20'nci yüzyıl öncesinde kadınların iş gücündeki varlığı, bugünkü çeşitliliğin aksine oldukça sınırlıydı. Her ne kadar tarihte bazı ülkeleri kraliçeler yönetse de, kadınların resmî iş gücüne katılımı büyük ölçüde tarım işçiliğiyle sınırlıydı. Kadınları iş hayatının görünür rollerinde görmek adeta Kaf Dağı'nda Anka kuşunu aramaya benzerdi.
Ancak 20'nci yüzyılda yaşanan köklü sosyal, ekonomik ve yasal değişimler, bu durumu kökten değiştirdi. Eğitimin yaygınlaşması, yasal düzenlemeler ve toplumsal farkındalık sayesinde, kadınlar iş gücüne güçlü bir şekilde dâhil olmaya başladı.
Zaman zaman merkezinde; "Erkek evin geçimini sağlar, kadın evin işlerini yapar" ve "Elinin hamuruyla erkek işine karışma" düşüncesinin yer aldığı kısır tartışmalar, son yıllarda yerini "Kadınlar, şu meslekleri icra etmeli, şu meslekleri icra etmemeli" tartışmasına evrildi.
Bunun son örneği, oyuncu Erdem Yener'in hafta içinde katıldığı bir programda kadınların çalışma hayatındaki rolleri konusunda yaptığı açıklama sonrasında yaşandı.
♦ Bir kadın TIR şoförü olunca niye alkışlayalım? Herhangi bir erkeğin yapabileceği bir şeyi niye bir kadın yapsın ki? O, kadını erkekleştiren bir şey.
♦ Kadın beyninin stratejik olarak kapasitesi daha geniş. Yönetimsel işlerde bulunmaları lazım. Mesela belediye başkanı olsunlar, etrafı güzelleştirsinler.
♦ Her alanda kadınların hayatımızda olması lâzım ama daha iyi ve daha doğru bir yerde.
Aslına bakılırsa Erdem Yener, açıklamasında cinsiyet ayrımcılığı yapmak bir yana dursun aksine kadınları yücelten bir düşünce yapısına sahip olduğunu gözler önüne seren cümleler sarf etti.
Ne var ki Yener, sosyal medyada, cımbızla çekilerek bağlamından kopuk halde kullanılan cümleler nedeniyle hedef tahtası haline geldi.
Erdem Yener'in; "Kadın beyninin stratejik olarak kapasitesi daha geniş. Yönetimsel işlerde bulunmaları lâzım. Mesela belediye başkanı olsunlar, etrafı güzelleştirsinler" cümlesinden yola çıkarak günümüzde Türkiye'de kadın belediye başkanlarına göz atalım.
2024'teki yerel seçimlerde; 81 ilin 11'inin, 922 ilçenin ise 64'ünde kadın belediye başkanları göreve getirildi. İllerde kadın belediye başkanı oranı; % 13.6, ilçelerde ise % 7...
Eylül 2025 itibarıyla ülkemizde kadınların iş gücüne katılma oranı; % 35.7 olarak gerçekleşti.
Ülkemizde kadınların erkeklerden daha fazla iş gücüne sahip olduğu 6 ana meslek dalı bulunuyor. O mesleklerden biri öğretmenlik...
Ülkemizde; okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve lisede olmak üzere 1.187.409 öğretmen görev yapıyor.
♦ Kadın Öğretmen Sayısı... 732.056 (% 62)
♦ Erkek Öğretmen Sayısı... 455.353 (% 38)
AB ülkelerinde okul öncesi, ilkokul, orta okul ve lisedeki kadın öğretmen oranı; % 72, erkek öğretmen oranı ise % 28...
1930'dan itibaren çıkarılan bir dizi yasayla kadınlara, belediye başkanlığı ve muhtarlık seçimlerine katılma hakkı tanındı. Kadınların milletvekili seçme ve seçilme hakları ise 5 Aralık 1934'te Anayasa ve Seçim Kanunu'nda yapılan yasa değişikliğiyle tanındı.
* An itibarıyla; 80 kadın büyükelçi, 10 bin 372 kadın yargı mensubu görev yapıyor.
İLKLER
Ülkemizde üst düzeydeki ilk kadın yöneticiler arasında başbakanlık da bulunuyor. Prof. Dr. Tansu Çiller; 14.06.1993 ila 06.03.1996 arasında başbakan, 02.06.1996 ila 20.06.1997 arasında ise dışişleri bakanı ve başbakan yardımcısı olarak görev yaptı.
• Başbakan... Prof. Dr. Tansu Çiller (1993)
• Bakan... Prof. Dr. Türkan Akyol (Sağlık Bakanı / 1971)
• TBMM'de yemin eden milletvekili... Mebrure Gönenç (Afyonkarahisar Milletvekili / 1935)
• Vali... Lale Aytaman (Muğla Valisi, 1991)
• Belediye Başkanı (Seçilen)... Sadiye Hanım (Artvin - Yusufeli / Kılıçkaya Beldesi /1930)
• İl Belediye Başkanı... Müfide İlhan (Mersin / 1950)
• Kadın Muhtar (Seçilen)... Gül Esin (Aydın - Demircidere Köyü / 1933)
• Büyükelçi... Filiz Dinçmen (1982)
• Kaymakam... Özlem Bozkurt (1992)
• İlk Kadın TBMM Başkanvekili... Neriman Neftçi (1973)
5 Aralık 1934'te kadınlara milletvekili seçme ve seçilme hakkının tanınmasından sonra 1935'teki seçimlerde; 17 kadın, milletvekili olarak TBMM'ye girdi. Şehirlerin alfabetik sıralamasına göre ilk yemini; Mebrure Gönenç etti.
* An itibarıyla TBMM'nde 119 kadın milletvekili bulunuyor.
Mustafa Kemal Atatürk'ün manevi kızı olan Sabiha Gökçen, 22 Mart 1913'de doğdu. Uçuş kariyeri boyunca yaklaşık 8 bin saat uçuş gerçekleştiren Gökçen, 22 Mart 2001'de vefat etti.
11 Şubat 1914'te dünyaya gelen Jale İnan'ın önemli çalışmaları arasında Perge ve Side antik kentlerinin gün ışığına çıkarılmasıyla, Antalya ve Side müzelerini kurması bulunuyor. İnan, hayatını 2001'de kaybetti.
Türk tiyatro sahnesine çıkan ilk Müslüman kadın oyuncu olarak tarihe geçen Afife Jale, cesareti ve sanat tutkusuyla kadınlara ilham oldu. 1902'de doğan Afife Jale, 1941'de 39 yaşında hayatını kaybetti.
Ülkemizde an itibarıyla 50.428 muhtar bulunuyor. Muhtarların 2001'i (% 4) kadın...
Muhtar deyince, ülkemizin seçimle göreve gelen ilk kadın muhtarı Gül Esin'dir.
Kadınlara muhtar ve köy ihtiyar heyetlerine seçme ve seçilme hakkı, 26 Ekim 1933'te Köy Kanunu'nda yapılan değişiklikle verildi. 32 yaşındaki Gül Esin, aynı yıl gerçekleştirilen seçimlerde Aydın'ın Çine ilçesine bağlı Demircidere Köyü (Günümüzde Aydın'ın Karpuzlu ilçesine bağlı) muhtarlığına aday oldu. 7 erkek adaya karşı yarışan Gül Esin, oyların tamamına yakınını alarak muhtar oldu.
Gül Esin'in muhtar seçilmesinden sonra köyde 3 gün 3 gece süren şenlik düzenlendi.
Gül Esin'in ilk icraatı, gençlerin kahvehanelere girip kumar oynamasını yasaklamak oldu. Gül Esin, gençlerin daha çok avcılık, binicilik gibi spor faaliyetlerini uygulayabilmeleri için bir dernek kurarak, onları kahvehanelerden uzak tutmayı başardı.
Gül Esin'in önemli icraatları arasında; kız kaçırma olaylarını önlemek de bulunuyor. Köyde çok fazla kız kaçırma olayının yaşanması üzerine Gül Esin, bu duruma el atarak, çocuklarının evlenmelerine izin vermeyen aileleri ikna etmeye çalıştı. Gül Esin'in görev yaptığı süreçte, kız kaçırma olaylarında ciddi anlamda azalma oldu
Ayrıca Karpuzlu - Çine arasına taş döşemeli yol ve bir köprü inşa ettiren Gül Esin'e, icraatlarından dolayı Mustafa Kemal Atatürk, memnuniyetini yazdığı bir mektupla dile getirdi.
Gül Esin 1990'da 89 yaşındayken Aydın'ın Nazilli ilçesinde hayatını kaybetti. Cumhuriyet tarihinin ilk kadın muhtarı Gül Esin’in cenazesi, Nazilli ilçesinin Eğriboyun Mezarlığı'na defnedildi.Gül Esin adına Ankara Atatürk Orman Çiftliği’nde bir hatıra ormanı, Aydın merkezde, İzmir Harmandalı’nda ve Karpuzlu’da adını taşıyan bir park ve büst bulunuyor.
