İşyerinde Şiddet ve Tacizle Mücadele Kurulu önerisi

Uluslararası Çalışma Örgütü’nün 190 Sayılı Sözleşmesi, çalışma yaşamında tüm işyerlerinde, sektör ve mesleklerde karşılaşılan şiddet ve taciz olaylarını bir insan hakkı sorunu olarak kabul ediyor. Sözleşme henüz Türkiye tarafından onaylanmamakla birlikte bazı sendikalar ve işyerlerinde bu yönde adımlar atılmaya başlandı. ILO Türkiye Ofisi’nin, önceki gün düzenlediği etkinlikte de sosyal taraflar, sivil toplum ve özel sektör temsilcileri çalışma yaşamında şiddet ve tacizin önlenmesi için 190 Sayılı Sözleşme’nin onaylanması çağrısında bulundu.

ILO Türkiye Ofisi ayrıca hem işletmelerin, hem de çalışanların kılavuz olarak kullanabileceği Çalışma Yaşamında Şiddet ve Tacizin Önlenmesine İlişkin Başvuru Rehberi hazırladı. Canan Güllü ve Umut Çiftçi tarafından hazırlanan rehberde, mesleklerinden, çalıştıkları sektörden veya istihdam durumundan bağımsız olarak sigortalı veya sigortasız çalışanların, çırakların, stajyerlerin, gönüllü çalışanların, iş arayanların çalışma yaşamında şiddet ve taciz olaylarına maruz kalabildiğine dikkat çekildi. Özellikle cinsel nitelikte olan ve toplumsal cinsiyete dayanan şiddet ve taciz vakalarının büyük çoğunluğuna kadınların maruz kaldığı vurgulandı.

Başvuru rehberinde şiddet türleri şöyle sıralandı:

FİZİKSEL ŞİDDET: Tokat atmak, vurmak, iteklemek, yumruklamak, üzerine bir şey atmak, sıkmak, silahla yaralamak, bıçaklamak, sopa ile dövmek, darp etmek, tedavi görmesini engellemek, temel ihtiyaçlardan yoksun bırakmak.

PSİKOLOJİK (DUYGUSAL – SÖZEL) ŞİDDET: Hakaret etmek, aşağılayıcı söz söylemek, küçük düşürmek, aşırı kıskançlık yapmak, tehdit etmek, kişiye kendisini yetersiz hissettirecek söz veya davranışta bulunmak, küfretmek, kişinin kendisini ifade etmesini engellemek, kişinin hareket özgürlüğünü kısıtlamak, aile üyeleri ve arkadaşlarıyla görüşmesini engellemek, giyinme özgürlüğünü engellemek, beceri ve yetilerini küçümsemek, karar mekanizmalarına dahil etmemek, yaptıklarını sürekli eleştirmek, yalnızlaştırmak vs.

MOBBİNGİN UNSURLARI NELERDİR?

Çalışanlar, psikolojik şiddet olarak adlandırılan mobbingin kanıtlanması sırasında uygulamada zorlukla karşılaşabiliyorlar. Rehberde, mobbingin unsurları şöyle sıralandı:

. İşyerinde gerçekleşmelidir. Üstler tarafından uygulanabileceği gibi astlar tarafından üstlerine de uygulanabilir.

. Kasıtlı yapılmalıdır.

. Yıldırma, pasifize etme ve işten uzaklaştırma amacında olmalıdır.

. Maruz kalanın kişiliğinde mesleki durumda veya sağlığında zarar ortaya çıkmalıdır.

. Kişiye yönelik olumsuz tutum ve davranışlar gizli veya açık şekilde gerçekleşebilir.

Mobbinge örnek olarak da işteki konumun sürekli değiştirilmesi, özgüveni kırıcı işler yüklenmesi, kapasitesinin altında işler verilmesi, görevlerle meşgul edilmesi, verilen işlerin geri alınması, yerine iş verilmemesi, anlamsız işler verilmesi, işten çıkmaya zorlanması, telefonla rahatsız edilmesi, sözlerinin devamlı kesilmesi, yüzüne karşı ses yükseltilmesi ve azarlanması, özel yaşamının eleştirilmesi, çalışma ortamının diğer arkadaşlarından ayrı tutulması, izole edilmesi gösterildi.

CİNSEL ŞİDDET: Kişiyi istemediği yerde, şekilde veya zamanda cinsel ilişkiye zorlamak, kişiye cinsel içerikli sözler söylemek veya bu tür sözler söylemeye zorlamak, teşhircilik yapmak, pornografik görüntüler izlemeye zorlamak, iletişim araçlarıyla cinsel içerikli materyaller göndermek, müstehcen fotoğraflar gösterme, sosyal ağ sitelerinde uygunsuz yakınlaşma girişiminde bulunmak vs.

EKONOMİK ŞİDDET: Maddi güç ve üstünlük kurarak kişiyi çalışmaya veya çalışmamaya zorlamak, kişisel makam ve mevki kullanılarak çalışma yaşamındaki gelir veya ekonomik pozisyonunu etkileyecek baskı ve tehditlerde bulunmak, kariyerde ilerleme, maaş artışı ve primler, iş ve görevlerin tahsisi, sözleşmenin uzatılması ya da yenilenmesi gibi konularda kişiyi baskı altına almak, kişinin parasına veya banka kartlarına el koymak, borçlanmaya zorlamak, para vermemek veya az para vermek.

ŞİDDET VE TACİZLE MÜCADELE KURULU

Başvuru rehberinde çalışma yaşamında şiddet ve tacizin etkin soruşturulması ve önlenebilmesi için önerilere de yer verildi. İşyeri bünyesinde cinsiyet temelli eşitlik eğitimleri almış, cinsiyet dengesinin gözetildiği, (varsa) işyerindeki iş sağlığı ve güvenliği kurulundan bir temsilci, insan kaynakları departmanı temsilcisi, işçi ve işveren temsilcisi, bağımsız üyeler, işyeri hekimi, psikolojik danışman veya iş güvenliği uzmanı ile yöneticilerden oluşan Şiddet ve Tacizle Mücadele Kurulu oluşturulması önerildi. Şiddet ve tacizle ilgili şikâyetlerin soruşturmaların kişisel verilerin korunması ve gizlilik ilkelerine bağlı kalınarak bu kurul vasıtasıyla yürütülmesi gerektiği belirtildi.