Güzel adlandırma nedir? Türkçede güzel adlandırma örnekleri ve kullanım alanları neler?
Birçok dilde olduğu gibi Türkçede de anlamı güçlendirmek, aktarılmak istenen ifadeyi zenginleştirmek gibi gayelerle bir kelime ile anlatılabilecek bir durum birden fazla kelime kullanılarak ifade edilmekte ve bu duruma da dolaylama adı verilmektedir. Yer isimleri, türlerin çeşitleri ve kişi adları için kullanılan dolaylama, bazı durumlarda ise toplum içinde söylemesi uygun kaçmayan, kötü çağrışımlar yapan ya da uğursuz olarak kabul edilen kavramlar yerine kullanılabilmektedir. İşte, böyle amaçlar ile yapılan dolaylamalara Türkçede güzel adlandırma adı verilmektedir. Özetle bir kavramın daha güzel kelimeler kullanarak ifade edilmesi anlamına gelen güzel adlandırma örnekleri nelerdir? Güzel adlandırma nedir? Ayrıntılar içeriğimizin devamında...
Çoğunlukla kavramın içerdiği ve insanlara hatırlattığı kötü çağrışımları ortadan kaldırmak için başvurulan güzel adlandırma hem yazı hem de günlük konuşma dilinde sıklıkla karşımıza çıkar. Peki, güzel adlandırma ne demek? İşte, tüm detaylar...
Güzel Adlandırma Nedir?
Güzel adlandırmadan bahsetmeden önce, Türkçedeki dolaylama kavramından bahsetmek gerekmektedir. Türkçede bazı durumlarda metnin akıcılığını arttırmak, okuyucunun ilgisini çekmek ya da eserin estetik değerini öne çıkarmak adına, az kelime kullanarak anlatılması mümkün olan isim ve kavramlar daha çok kelime kullanılarak ifade edilir; bu duruma da dolaylama adı verilmektedir.
Yer isimleri, kişi adları ya da tür isimleri için kullanılan dolaylamalar bazı durumlarda ise kötü çağrışımlara sebep olan kavramlar ve isimler yerine kullanılmaktadır. Dolaylamanın bir çeşidi olan ve güzel adlandırma olarak adlandırılan bu ifade biçiminde; toplumsal ahlak ve edebe aykırı bulunan, uğursuzluk getirdiğine inanılan ya da karşıdaki kişide olumsuz düşünceler yaratılacağı düşünülen kavramlar daha çok kelime kullanılarak ifade edilmektedir.
Kavram ya da isimdeki olumsuz havayı örtmek için kullanılan güzel adlandırmada kibar olma, etkileyicilik gibi gayeler her zaman ön plandadır. Türkçede özellikle kulağa hoş gelmeyen ve insanları tedirgin eden hastalık isimlerinin ifade edilmesinde kullanılan bu yöntemde, tercih edilen sözcüklerin mecaz anlamlı olmaları da dikkat çekmektedir.
Güzel adlandırmanın bir diğer önemli özelliği ise tercih edilen kavram ve isimlerin taşıdığı kültürel izlerdir. Bir metin içinde yer alan güzel adlandırmayı, bir toplumun ortak dağarcığındaki kelimeleri kullanması sebebiyle o kültüre yabancı birinin fark etmesi oldukça güçtür.
Güzel Adlandırma Örnekleri
Adından anlaşılacağı üzere kulağa hoş gelmeyen birtakım isim ve kavramların daha güzel kelimeler ile ifade edilmesi anlamına gelen güzel adlandırmanın örnekleri şu şekildedir:
Örnek:
Yukarıdaki ilk cümledeki ölüm kavramı; duyulduğunda ya da okunduğunda kişide olumsuz duygular barındıracağı için ikinci cümlede hayatını gözlerini yumdu denilerek, bu durum ortadan kaldırılmak istenmiş ve güzel adlandırma yapılmıştır.
Örnek:
Verem ya da tüberküloz olarak bilinen bir hastalık ilk cümlede kendi ismiyle ikinci cümlede ise güzel adlandırma yapılarak halk arasındaki ismiyle kullanılmıştır. Verem hastalığının tarih boyunca insanlarda endişe ve korku yaratması, bu hastalığa bu ismin verilmesine sebep olmuştur.
Örnek:
Yukarıdaki ilk cümlemizde bir hastalık olan sağırlık kendi ismiyle verilirken; ikinci cümlemizde ise güzel adlandırma yapılmıştır.
