanan emekli maaşını negatif yönde etkiler mi? (M.A.)

Özel sektör işyerleri, askerlik borçlanması yapılan veya yedek subaylıkta geçen süreler için kıdem tazminatı ödemez. Askerlikte geçen sürelerden dolayı kıdem tazminatı veya emekli ikramiyesi alabilmek için son çalışılan yerin kamu işyeri olması ve işten emeklilik nedeniyle ayrılmak gerekir. Buna göre, işçi ve memur tüm kamu çalışanları askerlikte geçen süreleri için kıdem tazminatı veya emekli ikramiyesi alabilirler. Bu süreler emekli aylıklarına da yansır. Kamuda çalışıyorsanız emekli ikramiyesi almanız emekli aylığınızı olumsuz etkilemez.

ESNAF YANINDA ÇALIŞAN İŞÇİLERİN KIDEM TAZMİNATI HAKKI VAR MI?

Ben esnaflık yapıyorum. İş yerimde 5 kişi çalışıyor. En eski elemanım 12 yıldır yanımda çalışıyor. Kıdem tazminatı ödemem gerekir mi? Gerekirse kıdem tazminatını ne zaman hak eder, nasıl hesaplanır? Kendi isteği ile ayrılırsa kıdem tazminatı ödemek zorunda mıyım? Bunun bir süresi var mıdır? (İsmi saklı)

Mülga 507 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Kanunu’nun 2’nci maddesinin tarifine uygun üç kişinin çalıştığı işyerlerinde 4857 Sayılı İş Kanunu hükümleri uygulanmaz. Yargıtay, üç kişi hesabında işyerinde beden gücü ile çalışmakta olan esnafı da dikkate alıyor. Buna göre, işyerinde beden gücü ile çalışmakta olan esnaf dahil olmak üzere toplam çalışan sayısının 3 olması halinde İş Kanunu hükümleri uygulanmaz, 3’ü aşması durumunda işyerinde İş Kanunu hükümleri uygulanır.

İşyerinizde 5 işçi çalıştığına göre, İş Kanunu hükümleri uygulanmak zorundadır. Buna göre, bir yılı dolduran işçileriniz kıdem tazminatına hak kazanır.

Kıdem tazminatı, işçinin son brüt ücreti üzerinden hesaplanır. Yol, yemek, yakacak yardımı gibi düzenli yapılan ödemeler de brüt ücrete dahil edilir.

Kıdem tazminatı esas olarak işçinin emekliliği, erkek işçinin askerlik nedeniyle, kadın işçinin ise evlilik nedeniyle işten ayrılması durumunda ödenir. Ayrıca, yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getiren işçi de Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan (SGK) bu durumunu gösteren yazıyı alıp işverene vermek suretiyle kendi isteğiyle ayrıldığında kıdem tazminatı alabilir. Örneğin, sigorta başlangıcı 8 Eylül 1999 öncesi olan bir kişi sizin yanınızda veya diğer işyerlerindeki çalışmalarından dolayı toplam 3600 prim günü varsa kendi isteğiyle bu şekilde ayrıldığında kıdem tazminatını alabilir. İşçinin ücretinin zamanında ve tam ödenmemesi gibi haklı fesih durumlarında da işçi kıdem tazminatına hak kazanır.

Bunların dışında, işveren, ahlâk ve iyi niyet kurallarına aykırılık dışında sebeplerle işten çıkardığında kıdem tazminatını ödemek zorundadır.

Üç kişinin çalıştığı işyerlerindeki işçiler hakkında ise Borçlar Kanunu hükümleri uygulanır. Borçlar Kanunu’na göre hizmet sözleşmesi yapılan iş yerlerinde sözleşme bitmeden önce karşı tarafa bildirimde bulunulması gerekir. Bildirim süresi çalışması bir yıla kadar olanlar için 2 hafta, 1 – 5 yıl arasındakiler için 4 hafta, 5 yıldan fazla olanlar için 6 hafta olarak uygulanır. Bu sürelere uymadan hizmet sözleşmesini fesheden karşı tarafa bu sürelere karşılık gelen ücret tutarında tazminat öder. Hizmet sözleşmesinin fesih hakkı kötüye kullanılarak sona erdirilmesi halinde fesih bildirim süresinin 3 katına kadar ücret tutarında tazminat ödenir. Örneğin esnafın yanında 5 yıldan fazla çalışmış olan bir işçi bu şekilde işten çıkartıldığında 6 haftalık ücretin 3 katına kadar yani 18 haftalık (4.5 aylık) ücret tutarında kötü niyet tazminatına hak kazanır. Kötü niyet tazminatı ile haksız fesih tazminatı birlikte uygulanamaz, sadece biri uygulanır.

Esnafın yanında çalışan işçinin haklı bir sebep olmadan işten çıkartılması halinde ise hakim kararıyla 6 aylık ücrete kadar varan haksız fesih tazminatı ödenir.

İşçinin ölümü halinde ise eşi ve çocuklarına bir aylık ücret tutarında ödeme yapılır. Çalışma süresi 5 yıldan fazla olan işçiler için ise 2 aylık ücret tutarında ödeme yapılması gerekir.

EMEKLİ OLMADAN KIDEM TAZMİNATI NASIL ALINIR?

2004 yılından beri aktif olarak çalışıyorum. Son işyerine giriş tarihim 1 Aralık 2007. Toplam prim ödeme gün sayım 3 işyerinde 6066 gün. 41 yaşındayım. Son işyerimden kıdem tazminatı alıp çıkmam için koşul nedir? (İsmi saklı)

İlk defa sigortalı çalışmaya 8 Eylül 1999 sonrasında başladığınız için kendi isteğinizle kıdem tazminatınızı alabilmeniz için iki koşuldan birini yerine getirmeniz gerekir. Birinci koşul, kadın veya erkek fark etmeksizin 25 yıllık sigortalılık süresi ve 4500 prim gününü doldurmak. İkinci koşul ise sigortalılık süresine bakılmaksızın 7000 prim gününü doldurmaktır.

Prim gününüz 4500’den fazla ancak 25 yıllık sigortalılık süresini 2029 yılında tamamlayacaksınız. Buna karşılık ara vermeden çalışmaya devam ettiğiniz takdirde 31 ay daha çalışırsanız 7000 prim gününü doldurmak suretiyle kendi isteğinizle ayrıldığınızda kıdem tazminatınızı alabilirsiniz.

Okurlarımı her defasında uyarıyorum. Yaş dışındaki emeklilik koşullarını yerine getirerek bu şekilde kıdem tazminatı almak için öncelikle SGK’ya müracaat edip kıdem tazminatı yazısı istemelisiniz. Bu yazıyı alıp işverene vermeden kesinlikle iş akdini sona erdirmemelisiniz. Aksi takdirde kıdem tazminatı hakkınızı yitirirsiniz.