Hormon nedir? İşleyişi nasıldır, çeşitleri nelerdir?
Hormonlar; kullanılmaya başlamadan önce dolaşım sistemiyle salgılanmaları gerçekleşir, etkili oldukları organdan başka bir organ da birleştirme sağlanır. Peki hormon nedir? İşleyişi nasıl gerçekleşir? Hormon çeşitleri nelerdir?
Özel bezler ile kana salgılanması gerçekleşen ve kan yoluyla vardıkları doku ve organlarda fonksiyonel bir düzenleme sağlayan çok düşük miktarlarla bunu oluşturabilen organik bileşenlerin bütününe hormon (uyarma) adı verilmektedir. Enzimler gibi az miktarlarda bile etki yaratabilen bu bileşenler bazı yönleri ile onlardan ayrılırlar.
Hormonlar; kullanılmaya başlamadan önce dolaşım sistemiyle salgılanmaları gerçekleşir, etkili oldukları organdan başka bir organ da birleştirme sağlanır. Hormonun yapısallık açısından protein olması şart değildir ve kimyasal yapıda da olabilir.
Steroid ve protein yapıda olmak üzere iki şekilde hormon sınıflandırılması vardır. Hormonlar etki ettikleri dokudaki faktörünü 4 şekilde düzenler;
Vücutta bulunan bezler bir denge ile işlev görürler. Tiropik hormonlarının hedef olan bezler ve hipofiz bezi ile ilişkili çalışması şeklinde gerçekleşir. Hormonların etkileşimi iki şekilde gerçekleşmektedir; hücre içi oluşan protein sentezi ve hormon-reseptör sistemi. Hormonların metabolizmadaki bazı hareketlerini kontrol etmek amacıyla iç salgı üretirler. Bu salgılar hücre ile hücre gurubu ve başka hücrelerle olan mesajı sağlamada etkili kimyasal moleküllerdir. Bunlar iç salgı bezlerinde üretilerek kana salınmaya etken olurlar. Bunlara da hormon adı verilir. Hormonlarla ilgili olarak çalışan tıp dalı da ‘’Endokrinoloji’’ olarak adlandırılır. Hormonlarla ilgili olan tüm değişimleri inceleyen daldır.
Hormonlar vücutta doğal bir şekilde üretilen kimyasal maddelerdir. Etki yaratarak taşıdığı organa kan yoluyla ulaşırlar. Hormonlar; büyüme, gelişme ve tüm üreme sisteminde yardımcı olan kimyasallardır. Organların gelişmesine yardımcı olurlar. Bu sırada çok büyük değişimler yaratabilmektedirler.
Fizyolojik olarak hormonların etkisi; enerjinin üretilerek depolanmasını sağlamak, stres ile baş etmeyi sağlamak, büyümeyle beraber gelişmenin olmasını sağlamak ve üreme de yardımcı olmaktır.
Kimyasal yapılarına göre hormonlar; aminoasit hormonlar, peptid hormonlar ve steroid hormonlar olarak gruplanırlar.
Hormonların İşleyişi Nasıldır?
Hormonlar; kana salınırken belli bir kontrol mekanizması ile hareket ederek ilerlerler. Özel bir bezden salınarak bu şekilde hedeflenen dokuya ulaşır. Hipotalamus kontrol sisteminin en başında yer alan beyin tabanındaki işlevi sağlar. Buraya ulaşan sinirsel uyarılar ile mekanizmanın işlemesine neden olan az miktardaki hormon salgılanır. Relacing Factor adı verilen sinir lifleri, beyin lobunun ön bölümünde olan hipofiz bezlerine ulaşır. Sonrasında bu hormonlar hedeflenen dokuya giderek ona özgü hormon salınımına etken olurlar. Hipatalamus hem uyarıcı hem de engelleyici faktörlerin de salgılanmasına etken olur.
Hormon Çeşitleri Nelerdir?
1-Hipofiz Hormonları
Hipofiz Ön Lob Hormonları: Adrenokortikotropik hormon (ACTH), Tirotropik hormon (TSH), Luteinize Eden Hormon (LH), Folikülü Stimüle Eden Hormon (FSH), Prolaktin (PRL), Growth Hormon (GH)
Hipofiz Orta Lob Hormonları(MSH),
Hipofiz Arka Lob Hormonları: Oksitosin ve Vazopressin
2-Tiroid Hormonları
3-Paratiroid Hormonları: Kalsitonin
4-Pankreas Hormonları: İnsülin ve Glukagon.
5-Adrenal Hormonlar: Adrenal Korteks Hormonları, Mineral kortikoidler ve Adrenal Medulla Hormonları
6-Seks Hormonları: Androjenler, Progesteron ve Estrojenler.
7-Steroid Hormonları
8-Bazı Doku Hormonları: Gastrin, Bradikinin, Angiotensin I (Hipertensin), Kolesistokinin-pankreozimin ve Sekretin
