Jet yakıtı yerine motorin üretiyorlar

Koronavirüs salgını, milyarlarca insanın alışkanlıklarını etkiledi, günlük yaşamını radikal biçimde değiştirdi. Bir ülkeden diğer bir ülkeye ve şehirlerarası seyahatler durdu. Her gün kendi algoritması içinde yüzbinlerce insanı, bir yerden başka bir yere taşıyan binlerce uçak, parka çekildi. Havalimanları, distopik öykülerdeki gibi terk edilmiş şehirlere döndü; yolcusuz kaldı. Garlar, otobüsler ve trenler için de aynı durum geçerli…

ÜRETİMDE NE OLUYOR?

Bu değişiklik, üretim zincirine de doğrudan yansıdı. Başta jet yakıtı olmak üzere motorin ve benzin tüketiminin bugüne dek görülmedik oranlarda düşmesi, üretimde de zorunlu değişiklikleri gündeme getirdi. Rafineriler, salgın sonrasının “yeni normali”ne uyum için bir dizi önlem aldı.

Peki, neler oluyor? Bir rafineride ham petrolden benzin, motorin ve diğer ürünler nasıl elde ediliyor? Bu soruları, sektöre yıllarını vermiş uzmanlara sorduk. Uzmanlar, ham petrolün kademe kademe işlemden geçirildiğini, önce damıtma işlemi yapıldığını, petrolün ısıtıldığını belirterek, “Isıtma işlemi sonrasında önce LPG elde edilir. Sonra benzinin hammaddesi nafta, sonra jet yakıtı sonra da motorin elde edilir” dedi.

Uzmanlar, bu üretim sürecinin eş anlı olarak yaşandığını belirterek, “Üretim süreci kesintisiz olarak devam eder. Talepteki düşüş önce kapasite düşüşlerini sonra da duruşları gündeme getirebilir” diye konuştu.

Türkiye’de, özel sektörün kontrolünde TÜPRAŞ ve Star rafinerilerinin bulunduğunu anımsatan uzmanlar, rafinerilerin jet yakıtı talebi ve tüketimi azaldığı için buna uygun yeni üretim modelini hayata geçirmelerinin normal olduğunu söyledi. Star rafinerisinin son teknolojiyle donatıldığına işaret eden uzmanlar, “Bu rafineride, jet yakıtı yerine motorin üretimine ağırlık verildiği yönünde duyumlarımız var. Üretilen nafta da PETKİM’de tüketiliyor” dedi.

TÜPRAŞ’ın da bu duruma göre ayarlama yapmasının söz konusu olacağına işaret eden uzmanlar, “Teknolojisi gereği üretimde motorine ağırlık verilse de jet yakıtının zorunlu olarak üretimi gündeme gelecektir. Bu üretim öncelikle depolanır fakat depoların limitli olması nedeniyle bir noktadan sonra yurt dışı piyasaya ihraç edilir” dedi.

NE KADAR ÜRETİLİYOR?

Peki, Türkiye’de yılda kaç milyon ton jet yakıtı üretiliyor? EPDK’nın petrol raporuna göre Türkiye’de 2018 yılında 4 milyon 786 bin ton dolayında jet yakıtı üretildi. Bir miktar ithalat da söz konusu oldu.

Peki, tüketim ne kadar düşecek? Sektör uzmanları, bu sorunun yanıtının salgının etkisine bağlı olduğuna dikkat çekerek, bu alanda talepte birkaç çeyrek dönemi kapsayacak ciddi bir daralmanın yaşanabileceğini söyledi.