Mondros Mütarekesi'nden Cumhuriyet'in ilanına giden yol

Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün "Arkadaşlar! Yarın Cumhuriyeti ilan ediyoruz" sözünü pek çoğumuz biliriz. Oysa bu sözlere kadar yaşanan süreç hiç de kolay olmadı. 'Sonun başlangıcı' olarak nitelendirilen Mondros Ateşkes Antlaşması'ndan Cumhuriyeti'nin ilanına giden yolda yaşananlar yeni bir devletin kuruluş ve milletin kuruluş tarihini belirledi. İnişli, çıkışlı, çileli meşakkatli bu süreç Cumhuriyet ile taçlandı...

Giriş: 29.10.2023 - 09:57 Güncelleme: 29.10.2023 - 09:57

Birinci Dünya Savaşı, emperyalist güçlerin bir anlamda nüfuz mücadelesiydi. Diğer ifadeyle de ülkelerin adeta var olma/olmama mücadelesiydi. Osmanlı Devleti yaklaşık bir asır önce 'hasta adam' olarak nitelendirilmiş ve emperyalist ülkeler nezdinde geri sayım başlamıştı. Şimdi 'hasta adam'ın mirası iştah kabartıyordu. Şark Meselesi diye adlandırılan bu süreç Osmanlı açısından 1. Dünya Savaşı'nı neticelendiren Mondros Mütakeresi (ateşkes antlaşması) bu yönüyle Şark Meselesi'nin hesabının görülmesi için ilk adım sayılacaktı.

Mondros Ateşkes Antlaşması, İtilaf Devletleri ve Osmanlı arasında gerçekleştirilen, Osmanlının savaş yenilgisi sonrasında imzalandı. Bu antlaşmaya Osmanlı, İtilaf Devletleri (I. Dünya Savaşı'nda İngiltere, Fransa, Sırbistan ve Rusya İmparatorluğu'nun oluşturduğu ve daha sonra İtalya, Yunanistan, Portekiz, Romanya ve ABD'nin katıldığı devletler) için açık bir hale geldi. Bunun yanı sıra antlaşma içerisinde Osmanlı'nın belli bölümlerinin işgal edilmesine dair maddeler yer aldı. Ayrıca Osmanlı Devlet'inin yaptığı tüm işgallerin sınırlarından kuvvetlerini çekmesi gerektiği bildirildi.

REKLAM

Mondros Ateşkes Antlaşması çok ağır şartlar içeren, Osmanlı'nın bölünüp parçalanmasına yönelik olan mutabakat olarak tarihte yerini aldı. Osmanlı fiilen olmasa bile teorik olarak işgal edilmiş, alınan kararlar İtilaf Devletlerinin eline geçmişti.

Osmanlı adına Bahriye Nazırı olarak görev yapan Rauf Bey ile İtilaf Devletleri arasında Limni Adası'nın Mondros Limanı sınırlarında imzalandı. Ateşkesin imzalandığı tarih, 30 Ekim 1918 olarak kayıtlara geçti. Antlaşmaya göre İtilaflar ile Osmanlı arasındaki savaş, 31 Ekim öğle zamanında son bulacaktır.

Mondros Ateşkes Antlaşması toplamda 25 maddeyi içeriyordu.

Bu maddeler özetle şöyleydi:

- Osmanlı Devleti suları içerisinde bulunan tüm mayınlar taranarak temizlenecektir.

- İstanbul ve Çanakkale Boğazları açılacak, Karadeniz işgal edilecektir.

- İtilaf Devletleri esirleri ile Ermeni esirler İstanbul'da şartsız şekilde İtilaflara iade edilecektir.

- Osmanlı ordusu hudutların korunması ve asayişin temini dışında terhis edilecek.

REKLAM

- İtilaf Devletlerini tehdit edici bir durum olması halinde, buraya işgal gerçekleşebilecektir.

- İtilaflar Osmanlının demir yollarından istifade edebileceği gibi tüm Osmanlı ticaret gemileri İtilaf Devletlerinin emrinde olacaktır.

- Hükumet haberleşmeleri haricinde tüm telgraf, telsiz ve kabloların denetimleri Osmanlı Devleti denetiminde olacaktır.

- Toros Tünelleri İtilaf Devletleri tarafından işgal edilecek.

- Osmanlı'ya ait tüm savaş gemileri teslim olacak, gösterilen limanların içerisinde İtilaf Devletleri tarafından göz altında tutulacaklardır.

Mondros Mütakeresi maddelerinin hemen hiçbirisi Osmanlı Devleti lehine bir sonuç içermedi. Şartlara ağırlığı bir yana bu durum Osmanlı Devleti'nin fiilen sona erdirilmesi demekti. Böylece; Anadolu'nun tüm toprakları işgale açık hale geldi. Osmanlı ordusu terhis edilmiş, tüm iletişim araçlarına el konuldu. Bu durum Osmanlı'nın tamamen savunmasız kalmasına yol açtı. 7. maddeye göre Osmanlı işgal edilebilir duruma geldi. Ayrıca antlaşmanın 24. maddesinde Doğu Anadolu Bölgesi sınırlarında Ermeni Devleti kurulması amaçlandı. Antlaşmanın uygulamaya konulmasının hemen ardından İtilaf Devletleri Anadolu'da işgallere başlamıştır. Böylece İtilaf Devletleri asıl hedeflerinin ne olduğunu göstermişlerdir.

Osmanlı Padişahı Vahdettin mütareke metnini öğrendiğinde "Şartları çok ağır olmasına rağmen kabul edelim, biz sonra İngilizlerin hoşgörüsüne nail olacağız" demişti. Pek çok komutan mütarekenin Türk milletinin adeta 'ölüm fermanı' niteliğinde olduğunun farkındaydı. İşte bu günlerde Yıldırım Orduları Grup Komutanlığı'na atanan Mustafa Kemal Paşa'ya göre bu tablonun özeti şuydu: Osmanlı Devleti bu mütareke ile kendisini kayıtsız şartsız düşmanlarına teslim etmeye razı olmuştu.

Mustafa Kemal Atatürk'ün, güvertesinde "Geldikleri Gibi Giderler!" diyerek, Kurtuluş Savaşı'nın ilk işaretini verdiği Kartal İstimbotu FOTO: AA

Ve beklenen oldu...

13 Kasım 1918… Birinci Dünya Savaşı'nın galibi İtilaf devletleri, 22 İngiliz, 12 Fransız, 17 İtalyan, 4 Yunan gemisi ve 6 denizaltıdan oluşan tam 61 parçalık donanma ile İstanbul'u işgal etmişlerdi. Tarih 13 Nisan 1919’u gösterdiğinde Kars, İngilizler tarafından işgal edildi. Ardından; 16 Nisan 1919’da Fransızlar, Afyonkarahisar’ı işgal etti. 20 Nisan 1919’da Gürcü Birlikleri, Ardahan’a girdi ve 24 Nisan 1919’da İtalyan askerleri, Konya’ya girdi.

Adım adım Kurtuluş Savaşı’na gittiğimiz o günlerde; İngilizler Çanakkale, Musul, Batum, Antep, Konya, Maraş, Samsun, Bilecik, Merzifon, Urla ve Kars'ı, Fransızlar ise; Trakya'daki demiryolunun önemli istasyonlarını, Dörtyol, Mersin, Adana ve Afyon istasyonunu işgal ettiler.İngilizler tarafından işgal edilen, Güney Doğu'daki bazı iller daha sonradan Fransızlara terk edildi. İtalyanlar ise Antalya, Kuşadası, Bodrum, Fethiye ve Marmaris'i işgal etti. Konya ve Akşehir'e de asker yolladılar. Mondros Mütarekesi'nin Doğu Anadolu'da 6 vilayetin Ermenilere bırakılacağına ilişkin maddesi Ermenileri harekete geçirdi.

Mustafa Kemal işte tam da o gün tarihe not düşecek o sözünü, Boğaz'a sıra sıra kale gibi demirleyen demir zırhlılara bakarak söylemişti: Geldikleri gibi giderler!

Türk milleti bir taraftan teşkilatlanırken diğer yandan da işgallere karşı fiili olarak tepkisini göstermekte gecikmedi. Mütareke sonrası başlayan işgaller, işgal bölgelerinde endişe ve kaygı yarattı. Milli teşkilatlanma devreye girdi. Bunun tam karşısında ise milli varlığa düşman ve milli mücadele aleyhtarı faaliyetler de boy gösterdi. İzmir'in işgali ateşlenmeyi bekleyen fitili ateşlemekte gecikmedi.

Ve 30 Nisan 1919’da Mustafa Kemal, 9. Ordu Müfettişi oldu.

Mustafa Kemal Paşa, İstanbul’da bulunduğu sürede diğer silah arkadaşları Kâzım Karabekir, Ali Fuad, Rauf ve İsmet Beylerle birlikte Şişli’de yaptıkları toplantılarda vatanın içinde bulunduğu durum karşısında Türk milletinin kurtuluş çarelerini arıyorlardı. Samsun ve çevresindeki asayişi sağlamak için Mustafa Kemal Paşa, 30 Nisan 1919'da askeri ve sivil yetkilerle Dokuzuncu Ordu Müfettişliği'ne tayin oldu. Kazım Karabekir Paşa da Tekirdağ'daki 14. Kolordu Komutanlığı'ndan Doğudaki 15. Kolordu'ya atandı. 3 Mayıs 1919'da Erzurum'a geldi. 20. Kolordu Komutanı Ali Fuat Paşa ise Anadolu'ya geçti. Mustafa Kemal Paşa'nın bu tayini müfettişlik bölgesindeki asayişi sağlamak olarak görünse de esas amacı Milli Mücadele'yi başlatmaktı. Başta Ali Fuat Cebesoy, Fevzi Çakmak ve Cevat Çobanlı olmak üzere Genelkurmay'daki vatansever subayların da katkıları ile tayin hazırlıklarını tamamlayan Mustafa Kemal, 16 Mayıs'ta yanında karargah heyetiyle birlikte Bandırma vapuru ile Samsun'a hareket etti. 19 Mayıs'ta Samsun'a çıktı. Burada ülkenin her tarafındaki askeri ve mülki erkan ile irtibata geçerek halkı Milli Mücadele fikri etrafında birleştirmeye çalıştı.

Kurtuluş Savaşı'nın ilk kilometre taşı Samsun oldu. Ardından Mustafa Kemal Paşa 12 Haziran'da, 18 arkadaşıyla birlikte Amasya'ya geldi ve çalışmalara burada devam etti. 21-22 Haziran gecesi bir genelge hazırladı. Yanında bulunan Ali Fuat, Refet ve Rauf Beylerle karargah heyetinin de imzaladığı ve Erzurum'da bulunan Kazım Karabekir ve Konya'da Mersinli Cemal Paşa'nın da telgrafla onayladığı genelge 22 Haziran günü askeri ve sivil makamlara gönderildi. Genelgenin özü şöyleydi:

Amasya Genelgesi, İstanbul Hükümeti'nin bağımsızlığını kaybetme tehlikesini ve etkisizliğini tanımlamış ve milletin kararlılığına ve kararına bağlı olan bağımsızlığa giden yolu belirtmiştir. Bu nedenle Genelge direnişi yürütmek için bir yönetim kurulu ihtiyacını belirtmiş ve Sivas'ta kongre yapılması çağrısı yapmıştır.

FOTO: AA

Erzurum Kongresi 23 Temmuz ile 7 Ağustos 1919 tarihleri arasında Erzurum'da düzenlendi. 17 Haziran'da Vilâyât-ı Şarkıye Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti Erzurum şubesi tarafından toplandı. Erzurum Kongresi, Erzurum Umûmî Kongresi veya Umûmî Erzurum Kongresi olarak da bilinmektedir. Düşman işgalindeki vatan toprağını kurtarmak için bağımsızlığa giden zorlu yolu Erzurum'dan sürdüren Atatürk ve silah arkadaşları, bu kongre sayesinde ülkenin bağımsızlığa giden yolunu açtı.

Türkiye Cumhuriyeti'nin temellerinin atıldığı Erzurum Kongresi, ulusal egemenliğin koşulsuz olarak gerçekleştirilmesine karar verilen ilk kongre olması ve Milli Mücadele'nin rotasının çizilmesi açısından önem taşıdı. Erzurum Kongresi, hiçbir baskı ve yönlendirme olmadan Türk milletinin kendi hür iradesiyle almış olduğu milli bir kararın hayata geçirilmesiyle Türk milletinin var olduğu ve var olmaya devam edeceğinin en önemli göstergesi oldu. Ulu Önder Atatürk ve arkadaşları, 23 Temmuz 1919'da emperyalist güçlerin Osmanlı topraklarını paylaşmaya çalıştığı dönemde, Erzurum Kongresi ile Türkiye Cumhuriyeti'nin temellerinin atılmasını temin etti.

Erzurum kongresinde vurgulanan görüş; Tam Bağımsızlık ve Milli Egemenlik olarak özetlenebilir. Erzurum Kongresi, hiçbir baskı ve yönlendirme olmadan Türk milletinin kendi hür iradesiyle almış olduğu milli bir kararın hayata geçirilmesiyle Türk milletinin var olduğu ve var olmaya devam edeceğinin en önemli göstergesi oldu.Türk milletinin var olma mücadelesindeki ilk refleksini ve kararlılığını gösterdiği tarihi kongrede alınan "Milli sınırlar içinde vatan bölünmez bir bütündür, parçalanamaz" kararı ile Milli Mücadele yolunda büyük bir aşama kaydedildi.

Mustafa Kemal Atatürk, 19 Mayıs 1919'da Samsun'da başlattığı ulusal kurtuluş mücadelesini Amasya'dan sonra, 27 Haziran 1919'da ''güvenilir kent'' olarak gördüğü Sivas'a gelerek sürdürdü. Sivas'ta yapılan toplantıda ülkenin durumu görüşülerek en kısa zamanda kentte milli bir kongre yapılmasına karar verildi.

Erzurum Kongresi’ne katılmak üzere Amasya'dan ayrılan Mustafa Kemal Paşa, 27 Haziran 1919 günü Sivas'a geldi ve Sivas halkı tarafından coşkuyla karşılandı.

Sivas'a 2 Eylül 1919 günü yeniden gelen ve 18 Aralık 1919'a kadar burada kalan Mustafa Kemal Paşa ve beraberindeki heyet tarafından 4 Eylül 1919 Perşembe günü saat 14.00'te bugünkü Atatürk Kongre ve Etnografya Müzesi binasında, Türkiye Cumhuriyeti'nin temellerinin atıldığı Sivas Kongresi yapıldı.

FOTO: AA

Kayıtlara göre resmi çalışmaları 7 gün süren kongrede, Mustafa Kemal Atatürk başkanlığında ulusun kurtuluşu için çeşitli gündem maddeleri görüşüldü. 8-9 Eylül 1919 tarihlerinde "manda" tartışmalarının yaşandığı kongre, 11 Eylül 1919'da sonuç bildirgesinin yayımlanmasıyla kapandı.Mustafa Kemal Paşa ve Heyet-i Temsiliye, 12 Eylül 1919'da halkın da katılımıyla gerçekleştirilen toplantıda, ulusun kurtuluşu için önemli kararların yer aldığı kongre beyannamesini yayımladı.

FOTO: AA

''Manda ve himaye kabul olunamaz'' gibi ulusun kurtuluşu için çok önemli kararların alındığı kongrede, ilginç bir olay da yaşandı. Yurdun çeşitli yörelerinden delegelerin katılımıyla 4 Eylül 1919 tarihinde düzenlenen ve "manda' konusunun da tartışıldığı kongrede, öğrenci arkadaşlarının temsilcisi olarak, aralarında topladıkları para ile kente gelen Hikmet ismindeki askeri tıbbiye öğrencisi de bulunuyordu. Heyecanlı manda tartışmalarının yaşandığı 8 Eylül akşamı, Mustafa Kemal Paşa'nın odasında yapılan toplantıda, askeri tıp öğrencisi Hikmet, şunları dile getirdi:

"Paşam, delegesi bulunduğum tıbbiyeliler, beni buraya istiklal davamızı başarmak yolundaki mesaiye katılmak üzere gönderdiler. Mandayı kabul edemem. Eğer kabul edecek olanlar varsa bunlar her kim olursa olsun, şiddetle ret ve takbih ederiz. Farzı muhal, manda fikrini siz kabul ederseniz sizi de reddeder, Mustafa Kemal'i vatan kurtarıcısı değil, vatan batırıcısı olarak adlandırır ve tel'in ederiz".

Bu sözler karşısında duygulanan ve "Arkadaşlar gençliğe bakın, Türk milli bünyesindeki asil kanın ifadesine dikkat edin" diyen Mustafa Kemal Paşa, daha sonra Hikmet Bey'e dönerek, "Evlat, müsterih ol. Gençlikle iftihar ediyorum ve gençliğe güveniyorum. Biz, ekalliyette (azınlıkta) kalsak dahi mandayı kabul etmeyeceğiz. Parolamız tektir ve değişmez, ya istiklal, ya ölüm" dedi.

O dönem, Sivaslı kadınlar, Trabzon ve Erzurum'dan gelen çoğunluğu kadın ve çocuklardan oluşan göçmenlerle yakından ilgilendi. Mustafa Kemal Paşa'nın Türk kadınlarının da Milli Mücadele'ye örgütlü olarak katılması gerektiğini ifade etmesi üzerine Sivaslı kadınlar dernek kurmak için çalışmalara başladı. Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti adı verilen dernek, 9 Aralık 1919'da kuruldu.

Atatürk başkanlığında 4-11 Eylül 1919 tarihleri arasında gerçekleştirilen Sivas Kongresi ile Mustafa Kemal Paşa'nın gençlik yıllarından beri düşündüğü ve seslendirdiği, Samsun'a çıktığı andan itibaren resmi yazışmalarında en önemli mesele olarak yer verdiği "milli egemenlik" ve "milli irade" kavramları devlet hayatına yansıtılmaya başladı.

Halkın bütününü kapsayan ilk örgütsel faaliyet Sivas'ta gerçekleştirildi ve Sivas Kongresi, şekli ve içeriği itibarıyla adeta milli bir meclis işlevi gördü. Kongrede yeni seçilen üyelerin katılımıyla yurdun tamamını kapsayan Heyeti Temsiliye, ülkenin kaderinde birinci derecede söz sahibi bir kurul halini aldı, ulusal hareketin meşru organları biçimlendirilmiş oldu.

7 günlük çalışmayla Sivas Kongresi, devletin önündeki engelleri ortadan kaldırarak, halkı bir bütün halinde, çizdiği program doğrultusunda harekete geçirmeyi sağladı.

Mustafa Kemal Paşa’nın önderliğinde, Erzurum ve Sivas Kongrelerinde vatanın kurtuluşu çareleri

aranırken, Batı Anadolu’nun bazı yerlerinde de çeşitli toplantılar yapılıyor, Yunan işgallerine karşı kararlar ve tedbirler alınıyordu. Yunan işgaline karşı mücadele eden Kuva- yı Milliye’nin sevk ve idaresiyle iaşesi için 28 Haziran 1919’da Balıkesir’de bir kongre toplandı. Balıkesir ve komşu ilçelerden katılımın olduğu bu kongrede Bursa eski valisi Hacim Muhiddin (Çarıklı) Bey’in başkanlığında bir heyet seçildi ve cephenin takviyesi hususunda bazı kararlar alındı.

Kongre Adı	Tarihi	Delege
1. Kars İslam Şûrası	5 Kasım 1918	?
2. Birinci Kars Kongresi	14 Kasım 1918	?
3. Kars İslam Şûrası Büyük Kongresi	30 Kasım-2 Aralık 1918	70
4. Birinci Ardahan Kongresi	3-5 Ocak 1919	8
5. İkinci Ardahan Kongresi	7-9 Ocak 1919	20
6. Büyük Kars Kongresi	17-18 Ocak 1919	131
7. Birinci Trabzon Kongresi	23 Şubat 1919	27
8. İzmir Büyük Kongresi	17-19 Mart 1919	165
9. İkinci Trabzon Kongresi	22 Mayıs 1919	17
10. Erzurum İl Kongresi	17-21 Haziran 1919	21
11. Birinci Balıkesir Kongresi	27 Haziran-12 Temmuz 1919	?
12. Erzurum Kongresi	23 Temmuz-7 Ağustos 1919	56
13. İkinci Balıkesir Kongresi	26-30 Temmuz 1919	48
14. Birinci Nazilli Kongresi	6-8 Ağustos 1919	16
15. Alaşehir Kongresi	16-25 Ağustos 1919	46
16. Muğla Kongresi	18 Ağustos 1919	32
17. Sivas Kongresi	4-12 Eylül 1919	1
18. Üçüncü Balıkesir Kongresi	16-27 Eylül 1919	35
19. İkinci Nazilli Kongresi	19-23 Eylül 1919	52
20. Üçüncü Nazilli Kongresi	6 Ekim 1919	18
21. Birinci Edirne Kongresi	16 Ekim 1919	?
22. Sivas İçin Muğla Kongresi	20-31 Ekim 1919	8
23. Dördüncü Balıkesir Kongresi	19-29 Kasım 1919	?
24. İkinci Edirne Kongresi	15 Ocak 1920	?
25. Oltu İslam Terakki Fırkası Kongresi	21 Şubat 1920	63
26. Beşinci Balıkesir Kongresi	10-23 Mart 1920	58
27. Lüleburgaz Kongresi	31 Mart-2 Nisan 1920	67
28. Üçüncü (Büyük) Edirne Kongresi	9-13 Mayıs 1920	236
29. Afyon Kongresi	2 Ağustos 1920	?
30. Birinci Pozantı Kongresi	5 Ağustos 1920	75
31. İkinci Pozantı Kongresi	8 Ekim 1920	60

Kongreler listesinde önemli noktalar göze çarpmaktadır. İlk kongrenin Mondros Ateşkes Anlaşması’nın imzalanmasından 5 gün sonra, Türk ordusunun bölgeyi boşaltması olasılığına karşı, 5 Kasım 1918’de Kars’ta yapıldığı ve sonrasındaki 5 kongrenin de Kars ve Ardahan’da yapıldığı görülmektedir. Atatürk’ün katıldığı ilk kongre olan Erzurum Kongresi’ne kadar 11 kongre düzenlenmiş olduğu ve en dikkati çekenin ise Sivas Kongresi’nden sonra yani Trakya ve Anadolu’daki tüm derneklerin Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adı altında birleştirilme kararından sonra da Trakya ve Batı Anadolu’da kongrelerin devam etmesi, Afyon ve Pozantı kongreleri hariç 11 kongrenin daha yapılmış olmasıdır.

Sivasa Kongresi kararlarının ülkede büyük etkisi olmuştu. Halkın ve aydınların büyük bölümü gerçekleri görürken, Damat Ferit Hükümeti itibar kaybetti ve neticede hükümet düştü. Yerine Ali Rıza Paşa kabinesi kuruldu. Ali Rıza Paşa, ülke menfaati için Heyet-i Temsiliye ile temasa geçmenin gerekliliğine inanıyordu. Bu maksatla hükümet üyesi Salih Paşa'yı Mustafa Kemal Paşa ile görüşmek üzere Amasya'ya gönderdi. 20-22 Ekim 1919 tarihlerinde yapılan görüşmeler sonunda bir protokol imzalandı. Tarihe Amasya Protorolü olarak geçen bu kararların en başta gelen neticesi, İstanbul Hükümeti'nin Heyet-i Temsiliye'yi resmen tanımış ve kararlarını dikkate almış olmasıdır.

Son Osmanlı Meclisi Amasya Görüşmeleri'nde alınan kararlar üzerine 12 Ocak 1920'de İstanbul'da toplandı.Mecliste İstanbul Hükümeti ve Anadolu halkını temsil eden milletvekilleri bulunuyordu. Anadolu'dan gelen istekle İstanbul Hükümeti meclis çalışmalarını başlattığında ne Mustafa Kemal Paşa'nın meclis başkanlığı söz konusu olmuş, ne de millî teşkilatın amaç ve hedeflerine hizmet edecek bir Müdafaa-i Hukuk Grubu kurulabilmişti. Ancak mecliste bulunan Müdafaa- i Hukukçular, Rauf Bey'in başkanlığı altında “Felah-ı vatan Grubu” adıyla bir grup kurmuşlardır.Meclis-i Mebusan'ın yaptığı en önemli faaliyet Misakımillî'yi kabul etmesidir. Mecliste bulunan Millî Mücadele taraftarları Misakımillî'nin kabul edilmesini sağlamışlardır. (Böylece bütün Anadolu ulusal bağımsızlığın yanında yer almış oluyordu.

Sevr Antlaşması 1. Dünya Savaşını sona erdiren antlaşma olarak karşımıza çıkar. Savaşı kazanan İtilaf Devletlerinin yenilgiye uğratmış olduğu diğer ülkeler olan Almanya, Avusturya, Macaristan ve Bulgaristan ile derhal barış antlaşması imzalamasına rağmen Osmanlı Devleti ile yapacakları anlaşma konusunda İtilaf Devletlerinin kendi aralarındaki uyuşmazlıklar sebebiyle bu antlaşmanın geciktiği görülür. Aslında yapılacak olan antlaşmasının gecikmesinin asıl sebebi İtilaf Devletlerinin Osmanlının topraklarını paylaşma konusunda anlaşmazlıklar yaşamalarıdır. Elbette bunun dışında başka sebepler de bulunur; İtilaf Devletlerinin Osmanlı Devletini nasıl paylaşacakları konusunda tam olarak karar verememeleri, İngiltere ve İtalya arasında İzmir'in Yunanlara verilmesiyle ortaya çıkan anlaşmazlıklar ve Türk halkının işgal kuvvetlerine karşı tepki göstermesi....

Sev Anlaşması'nın ilk sayfası (HT)

18 Ocak 1919'da toplanan Paris Barış Konferansında İtilaf Devletleri Osmanlı Devleti'nin parçalanmasına karar vermiştir. Bu konferans sırasında Osmanlının parçalanmasını hedef alan maddelerin ilke gibi görüldüğünü söyleyebilmek mümkündür. 24 Nisan 1920'de toplanacak olan San Remo Konferansına katılarak belirlenen anlaşma maddelerinin Osmanlı Devletine duyurulması için İtilaf Devletleri Osmanlıdan bir temsilci gönderilmesini ister. Konferansa Tevfik Paşa başkanlığında bir heyet gönderilir, ancak Tevfik Paşanın antlaşma maddelerinin bağımsızlığı tehlikeye düşürücü niteliklere sahip olması sebebiyle bu düşüncesini bildirerek geri dönmesi söz konusudur.

Anlaşmanın derhal yürürlüğe girmesini isteyen Yunan kuvvetleri 22 Haziran 1920'de Balıkesir, Bursa, Uşak ve Nazilli'yi işgal eder. Bunun yanı sıra Trakya'dan da saldırıya geçerek Tekirdağ'a kadar olan toprakları da işgal ederler. Durum böyle olunca İstanbul Hükumeti antlaşmanın kabul edilmesine karar verir. Her ne kadar bu durumun anayasaya göre Mebusan Meclisi'ne danışılarak karar verilmesi gerekiyor olsa da Meclis kapatılıp dağıtıldığı için Padişah ve Sadrazam tarafından barış görüşmelerinin başlatılması ve kabul edilebilmesi için 22 Temmuz 1920'de Saltanat Şurası toplanır.

Saltanat Şurası'nda bulunan üyelerden sadece Rıza Paşa antlaşmanın kabul edilmemesi gerektiği yönünde oy kullanır. Bunun üzerine Bağdatlı Hadi Paşa, Rıza Tevfik Bey ve Reşat Halis Beyden oluşan şura Fransa'ya gider ve Paris yakınlarında bulunan Sevr kasabasında 10 Ağustos 1920'de Sevr Antlaşması imzalanır.

Sevr Antlaşmasınan Osmanlı Devleti, İngiltere, Fransa, İtalya, Japonya, Belçika, Ermenistan, Yunanistan, Polonya, Hicaz, Romanya, Çekoslovakya ve Sırp-Hırvat-Sloven devletleri imza atmıştır.

Antlaşma her ne kadar pek çok ülke tarafından imzalanmış olsa da Türk milleti tarafından hiçbir zaman kabul görmemiş ve uygulamaya konulamamış bir antlaşma olarak tarihteki yerini alır.

Buna göre;

İstanbul Osmanlı Devleti'nin başkenti olarak kalacak, ancak Osmanlı devletinin antlaşma maddelerine uymaması durumunda İstanbul Türkler'den alınacaktır.

Çanakkale ve İstanbul Boğazı her zaman tüm devletlerin gemilerine açık tutulacak, uluslararası bir komisyon boğazları yönetecek; ancak bu komisyonda Türk üye bulunmayacaktır. Ayrıca bu komisyonun ayrı bir bütçesi ve bayrağı olacaktır.

Anadolu'nun doğusunda iki yeni devlet kurulacaktır.

Ege Bölgesinin büyük bir bölümüyle İzmir Yunanlılara verilecektir. Ayrıca Midye-Büyükçekmece çizgisinin batısında bulunan Trakya bölümü de Yunanlıların olacaktır.

Arabistan ve Irak İngiltere'ye verilecektir.

Antep, Mardin, Urfa ve Suriye Fransa'ya verilecektir. Ayrıca Adana'dan Kayseri ve Sivas'ın kuzeyine kadar uzanan bölge de Fransa'nın nüfusu altında bulunacaktır.

İzmir bölgesi dışında bulunan tüm Batı Anadolu, Afyon'dan Kayseri'ye kadar olan bölümün güneyinde kalan topraklar İtalyan nüfuz bölgesi olacaktır.

Osmanlı Devletinin askeri gücünün sınırı 50.700 olacaktır. Ayrıca ordunun ağır silah ve uçakları bulunmayacak, deniz kuvveti de 13 savaş gemisi ile sınırlı olacaktır.

Azınlıklara geniş haklar verilecektir.

Mali ve adli ayrıcalıklar en ağır şekilde müttefik devletlere açık olacaktır.

SEVR ANTLAŞMASININ SONUÇLARI

Antlaşma, Türk milletinin umutsuzluğa sürüklenmesine neden olmamış, aksine mücadele gücünü ve kararlılığını artırmıştır.

Antlaşma, Mebusan Meclisinde onaylanmadığı için yasal dayanaktan yoksun kalmıştır.

19 Ağustos 1920'de toplanan TBMM, bu antlaşmayı imzalayanların ve bu antlaşmayı onaylayanların vatan haini sayılmalarını kabul etmiştir.

TBMM, bu antlaşmayı tanımadığını ilan etmiştir.

Antlaşma, 1. Dünya Savaşından sonra uygulamaya konulamayan tek anlaşma olmuştur.

Bu antlaşma Osmanlı Devleti'nin imzalamış olduğu son antlaşma olarak tarihe geçmiştir.

Mebusan Meclisinin onayından geçmemiş olması sebebiyle hukuken geçersiz bir antlaşma olarak görülür.

Misak-ı Milli'ye aykırı olması ve Türk milletinin bağımsızlığını ortadan kaldırıyor olması sebebiyle TBMM tarafından tanınmamıştır.

Türk halkı tarafından onay verilmemiş ve düşmanla savaşarak işgalcilerin Anadolu'dan atılması ile anlaşmanın uygulanması engellenmiştir.

İmzalandığı halde yürürlüğe girmemiş bir antlaşmadır.

Osmanlı Devletinin fiilen sona erdiği antlaşmadır.

İstanbul'da toplanan son Osmanlı Meclisi tarafından bu bildiri 28 Ocak 1920 yılında oybirliği ile kabul edildi ve kabul edildikten sonraki 17 Şubat'ta kamuoyuna açıklandı. Bildiri, Birinci Dünya Savaşı'nı sona erdirecek olan barış antlaşmasından Türkiye'nin kabul ettiği askeri şartları içeriyordu. Bildiri Mebusan Meclisi'nde "Ahd-ı Milli Beyannamesi" adıyla kabul edilmiş; daha sonradan " Misak-ı Milli" olarak adlandırılmıştır. Her iki deyimle 'Ulusal/Milli Yemin' anlamına gelir. Türkiye Cumhuriyeti'nin sınırları, tabi bazı ayrıntılar hariç, Misak-ı Milli ilkeleri doğrultusunda gerçekleşmiştir.

Erzurum ve Sivas civarlarında oluşan kongrelerinde saptanıp ve ardından olgunlaştırılan ilkeler doğrultusunda son Osmanlı Mebusan Meclisi tarafından gizli oturumda oy birliği ile 28 Ocak 1920 tarihinde alınan ve Türkiye'nin kabul edebileceği barış koşullarını açıklayan 6 maddelik bildiridir. Misak-ı Milli temelinde Ulusal Kurtuluş ve Bağımsızlık savaşlarının bir programı niteliğindedir.

6 Maddeden Oluşan Misak-ı Milli kararları özetle şöyle:

Arap kökenli halkın oturduğu aynı zamanda Mondros Mütarekesi imzalandığı tarihte yabancı devletlerin işgal ettikleri bölgelerin gelecekleri, halkın serbest ve kendi oyuyla belirlenecektir; Mütareke sınırları içerisinde Osmanlı- İslam çoğunluğunun çoğunluk olarak yerleşmiş bulunduğu kısımların tümü, gerçekte ya da hükmen hiçbir neden ile birbirinden ayrılmayacak bir bütündürler. İlk serbest bırakıldıkları anda tekrardan kendi istekleri doğrultusunda ana vatana katılan Kars, Ardahan ve Batum'da gerekirse tekrardan bir halk oylaması yapılabilecektir. Batı Trakya'nın hukuki durumu da halkın kendi özgürlüğü içinde verecekleri oylarla saptanacaktır. İstanbul ve Marmara Denizinin her türlü güvenliği, tehlikeden uzak tutulması, Boğazların ise ticaret gemilerine açılması ile ilgili devletler aralarındaki anlaşma ile sağlanmalıdır. Misak-ı Milli kararları doğrultusunda belirlenen ilkeler çerçevesinde azınlıkların hukuki hakları, komşu ülkelerde yer alan Müslümanlarında aynı haklardan yararlanması koşuluyla azınlıklar güvence altında olacaktır. Türkiye'nin siyasal, adli ve mali olarak tam bağımsızlığı kabul edilecektir; bu konularda hiçbir kayıt ve kısıtlama getirilmeyecektir.

Mustafa Kemal hep Meclis-i Mebusan'ın İstanbul'da değil Ankara'da toplanmasını savunuyordu. Çünkü işgal atındaki İstanbul'da toplanmak riskli olmaktaydı. Fakat Heyet-i Temsiliye'nin aldığı kararla İstanbul'da toplandı ve Meclis-i Mebusan üyelerini seçmek için seçim yapıldı. Her bölgede Müdafa-i Hukuki Cemiyeti temsilcileri kazandı. Bu seçimleri kazanarak yeni açılacak Meclis-i Mebusan'a üye olan kişilerle Heyet-i Temsiliye görüşme yaparak bu kişilere Misak-ı Milli kararlarını kabul ettirdi. Meclis-i Mebusan'da yapılan çalışmalar sonucu Misak-ı Milli kararları kabul edildi.

1. Dünya Savaşı sonucunda 24 Temmuz 1923'te İsviçre'nin Lozan şehrinde imzalanan antlaşmaya, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) temsilcileriyle Birleşik Krallık, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Portekiz, Belçika ve Yugoslavya temsilcileri katıldı.

TBMM Hükümetini, İsmet İnönü başkanlığında Dr. Rıza Nur Bey ve Hasan Saka'dan oluşan heyet temsil etti.

20 Kasım 1922'de başlayan görüşmeler boğazlar sorunu, kapitülasyonlar, Musul-Kerkük ve Osmanlı Devleti'nin borçları gibi nedenlerden dolayı kesilmesinin ardından 23 Nisan 1923'te yeniden başladı.

Görüşmeler sonunda varılan anlaşmaya göre, Suriye sınırı 20 Ekim 1921'de imzalanan Ankara Antlaşmasıyla belirlendiği şekilde kabul edildi.

Irak sınırının ileride İngiltere ve TBMM arasında yapılacak bir görüşme ile belirlenmesine karar verildi.

Yunanistan sınırı, Mudanya Antlaşması'nda olduğu şekliyle kabul edilirken Yunanistan, savaş tazminatı olarak Karaağaç'ı Türkiye'ye bıraktı.

Antlaşmayla Sovyet sınırı, Gümrü, Moskova ve Kars Antlaşması ile belirlendiği gibi kaldı, Doğu Anadolu'da bir Ermeni Devleti kurulmasından vazgeçildi.

Kapitülasyonlar Lozan Antlaşması ile kesin olarak kaldırılırken, Bozcaada ve Gökçeada Türkiye'ye bırakıldı. İtalyanlara bırakılan On İki Ada, 2. Dünya Savaşı'ndan sonra İtalya'nın çekilmesiyle Yunanistan'a bırakıldı.

Antlaşma uyarınca Türk Devleti'nin sınırları içindeki yabancı okulların Türk kanunlarına uyması, okulların öğreniminin Türk Devleti tarafından düzenlenmesi kayıt altına alındı.

Fener Rum Patrikhanesi'nin yabancı kiliselerle ilişki kurmaması şartıyla Türkiye'de kalması kabul edilirken, azınlıklara verilen ayrıcalıklar kaldırıldı, tüm azınlıklar Türk vatandaşı kabul edildi.

Anlaşmayla İstanbul'daki Rumlar hariç diğer yerlerdeki Rumların Yunanistan'a, Batı Trakya hariç diğer illerdeki Türklerin ise Türkiye'ye gönderilmesi suretiyle iki ülke arasında nüfus mübadelesine karar verildi.

20 Temmuz 1936'da imzalanan Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile de Lozan'da üzerinde en çok durulan başlıklardan Boğazlar konusu çözüme kavuşturuldu.

Antlaşma, 143 madde, önsöz ve 4 bölümden oluştu.

143 madde, bir önsöz ve 4 bölümden oluşan Lozan Barış Antlaşmasının ön sözünde, devletlerin istiklal ve hakimiyetine saygı gösterilmesi prensibine yer verildi.

Lozan Barış Antlaşması, I. TBMM tarafından imzalanırken, II. TBMM tarafından onaylandı. Antlaşmayla, Türkiye Cumhuriyeti'nin bağımsızlığı ve Misakımilli, itilaf devletleri tarafından resmen tanındı ve kabul edildi, Sevr Antlaşması da geçersiz hale geldi.

Ülke sınırları Irak sınırı hariç belli oldu ve Türkiye açısından I. Dünya Savaşı sona erdi.

Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk'ta, Lozan Barış Antlaşması'na ilişkin yaptığı tanımlamada, "Türk milleti aleyhine asırlardan beri hazırlanmış ve Sevr Antlaşması'yla tamamlandığı zannedilmiş bir suikastın yıkılışını ifade eden bir belgedir." ifadelerine yer verdi.

Lozan Antlaşmasının imzalanmasından hemen sonra Rauf Orbay’ın Başbakanlıktan, Ali Fuat Cebesoy’un da Meclis 2. Başkanlığından istifası ciddi bir sıkıntı yaratmıştı. Bu istifalar, Atatürk’e de bir tepki, hatta gözdağıydı. Üç ay önce tüm dünyaya bağımsız bir devlet olduğunu eden TBMM, hükümet kuramıyordu. O gün yürürlükte olan yasaya göre, bakanlar kurulu üyeleri Meclis tarafından ayrı ayrı ve gizli oyla seçiliyordu.

Bu yöntem kendi içinde ve başbakanla uyumlu bir kurul oluşmasına maniydi. Atatürk müthiş bir taktikle bu aksaklığı Cumhuriyet kurulmasına bir gerekçe olacak şekilde kullanmaya karar verdi. 26 Ekim günü onun önerisiyle başbakanlığa seçilen ve 2. Grup tarafından çok eleştirilen Fethi Okyar’dan hem kendisinin hem de tüm bakanların istifa etmesini istedi. Bir bakanı seçmek için günlerce uğraşan Meclis elbette 12 bakanı seçemeyecekti.

İşte Atatürk, 7 arkadaşına “Yarın Cumhuriyeti ilan edeceğiz” dedikten sonra bu krizi nasıl çözeceklerini açıkladı. Bir Anayasa değişikliği yaparak seçim sistemi değiştirilecek ve Cumhuriyet hükümeti kurulacaktı. Rejim değişikliğine karşı olan vekillerin bir kısmının İstanbul’da Refet Bele’nin evinde toplantı halinde olmaları da işleri kolaylaştıracaktı. Atatürk yemekte planı şu şekilde açıkladı:

“Yarın Grup toplanınca, gene bir sonuç alamamış olacaklar. O zaman Kemalettin Paşa sen söz al, kürsüye çık ve ‘Günlerdir bir buhran içinde bocalayıp duruyoruz, bir hükümet üzerinde anlaşamıyoruz. Bütün dünya bizi gözlüyor. Bu durum ilelebet böyle gidemez. Bu grubun bir partisi, bu Meclis’i bir başkanı var. Her ikisinin de başkanı Mustafa Kemal! Ona başvuralım, gelsin, bu sorunu çözsün’ de, yerine otur. Ben bu davet üzerine Meclis’e gelir, çözüm önerimi sunarım.” 29 Ekim günü, her şey planladıkları gibi gider ve Mustafa Kemal kürsüye çıkarak, krizin kaynağının seçim sistemi olduğunu ve Anayasa’da yapılacak bir değişiklikle buna çözüm bulunabileceğini anlatır. Yapılacak değişikliğe göre, başbakan, hazırladığı bakanlar listesi Cumhurbaşkanı’na, O da Meclis’in güvenoyuna sunacaktır. Güvenoyu almazsa Cumhurbaşkanı başka bir başbakana hükümet kurma yetkisi verecektir. Bu sistem cumhuriyettir. Anayasa değişikliğinin lehine ve aleyhine konuşmalar yapılır ve nihayetinde komisyondan Atatürk’ün bir gece önce İsmet Paşa ile hazırladığı değişiklikler geçer. Anayasa değişikliği yasasının başlığı da pek manidardır: “Teşkilât-ı Esasiye Kanunu’nun Bazı Mevaddının (maddelerinin) Tavzihan (açıklığa kavuşturarak) Tâdiline Dair Kanun”. Yani yasa, Cumhuriyet ilanından bahsetmiyor, var olan bir durumu açıklığa kavuşturduğunu ilan ediyordu. Aslında 23 Nisan 1920’den itibaren var olan durum cumhuriyettir, adı şimdi konmaktadır. O sırada Meclis’te bulunan 158 milletvekilinin oy birliği ve “Yaşasın Cumhuriyet” nidaları ile Atatürk ilk Cumhurbaşkanı seçildi.

Yokluklar içinde verilen Kurtuluş Savaşından zaferle çıkılmış, ardından Türk ulusunun varlığını masada kabul ettirme savaşı başlamıştı. Lozan'da müzakereler sürerken, devletin hükümet şekli belli değildi.

Türk Devleti'nin bağımsızlığı Lozan anlaşması ile uluslararası arenada kabul edildi ancak hala hükümet sistemiyle ilgili tartışmalar yaşanıyordu. Mevcut sistem yürümüyordu. Kabinedekiler tek tek Meclis oylarıyla seçiliyor, uyumsuz birçok isim aynı kabinede yer aldığı için hükümetin işleyişi zorlaşıyordu. Mustafa Kemal Atatürk çözümün, Cumhuriyette olduğunu görüyordu. Fethi Okyar'ın istifasıyla devlet hükümetsiz kalınca Atatürk harekete geçti.

28 Ekim 1923'de Cumhuriyet'in ilanından bir gece önce Atatürk, Çankaya Köşkü'nde yakın çevresine Cumhuriyetin ilan edileceğini açıkladı.

Türkiye Cumhuriyetinin 2. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, o dönemi şöyle anlatıyor:

"28 Ekim akşamı Atatürk'ün yanında ufak bir toplantıda bulunduk. Atatürk ertesi günü cumhuriyet ilanı olacağını bildirdikten sonra herkes ayrıldı. Hiçbir konuşma olmadan oturduk, diz dize ertesi günü çıkarılacak kanunu yazdık. O söyledi ben yazdım."

Anayasanın en önemli değişikliği birinci maddede yer aldı:

“Türkiye Devleti’nin hükümet şekli Cumhuriyettir”

Ertesi gün yani 29 Ekim 1923 tarihinde Meclis toplandı, Anayasa değişikliği tartışılmaya başlandı. Akşam saatlerinde değişiklik kabul edildi. Meclis binasında "Yaşasın Cumhuriyet" sesleri yankılanıyordu.

Ankara mebusu Mustafa Kemal de 158 mebusun oyunu alarak Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaşkanı seçildi. Ardından atılan 101 pare top atışı Cumhuriyetin ilanını dünyaya duyurdu.

Nice 100. yıllara...

30 Ekim 1918 Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri arasında Mondros Mütarekesi'nin imzalanması.

31 Ekim 1918 Mütarekenin yürürlüğe girmesi. General Liman Von Sanders'in, Yıldırım Orduları komutanlığını, Mustafa Kemal Paşa'ya devretmesi

Birinci Kafkas Kolordusu'nun lağvı ve komutanı Kazım Karabekir'e, İstanbul'a dönme emrinin verilmesi.

1 Kasım 1918 Mondros'tan dönen Osmanlı murahha heyeti başkanı, Rauf (Orbay) Bey'in, gazetecilere demeci: "... Yaptığımız mütareke umduğumuzun üstündedir. Devletin bağımsızlığı, saltanatın hukuku, milletin onuru tümüyle kurtarılmıştır." İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin son kongresinin toplanması.

2 Kasım 1918 Enver, Talat, Cemal Paşalar ile kimi İttihat ve Terakki ileri gelenlerinin İstanbul'dan kaçışı.

3 Kasım 1918 Musul'un İngilizler tarafından işgal edilmesi.

4 Kasım 1918 Bir Fransız alayının Doğu Trakya'ya gelerek Uzunköprü - Sirkeci demiryolunu işgali.

5 Kasım 1918 Mustafa Kemal Paşa'nın Katma'dan Adana'ya çağırdığı Albay Fuat Paşa ile görüşmesi: \"Artık milletin bundan sonra kendi haklarını kendisi araması ve müdafaa etmesi, bizlerin de mümkün olduğu kadar bu yolu göstermemiz ve bütün ordu ile beraber yardım etmemiz lazımdır\" Harbiye Nezareti'nin 1866 - 1893 doğumluların terhisinin yapılacağını bildiren emri. Kars'ta düşman işgaline meydan vermemek için \"Kars Milli İslam Şurası\"nın kurulması Mustafa Kemal Paşa'nın, Sadrazam Ahmet İzzet Paşa'ya telgrafı: \"Pek ciddi ve samimi olarak arz ederim ki, Mütareke şartları arasında, yanlış yorum ve anlamayı ortadan kaldıracak tedbirler alınmadıkça, orduları terhis edecek ve İngilizlerin her dediğine boyun eğecek olursak, İngilizlerin ihtiraslarının önüne geçmeye imkan olmayacaktır.\"

6 Kasım 1918 Bir İngiliz savaş gemisinin İzmir Limanı'na girişi, Rumlar tarafından karşılanışı, Aya Fotini kilisesine Yunan bayrağının çekilişi. İzmir'de bazı yurtseverlerin "İzmir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti"ni kurmayı kararlaştırmaları ve cemiyetin gayri resmi olarak kuruluşu.

7 Kasım 1918 Yıldırım Orduları grubu komutanlığı ile, 7. Ordu karargahının lağvedilmesi ve Mustafa Kemal Paşa'nın Harbiye Nezareti emrine verilmesi.

8 Kasım 1918 Sadrazam Ahmet İzzet Paşa'nın istifası.

9 Kasım 1918 İskender'in bir İngiliz müfrezesi tarafından işgali İngilizlerin Seddülbahir ve Kumkale'ye kuvvet çıkararak Çanakkale Boğazı'nın her iki tarafını işgal etmeleri.

11 Kasım 1918 Tevfik Paşa kabinesinin kuruluşu, İngilizlerin Osmanlı hükümetinden Kars, Ardahan ve Batum'un boşaltılmasını istemesi.

12 Kasım 1918 Bir Fransız tugayının İstanbul'a girişi.

13 Kasım 1918 İngiliz, Fransız, İtalyan ve Yunan gemilerinden oluşan İtilaf filosunun İstanbul'a gelmesi ve karaya kuvvet çıkarması. Mustafa Kemal Paşa'nın İstanbul'a gelişi. İstanbul'da "Karakol Cemiyeti"nin kurulması.

17 Kasım 1918 Türk Birliklerinin Bakü'yü boşaltması ve İngilizlerin işgali.

20 Kasım 1918 Çanakkale Boğazı'nın Rumeli yakasındaki İngiliz işgalinin Fransızlara devredilmesi

21 Kasım 1918 Doğuda 9. Ordu komutanı Yakup Şevki Paşa'nın (Subaşı) Elviye-selase'nin (Kars, Ardahan, Batum) savunulmasını emretmesi.

28 Kasım 1918 Kazım Karabekir Paşa'nın İstanbul'a dönüşü.

29 Kasım 1918 İstanbul'da bazı kuruluş ve siyasi parti temsilcilerinin katılımıyla \"Milli Kongre\" adıyla bir kuruluş oluşturulması.

2 Aralık 1918 Edirne'de "Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Heyeti Osmaniyesi" adlı cemiyetin kuruluşu.

3 Aralık 1918 İtilaf Devletleri temsilcilerinin Londra'da bir toplantı yaparak, Türkiye'de kendilerine düşen askeri nüfus bölgelerini saptamaları.

4 Aralık 1918 İstanbul'da "Vilayet-i Şarkiye Müdafaa-i Hukuk-i Milliye Cemiyeti"nin kurulması. "Wilson Prensipleri Cemiyeti"nin kurulması.

6 Aralık 1918 İngilizlerin Kilis'i işgali.

7 Aralık 1918 Antakya'nın Fransızlar tarafından işgali.

11 Aralık 1918 Yerli Ermeni'lerden kurulu bir Fransız taburunun Dörtyol'a girişi ve işgali.

17 Aralık 1918 Mersin, Tarsus, Adana, Ceyhan, Misis ve Toprakkale'nin Fransızlar tarafından işgali.

19 Aralık 1918 Dörtyol bölgesinde Fransız ve Ermeniler'le Kuvay-i Milliye arasında çarpışma ve On beş Fransız'ın öldürülmesi.

21 Aralık 1918 İstanbul'da \"Kilikyalılar Cemiyeti\" nin kurulması. Osmanlı Meclisi Mebusanı'nın kapatılması hakkında padişah fermanı.

23 Aralık 1918 İslahiye, Çebelibereket (Osmani) Bahçe, Hassa, Mamure'nin işgali.

24 Aralık 1918 İstanbul'da Fevzi Paşa'nın (ÇAKMAK) Genelkurmay Başkanı oluşu. İngilizlerin Batum'u işgali.

27 Aralık 1918 Pozantı'nın Fransızlar tarafından işgali.

1 Ocak 1919 İngilizlerin Antep'i işgali

3 Ocak 1919 İngilizlerin Cerablus'u işgal etmeleri. Ardahan'da düşman işgaline mani olunmak üzere bir kongre toplanması.

7 Ocak 1919 Konya istasyonunun düşman tarafından işgal edilmesi.

10 Ocak 1919 Padişah Vahdettin'in İngiliz Yüksek Komiseri Amiral Calthorpe'a bütün umudunu İngiltere'ye bağladığını bildirdiği mesajı.

12 Ocak 1919 İngilizlerin Ermeni amaçlarına hizmet etmek üzere Kars'a yerleşmeleri.

14 Ocak 1919 Bir Yunan birliğinin Hadımköyü'nden Lüleburgaz'a kadar demiryolunu işgali.

15 Ocak 1919 İngilizlerin Haydarpaşa İstasyonu'nu, Fransızların Şark demiryollarını işgal etmeleri.

17 - 18 Ocak 1919 Kars'ta bir kongre toplanması (Büyük Kars Kongresi) ve \"Cenubi garbi Kafkas Hükümeti Muvakkatesi Milliyesi\" adıyla yönetim kurması. Cenubigarbi Kafkas Hükümeti 25 Mart 1919 tarihinden başlayarak, \"Cenubigarbi Kafkas Hükümeti Cumhuriyesi\" adını kullanmaya başlamıştır.

18 Ocak 1919 İtilaf Devletleri temsilcilerinin toplandığı Paris Barış Konferansı'nın açılışı.

22 Ocak 1919 Türk Kuvvetleri'nin Batum'u boşaltması. Konya İstasyonu'nun İngilizler tarafından işgal edilmesi.

30 Ocak 1919 Paris Barış Konferansında Osmanlı İmparatorluğu'nun parçalanmasının kararlaştırılması.

1 Şubat 1919 Kasaba (Turgutlu) Aydın Demiryolu'nun İngilizler ve Fransızlar tarafından işgali.

3 Şubat 1919 Fransızların Pozantı'nın güneyindeki Akköprü ve Çiftehan'ı işgal etmesi. Venizelos'un, Paris Barış Konferansı'nda Yunan görüşünü savunması : (Bütün adaları, Trakya'yı ve Batı Anadolu'yu Yunanistan için istemesi)

8 Şubat 1919 Fransız işgal orduları başkomutanı general Francete Esperay'in Sirkeci'den Beyoğlu'na kadar beyaz at üzerinde ve Rum tezahüratı ile yürüyüşü.

9 Şubat 1919 Hadisat Gazetesi'nde Süleyman Nazif'in Fransız generalinin davranışını yeren ünlü yazısı. "Kara Bir Gün".

12 Şubat 1919 Trabzon'da "Trabzon Müdafaa-i Hukuku Milliye Cemiyeti"nin kuruluşu.

19 Şubat 1919 Karadeniz Bölgesindeki Rum faaliyetlerine karşı Samsun'da, "Karadeniz Türkleri Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti"nin kuruluşu.

22 Şubat 1919 Maraş'ın İngilizler tarafından işgal edilmesi.

23 Şubat 1919 Samsun'da Rum tehlikesine karşı faaliyete geçen "Karadeniz Türkleri Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti"nin Tokat şubesinin kuruluşu XX. Kolordu Komutanlığına atanan Ali Fuat Paşa'nın İstanbul'dan Konya'ya hareketi.

26 Şubat 1919 Paris Barış Konferansı'nda, Aharonyan ile Nubar Paşa'nın Ermeni isteklerini açıklamaları.

27 Şubat 1919 İngilizlerin Birecik'i işgal etmeleri Rauf Beyin (Orbay) askerlikten istifası.

2 Mart 1919 Nusaybin'den dönen Ali İhsan Paşa'nın (Sabis) Haydarpaşa istasyonunda İngilizler tarafından tutuklanması.

3 Mart 1919 \"Vilayat-ı Şarkiye Müdafaa-i Hukuk Milliye Cemiyeti\"nin Erzurum şubesinin kuruluşu. Tevfik Paşa'nın istilası.

4 Mart 1919 Birinci Damat Ferit Paşa kabinesinin kuruluşu.

7 Mart 1919 Kozan'ın işgali.

10 Mart 1919 İstanbul'da İngilizlerin isteği ile bazı tanınmış kişilerin tutuklanması.

24 Mart 1919 İngilizlerin Urfa'yı işgali.

30 Mart 1919 İngilizlerin Merzifon'u işgali. Damat Ferit Paşa'nın İngiliz Yüksek Komiseri Amiral Calthorpe'a İngiliz himayesini isteyen bir proje vermesi. Boğazlayan kaymakamı Kemal Bey'in Ermeni tehciri dolayısıyla, Divanı Harp kararıyla, İstanbul'da idamı ve ertesi gün halkın olayı büyük gösterilerle protesto etmesi.

11 Nisan 1919 XI. Kolordu Komutanlığına atanana Kazım Karabekir'in İstanbul'da Mustafa Kemal Paşa'ya veda ziyareti.

12 Nisan 1919 Albay Fahrettin Bey'in (Altay), III. Kolordu Komutanlığına atanması.

13 Nisan 1919 İngilizlerin Kars'ı işgal edip Cenubigarbi Kafkas Hükümeti'nin dağıtması.

16 Nisan 1919 Fransızların Afyon'u işgali.

20 Nisan 1919 Gürcü ordusunun, milli şura kuvvetlerini bozarak Ardahan'ı işgali. Adana'da "Kilikyalılar Cemiyeti"nin kuruluşu.

28 Nisan 1919 Divan-ı Harb-i Örfi'nin İstanbul'da duruşmalara başlaması

29 Nisan 1919 Harbiye Nazırı Şakir Paşa'nın, Mustafa Kemal Paşa'ya "Türklerin Rumlara yaptığı baskıyı yerinde incelemek ve önlemek üzere Karadeniz Bölgesine müfettiş olarak gönderilmesinin kararlaştırıldığını bildirmesi."

30 Nisan 1919 Mustafa Kemal Paşa'nın 9. Ordu kıtaatı müfettişliğine atanması. İngilizlerin Kars'ın yönetimini Ermenilere devretmesi.

3 Mayıs 1919 XV. Kolordu Komutanı Kazım Karabekir'in Erzurum'a gelişi.

5 Mayıs 1919 Paris Konferansı görüşmelerinde, Lloyd George'un Yunanlıların İzmir'e çıkarılmasını önermesi.

10 Mayıs 1919 İtilaf Devletleri temsilcilerinin, Paris'te Yunanlıların İzmir'i işgali konusunda karar almaları.

11 Mayıs 1919 Mardin bölgesinde Ali paşa ayaklanması. İtalyanların Marmaris, Fethiye ve Bodrum'u işgali. Bir kısım Amerikan savaş gemilerinin İzmir'e gelişi.

14 Mayıs 1919 Genelkurmay başkanlığına Cevat Paşa'nın (ÇOBANLI) ikinci kez atanması. Mustafa Kemal Paşa'nın, Sadrazam Damat Ferit ile yeni görevi hakkında görüşmesi. İzmir civarındaki Foça, Karaburun, Urla ve Yenikale istihkamlarının İngiliz, Fransız ve Yunan birliklerince işgali. İtalyanların Kuşadası'na çıkarma yapması ve Selçuk İstasyonu'nun işgali.

15 Mayıs 1919 İzmir'in yunan birlikleri tarafından işgali. Yunan askerlerine ilk kurşunu atan Hasan Tahsin'in şehit edilişi. Mustafa kemal paşa'nın Padişah Vahdettin tarafından kabulü. Muğla'da, İzmir'in işgalini protesto amacıyla miting.

16 Mayıs 1919 Mustafa Kemal Paşa'nın Bandırma Vapuru ile İstanbul'dan ayrılışı. Seferi Hisar'ın Yunanlılar tarafından işgali. Güllük'ün İtalyanlar tarafından işgali. Denizli, Tavas, Kastamonu'da İzmir'in işgalini protesto mitingleri.

17 Mayıs 1919 Albay Refet Bey'in (BELE) III. Kolordu komutanlığına atanması. İtalyanların Söke'yi işgali. Yunanlıların Urla ve Çemşe'yi işgali.

19 Mayıs 1919 Mustafa Kemal Paşa'nın Samsun'a çıkışı. Aydın ve İstanbul'da İzmir'in işgalini protesto mitingleri.

20 Mayıs 1919 İstanbul'da "İngiliz Muhipleri Cemiyeti"nin kuruluşu. Yunan kuvvetlerinin Torbalı'yı işgali. İstanbul'da, Üsküdar Doğancılar'da İzmir'in işgalini protesto mitingi.

21 Mayıs 1919 Mustafa Kemal Paşa'nın Samsun'dan, Erzurum'dan XV. Kolordu komutanı Kazım Karabekir Paşa'ya telgrafı: "Umumi durumumuzun almakta olduğu vahim şekilden pek elemli ve müteessirim. Millet ve memlekete borçlu olduğumuz en son vicdani vazifeyi yakından müşterek mesai ile yerine getirmek mümkün olacağı kanaatiyle bu son memuriyeti kabul ettim. Bir an evvel Zat-ı alinize kavuşmak arzusundayım" Menemen ve Seydiköy'ün işgali.

22 Mayıs 1919 Mustafa Kemal Paşa'nın Samsun'dan Sadaret'e raporu: \"Millet yek vücut olup, hakimiyet esasını, Türklük duygusunu hedef ittihaz etmiştir.\" Genelkurmay başkanı Cevat Cevat Paşa'nın (ÇOBANLI), Yunanlıların bazı yerlerde silah teslim almaları üzerine İzmir ve civarına genelgesi: \"Devletin Yunanlılara kaptıracak ne bir silahı, ne de fişeği vardır. Silah teslimi gibi zilletlere meydan bırakılmamasını ehemmiyetle ilave ederim.\" Kadıköy'de yabancı işgallerini protesto mitingi. Balıkesir'de Doğru Söz adlı işgallere karşı gazetelerin yayıma başlaması. Yunanlıların Selçuk'u işgali. Diyarbakır'da, İzmir'in işgalini ve Doğu'da bir Ermeni devleti kurulması tasarısını protesto mitingi.

23 Mayıs 1919 İzmir'in Yunanlılar tarafından işgalini protesto amacıyla \"Sultan Ahmet Meydanı\"nda büyük miting.

24 Mayıs 1919 Rauf Bey'in (ORBAY) Anadolu'ya geçmek üzere İstanbul'dan ayrılışı.

25 Mayıs 1919 Mustafa kemal Paşa'nın Samsun'dan Havza'ya geçişi. Bayındır ve Karabağ'ın Yunanlılar tarafından işgali.

26 Mayıs 1919 Yunanlıların Manisa'yı işgali. Yunanlıların Germencik İstasyonu'nu da ele geçirmeleri. Yıldız Sarayında "Şura-yı Saltanat" toplantısı (Vahdettin'in açış konuşması, Sadrazam Damat Ferit Paşa'nın konuşmasından sonra üyelerin son siyasi durum hakkında görüşlerini bildirmesi.)

27 Mayıs 1919 Yunanlıların Aydın'ı işgali.

28 Mayıs 1919 Mustafa Kemal Paşa'nın Havza'dan, III., XV. ve XX. Kolordu Komutanlıklarına yazısı: "Milletin esaretten kurtuluşu, hakim ve müstakil oluşu topraklarında yaşayabilmesi ancak azimkar ve namuslu ellerin milletin kısa ve doğru yoldan müdafaa-i hukuk ve istiklale sevkiyle kabil olacaktır. Mülkiye memurlarının şayan-ı itimat zevatı el ele vererek İstiklalimizin müdafaası emrinde gereken teşkilatı (şüphesiz mahrem)...zaruri ediyorum. Bu husus ihtisası dolayısıyla biz askerlerin uhde, vatanperveresine terettüp etmektedir." Ayvalık sahillerine çıkarma yapan Yunan kuvvetlerine 172. Piyade Alay Komutanı Yarbay Ali Beyin (Çetinkaya) silahla karşı koyması. Yunanlıların Tire'yi işgal etmesi. İngilizlerin İstanbul'da Bekirağa Bölüğü'nde tutulan 67 siyasi tutukluyu Malta'ya sürmesi.

29 Mayıs 1919 Ayvalık ve Turgutlu'nun Yunanlılar tarafından işgal edilmesi.

1 Haziran 1919 Ödemiş'in Yunanlılar tarafından işgal edilmesi Damat Ferit Paşa'nın Paris Konferansı'na davet edilmesi. İtalyanların Milas'ı işgali. Albay Kazım Bey'in (Özalp) Balıkesir'deki 61. Fırka Komutanlığı görevine başlaması

4 Haziran 1919 Yunanlıların Nazilli'yi işgal etmesi.

5 Haziran 1919 Yunanlıların Akhisar ile Nif'i işgali. İtalyanların Çin'e ile Yatağan'ı işgali.

6 Haziran 1919 General Milne'nin Mustafa Kemal Paşa'nın geri çağrılması için Harbiye Nezareti'ne yazısı.

8 Haziran 1919 Harbiye Nazırı Şevket Turgut Paşa'nın Mustafa Kemal Paşa'ya telgrafı : "Maiyetinizdeki istimbotlardan biriyle İstanbul'a teşrifiniz rica olunur..." Anadolu'ya geçen Rauf Bey'in (Orbay) Ankara'ya gelişi ve Ali Fuat Paşa tarafından karşılanışı.

9 Haziran 1919 Hacı Şükrü Bey tarafından Aydın cephesinde \"Kuvay-i Milliye\" teşkil edilmesi.

11 Haziran 1919 Mustafa Kemal Paşa'nın Havza'dan Kazım Karabekir Paşa'ya telgrafı: \"Hükümet, aldatarak İstanbul'a getirtmek planını izlediğinden, ben de mümkün olduğu kadar zaman kazanmak ve karargahımı memleket içerisine sokmak için aynı usulde mukabele ve yazışma yapmaktayım.\"

12 Haziran 1919 Mustafa Kemal Paşa'nın karargahı ile beraber Amasya'ya gelişi. Yunanlıların Bergama'yı işgali.

13 Haziran 1919 Dikili'nin Yunanlılar tarafından işgali.

15 Haziran 1919 Bergama'nın milli kuvvetler tarafından geri alınışı.

16 Haziran 1919 Yörük Efe Müfrezesi'nin Malkoç köprüsüne baskını ve Yunan müfrezesinin imha edilişi.

17 Haziran 1919 Yunan kuvvetlerinin Menemen'de katliam yapmaları Damat Ferit Paşa'nın Paris Barış Konferansı'na, Osmanlı Devleti'nin barış isteklerini bildiren muhtırası.

19 Haziran 1919 Milli kuvvetlerin Bergama'yı boşaltarak çekilmesi.

20 Haziran 1919 Milli kuvvetlerin Nazilli'yi geri almaları. Yunan kuvvetlerinin Bergama'yı ikinci kez işgali.

22 Haziran 1919 Mustafa Kemal Paşa'nın Amasya'dan mülki ve askeri makamlara tamimi: "Vatanın tamamiyeti, milletin bağımsızlığı tehlikededir. Milletin bağımsızlığını, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır. Sivas'ta milli bir kongrenin acele toplanması kararlaştırılmıştır. Bunun için tekmili vilayetlerin her livasından milletin itimadına mazhar üç murahhasın mümkün olan süratle yetişmek üzere hemen yola çıkartılması icap etmektedir. Her ihtimale karşı keyfiyetin bir milli sır haline tutulması lazımdır." Yunanlıların Akhisar'ı yeniden işgali.

23 Haziran 1919 Mustafa kemal paşa hakkında hükümet kararı: "Mustafa Kemal Paşa'nın azledilerek hiçbir resmi sıfatı kalmamış olduğundan tebligat ve işarların resmi mahiyeti haiz olmadığının icap eden vilayetlere tebliğinin Dahiliye nezaretine bildirilmesi."

26 Haziran 1919 Dahiliye Nazırı Ali Kemal'in: \"Milli ordu teşkil etmenin ve müdafaa-i milliye hazırlamak gibi faaliyetlerin felaket olduğunu..\" ilan eden beyannamesi.

28 Haziran 1919 Balıkesir'de milli bir kongre toplanması. İtalyanların Burdur'u işgali.

30 Haziran 1919 Milli kuvvetlerin Aydın'ı geri alışı.

3 Temmuz 1919 Mustafa Kemal Paşa'nın, Rauf Bey ile birlikte Erzurum'a gelişi.

4 Temmuz 1919 Yunan kuvvetlerinin ikinci kez işgal etmesi.

5 Temmuz 1919 Harbiye Nazırı Ali Ferit Paşa'nın, Mustafa Kemal Paşa'yı padişah adına İstanbul'a çağırması.

8 Temmuz 1919 Mustafa kemal Paşa'nın resmi memuriyetine son verdiği hakkında Padişah iradesi. Mustafa Kemal Paşa'nın, göreviyle beraber askerlik mesleğinden istifası.

9 Temmuz 1919 Mustafa kemal paşa'nın resmi göreviyle beraber askerlik mesleğinden istifasını, Orduya, Vilayetlere ve millete duyurması: "...Bundan sonra mukaddes milli gayemiz için her türlü fedakarlıkla çalışmak üzere sine-i millette bir ferd-i mücahit sıfatıyla bulunmakta olduğumu..." Rauf Bey'in eski Bahriye Nazırı sıfatıyla Erzurum'dan vilayetlere beyanname niteliğinde telgrafı: "...Mustafa Kemal Paşa ile birlikte nihayete kadar çalışmaya mukaddesatımız üzerine yemin ettiğimizi arz ve ilan eylerim..." Kazım Karabekir'in Mustafa Kemal Paşa'yı ziyareti: "..Ben ve kolordum emrinizdeyiz. Bundan sonra dahi ne emirleriniz varsa ifayı bir şeref bilirim.."

11 Temmuz 1919 Demirci Mehmet Efe'nin Kuvay-ı Milliye saflarına katılması.

13 Temmuz 1919 Talat, Enver ve Cevat Paşalarla, Doktor Nazım Bey'in İstanbul Divan-ı Harbi tarafından gıyaben idama mahkum edilmeleri.

23 Temmuz 1919 Erzurum Kongresinin açılışı.

26 Temmuz 1919 "Balıkesir'de ikinci bir Milli Kongre" toplanması.

29 Temmuz 1919 Mustafa kemal Paşa ve Rauf Bey'in derhal yakalanarak, İstanbul'a gönderilmelerinin mülki memurlara bildirilmesi hakkında hükümet kararı.

6 Ağustos 1919 "Nazilli'de bir Milli Kongre" toplanması.

7 Ağustos 1919 Erzurum Kongresi'nin Heyeti Temsiliye seçiminden sonra Mustafa Kemal Paşa'nın kısa bir konuşmasıyla son bulması. Mustafa Kemal Paşa'nın Heyeti Temsiliye Başkanlığına seçilmesi.

16 Ağustos 1919 \"Alaşehir Kongresi\"nin toplanması.

24 Ağustos 1919 Mustafa Kemal paşa'nın Sivas'a gitmek üzere Erzurum'dan ayrılışı.

2 Eylül 1919 Mustafa Kemal Paşa'nın Sivas'a gelişi.

3 Eylül 1919 Dahiliye Nazırı Adil Bey ile Harbiye Nazırı Süleyman Şefik Paşa'nın,Elazığ Valisi Ali Galip'e, Mustafa Kemal Paşa'nın tutuklanması ve Sivas Kongresi'nin engellenmesi hakkında emri.

4 Eylül 1919 Sivas Kongresi'nin açılışı. Demirci Mehmet Efe'nin Aydın ve havalisinin Kuvay-ı Milliye kumandanı oluşu.

10 Eylül 1919 Ali Galip'in üzerine asker gönderilmesi sonucu yakınındakilerle Malatya'dan kaçışı, (Kahta yolu ile Urfa'dan, Halep'e kaçmıştır.)

11 Eylül 1919 Sivas Kongresi'nin kapanışı Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti teşkil edildiğine dair beyannamenin Mustafa Kemal Paşa'nın imzasıyla Sivas Vilayeti'ne verilmesi.

12 Eylül 1919 Sivas Kongre Heyetinin İstanbul ile ve her türlü resmi haberleşmenin kesildiğine ilişkin vilayetlere ve komutanlara bildirisi.

14 Eylül 1919 Sivas Kongre Heyeti adına Mustafa Kemal Paşa'nın Padişah Vahdettin'e Damat Ferit Paşa'nın ihanetlerini belirten muhtırası. Sivas'ta İrade-i Milliye Gazetesi'nin yayına başlaması.

15 Eylül 1919 Suriye ve Kilikya'daki işgal kuvvetlerinin değiştirilmesi hakkında İngiliz - Fransız Anlaşması.

16 Eylül 1919 "Üçünü Balıkesir Kongresi"nin açılışı

19 Eylül 1919 "İkinci Nailli Kongresi"

20 Eylül 1920 Padişah Vahdettin'in İstanbul Hükümetine yardımcı olunmasını "İtidal ve sükunetin muhafazasını..." isteyen beyannamesi.

22 Eylül 1920 Mustafa Kemal Paşa'nın Amerikan heyetinin başkanı General Herbord ile Sivas'ta görüşmesi. Mustafa Kemal Paşa'nın Vahdettin'in 20 Eylül tarihli beyannamesini cevaplandırması ve Damat Ferit Paşa hükümetinin derhal düşürülmesini istemesi.

27 Eylül 1919 Birinci Bozkır ayaklanması (Bastırılışı 4 Ekim 1919)

27 - 28 Eylül 1919 Mustafa Kemal Paşanın Padişah ve Damat Ferit Hükümetiyle Heyeti Temsiliye arasında aracı oynayan Abdülkerim Paşa ile telgraf görüşmesi.

30 Eylül 1919 Damat Ferit Paşa'nın sadaretten istifası.

2 Ekim 1919 Ali Rıza Paşa kabinesi (bu kabine Harbiye Nazırlığına Mersin'li Cemal Paşa getirilmiştir.)

3 Ekim 1919 Mustafa Kemal Paşa'nın sadrazam Ali Rıza Paşa'ya telgrafı: "... Yeni kabine Erzurum ve Sivas Kongrelerinde tayin ve tespit edilen milli teşkilat ve maksatlara riayetkar olduğu takdirde Kuvay-i Milliye ona yardımcı olacaktır."

7 Ekim 1919 Harbiye Nazırı Cemal Paşa'nın kabine adına Mustafa Kemal Paşa'ya cevabı: "... Kabine, sizinle aynı fikirde ve irade-i milliyenin hakimiyetini kabul eder. Devletin harice karşı şeref ve haysiyetini iade için, İrade-i Milliye'ye ve Heyet-i Temsiliye'ye dayanacaktır". Osmanlı Mebusan Meclisi için mebus seçimlerinin başlayacağının ilanı. Yunan zulmünü incelemek için kurulan "milletlerarası tahkik komisyonu"nun hazırladığı raporu Paris Konferansına sunması

20 Ekim 1919 Mustafa Kemal Paşa'nın, Rauf ve Sami Beylerle birlikte Amasya'da İstanbul Hükümeti'nin Bahriye Nazırı Salih Paşa ile görüşmelere başlaması (Amasya Mülakatı) İkinci Bozkır Ayaklanması

22 Ekim 1919 Amasya görüşmelerinin sona ermesi ve 5 adet protokol düzenlenerek imzalanması.

25 Ekim 1919 Manyas bölgesinde başlayan ve Susurluk - Gönen - Ulubat'ı içine alan bölgeye yayılan Birinci Anzavur Ayaklanması. (Bastırılması 30 Kasım 1919)

26 Ekim 1919 Hart Kasabasında Şeyh Eşref ayaklanması (Bastırılması 25 Aralık 1919)

27 - 28 Ekim 1919 Harbiye Nazırı Cemal Paşa'nın, Mustafa Kemal Paşa'ya telgrafı: "Meclisi Mebusan'ın İstanbul dışında toplanması imkansız ve devlet ve memleket için büyük mahzurları davet etmiş olacağından bugünkü hükümet görüşünde sabittir."

29 Ekim 1919 Mustafa Kemal Paşa'nın, Harbiye Nazırı Cemal Paşa'nın telgrafına cevabı: "..Kabinenin mütalaaları, milli meclisin toplantı yeri hakkındaki görüşümüzü değiştirecek emniyeti henüz bahşetmemektedir.." İngilizlerin Kilis'i boşaltmaları, Kilis'in Fransızlar tarafından işgali. İngilizlerin Antep'i tahliye etmeleri ve Fransızların şehre girmeleri.

30 Ekim 1919 Urfa'nın Fransızlar tarafından işgali.

1 Kasım 1919 Maraş'ta İngilizlerin işgali, Fransızlara devretmesi.

3 Kasım 1919 İzmir cephesinde Türklerle Yunanlılar arasında tespit edilen hattın (Milne hattı) General Milne tarafından Harbiye Nazırı Cemal Paşa'ya bildirilmesi.

7 Kasım 1919 Osmanlı Meclisi Mebusanı için yapılan seçimlerde Mustafa Kemal Paşa'nın "Erzurum milletvekilliği"ne seçilmesi.

16 Kasım 1919 Gümülcüne'de halk temsilcilerinin katılımıyla bir kongre toplanması ve Batı Trakya'nın gelecekteki durumunun görüşülmesi, (Gümülcüne Kongresi) Balıkesir'de İzmir'in Doğru Gazetesinin yayına başlaması.

19 Kasım 1919 Dördüncü Balıkesir Kongresi

27 Kasım 1919 Bulgaristan ile İtilaf devletleri arasında Neuily Anlaşması

28 Kasım 1919 Maraş kalesin Fransız bayrağı çekilmesi üzerine, Maraş halkının direnişi, (Maraş halkının kale duvarlarına tırmanması ve Fransız bayrağının indirilerek yerine Türk bayrağının çekilmesi.)

11 Aralık 1919 İngiliz Yüksek Komiseri J. E Robeck'in raporu: "Mustafa Kemal başlıca düşmanımızdır."

17 Aralık 1919 Mustafa Kemal Paşa'nın Osmanlı meclisi Mebusanına seçilen mebusların, Meclisin açılışından önce Heyet-i Temsiliye 'nin yakında İstanbul'a yakın bir yere nakledileceğini bildiren genelgesi.

18 Aralık 1919 Karadeniz bölgesi Rumları tarafından Batum'da "Pontus Rum Hükümeti" adıyla bir hükümet kurulması.

27 Aralık 1919 Mustafa Kemal Paşa ve Heyet-i Temsiliye üyelerinin Ankara'ya gelişleri.

10 Ocak 1920 Ankara'da "Anadolu Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti"nin organı olarak Hakimiye-i Milliye gazetesinin çıkarılmaya başlaması.

12 Ocak 1920 İstanbul'da son Osmanlı meclis-i Mebusan'ının açılması.

13 Ocak 1920 Sultanahmet meydanında Türk İstanbul için bir miting yapılması. Maraş bölgesinde yerel kuvvetlerle Fransızlar arasında "Araplar çarpışması".

18 Ocak 1920 Soma ve Salihli cephelerinde "Milne Hattı"nı işgal ettiği için başlayan Yunan saldırılarının ağır kayıplar verdirilerek püskürtülmesi.

20 Ocak 1920 İsmet Bey'in İstanbul'dan, Ankara'ya gelişi. (İsmet Bey 20 gün Ankara'da kalmış. 18 Şubat 1920'de İstanbul'a hareket etmiştir.) Harbiye Nazırı Cemal Paşa ile, Genelkurmay Başkanı Cevat Paşa'nın 48 saat içinde görevden alınmaları hakkında İtilaf Devletleri'nin İstanbul temsilcilerinin Bab-ı Ali'ye notası.

22 Ocak 1920 Mustafa Kemal Paşa'nın kolordu komutanlarına buyruğu: "..İngilizler İstanbul'dan nazır veya mebuslardan bazılarını tevkif ederlerse, karşılık olarak Anadolu'da bulunan İngiliz subayları tevkif edilecektir."

26 - 27 Ocak 1920 Akbaş mevkisindeki cephane deposuna Kuvay-ı Milliye kahramanlarından Köprülülü Hamdi ve arkadaşlarının baskını.

28 Ocak 1920 Osmanlı Meclisi Mebusanlığı'nın gizli oturumunda Misak-ı Milli Beyannamesi'nin kabulü.

3 Şubat 1920 Fevzi Paşa'nın Harbiye nazırlığına getirilişi. İngilizlerin Bandırma'ya 200 kişilik kuvvet çıkarmaları.

6 Şubat 1920 Osmanlı Meclis-i Mebusanı'nın 70 kişilik (FELAH-İ VATAN GRUBU)nun kuruluşu.

8 - 9 Şubat 1920 Kuvay-ı Milliye'nin Fransız işgalindeki Urfa'yı kuşatması.

19 Şubat 1920 Sadrazam Ali Rıza Paşa ile Dahiliye ve Bahriye nazırlarının İstanbul'da "Felah-ı Vatan Grubu" toplantısına gelmeleri ve sadrazamın Kuvay-ı Milliye aleyhine konuşması.

21 Şubat 1920 Mustafa Kemal Paşa'nın, İstanbul'da bulunan Rauf Bey'e yazısı: "Hükümete karşı kati bir vaziyet almak zamanı gelmiştir. Sadrazam ve Dahiliye Nazırını açıkça söylemek lazımdır ki, Kuvay-i Milliye neticeye kadar faaliyetine devam edecektir."

1 - 2 Mart 1920 Mustafa Kemal Paşa'nın, I. Kolordu Komutanlığına, İngilizlere silah teslim edilmemesi ve silah depolarının i bölgelere taşınmasına ilişkin telgrafı.

3 Mart 1920 Ali Rıza Paşa kabinesinin istifası.

5 Mart 1920 Urfa bölgesinde Kuvay-i Milliye'nin Fransız Kuvvetlerine taarruzu ve şiddetli çarpışmalar.

8 Mart 1920 Salih Paşa kabinesinin kurulması. (Bu kabinede Harbiye Nazırlığına yine Fevzi Paşa (Çakmak) getirilmiştir)

10 Mart 1920 "Beşinci Balıkesir Kongresi." Londra'da İtilaf Devletleri Dışişleri Bakanlarının Yunan Başbakanı Venizelos'un da katılmasıyla bir toplantı yaparak İstanbul'un işgaline resmen karar vermeleri.

15 Mart 1920 İtilaf Devletleri'nin İstanbul'da sivil ve asker 150 Türk aydınını tutuklamaları. Türkiye'deki genel durum hakkında İtilaf Devletlerinin gizli raporu: "...Bütün politik kuvvet, milliyetçi liderdedir. Halkın çoğunluğu savaşlardan yorgundur. Bununla birlikte vatanlarını korumak için müthiş bir şekilde savaşacaklardır. Bütün ordu birlikleri milliyetçilerle birleşmişlerdir." İtilaf Kuvvetleri komutanı general Winson'un İstanbul'daki durum hakkında raporu: "Meclis-i Milli'nin Anadolu'ya kaçması beklenebilir."

16 Mart 1920 İstanbul'un resmen işgali ve fiili işgalin geliştirilmesi İngilizlerin İstanbul'da Şehzadebaşı karakolunu basarak, 6 Türk erini şehit etmeleri. Manastırlı Hamdi Efendi isimli bir telgraf memurunun İstanbul'un işgal edildiğini Mustafa Kemal Paşa'ya bildirmesi İstanbul'un işgali dolayısıyla Mustafa Kemal Paşa'nın millete beyannamasi: "...Bugün İstanbul'u zorla işgal etmek suretiyle, Osmanlı Devleti'nin 700 senelik hayat ve hakimiyetine son verildi. Yani, bugün Türk Milleti medeni kabiliyetinin, hayat ve istiklal hakkının ve bütün istikbalinin müdafaasına davet edildi." Meclisi Mebusan'ın akşam oturumunda, İngiliz askerlerinin Rauf ve Kara Vasıf beyleri tutuklamaları.

18 Mart 1920 Meclis-i Mebusan'ın son toplantısını yaparak çalışmalarına ara verme kararı. İngilizler tarafından tutuklanan 30 kadar Türkün İstanbul'dan Malta'ya gönderilmesi.

19 Mart 1920 Mustafa Kemal Paşa'nın vilayetlere, livada ve kolordu komutanlarına genelgesi: "Ankara'da toplanacak fevkalade selahiyete haiz bir meclis için acele seçim yapılması."

28 Mart 1920 Fransız kuvvetlerinin Kilis, Antep yolunu kapatan Teğmen Şahin komutasındaki milli kuvvetlerle çarpışması ve Şahin Bey'in şehit oluşu. İngilizlerin elinde bulunan Geyve Boğazı'nın milli müfrezeler tarafından işgali.

31 Mart 1920 Lüleburgaz Kongresi

2 Nisan 1920 Halide Edip, Dr. Adnan (Adıvar), Hüsrev (Gerede), Yulah Azmi, Hoca Vehbi Cami (Baykut), ve daha bir çok kimsenin İstanbul'dan Ankara'ya gelişi. Salih Paşa Kabinesinin istifası

3 Nisan 1920 İsmet (İnönü), Celalettin Arif, Saffet (Arıkan), ve daha bir çok kimsenin İstanbul'dan Ankara'ya gelişi. Doğu cephesinde Ermeni kuvvetlerinin Vedi'ye taarruzları ve milli kuvvetlerce püskürtülmesi.

5 Nisan 1920 Damat Ferit Paşa'nın dördüncü kez kabine kuruşu

6 Nisan 1920 Ankara'da Anadolu Ajansı'nın kurulması.

10 Nisan 1920 Şeyhülislam Dürrizade Abdullah'ın Kuvay-ı Milliye aleyhine fetvası.

11 Nisan 1920 Yapılan anlaşma gereğince Fransızların Urfa'yı terk etmeleri. Osmanlı Meclis-i Mebusan'ın feshi hakkında Padişah Vahdettin iradesi. Damar Ferit Paşa'nın hükümet bildirisi: "Kuvay-ı Milliye dene teşekkül, hem Anadolu'yu korkunç bir istila tehdidine ve hem de devletin başını gövdesinden ayırmaya sebep oluyor." J. de Robeck'in Lord Curzon'a Damat Ferit Paşa ile yaptığı 7.4.1920 tarihli görüşme hakkındaki yazısı: "Ben milliyetçileri ezmek için yeni hükümete her türlü yardımı yapacağımı söyledim."

13 Nisan 1920 Birinci Düzce ayaklanması. (Bastırılışı: 31 Mayıs 1920) Tarsus bölgesinde Fransız kuvvetleriyle milli müfrezeler arasında Birinci Kavaklıhan savaşı (2 gün süren savaş sonu düşmanın Tarsus'a çekilmesi)

15 Nisan 1920 Çerkez Ethem kuvvetlerinin Susurluk ve Kirmasti arasında Anzavur kuvvetlerini tamamen dağıtışı.

16 Nisan 1920 Ankara Müftü'sü Rıfat Efendinin (Börekçi) Şeyhülislam Dürrizade Abdullah'ın fetvasına karşı: "...Vakıa ve hakikate gayrı muvafık olarak sadır olan fetvaların şer'an mutla olmayacağını" bildiren fetvası. (Rıfat Efendinin fetvası Anadolu'da yüzlerce müftü ve din adamı tarafından onaylanarak imzalanmış ve 22 Nisan 1920 tarihinden başlayarak Anadolu'nun çeşitli gazetelerinde yayımlanmıştır.)

18 Nisan 1920 İstanbul hükümetinin Kuvay-ı Milliye'yi ortadan kaldırmak üzere, Kuvay'ı İnzibatiye'nin kurulduğunu bildiren kararnamesi.

19 Nisan 1920 Anzavur'un yaralı olarak Karabiga'dan İstanbul'a kaçışı. İtilaf devletleri temsilcilerinin Türkiye ile yapılacak antlaşmanın esaslarını karşılaştırmak üzere San Remo'da, Mareşal Foch'un başkanlığında toplanması (Bitiş tarihi: 26 Nisan 1920)

21 Nisan 1920 Mustafa Kemal Paşa'nın vilayetlere, Meclisin 23 Nisan 1920 tarihinde açılacağını bildiren genelgesi.

22 Nisan 1920 Mustafa Kemal Paşa'nın bütün vilayetlere tamimi: "..23 Nisan'dan itibaren bütün mülki ve askeri makamların ve umum milletin mercii meclis-i mezkur olacağı tamimen arz olunur." İtilaf Devletleri'nin Osmanlı Hükümeti'ni Paris'te toplanacak Barış Konferansı'na davet edişi.

23 Nisan 1920 Ankara'da Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılması. Kazım Karabekir'in TBMM'ne başarı ve bağlılık telgrafı: "XV. Kolordunun bu milli meclisimizin emrine amade olduğunu kemal-i hürmetle arz olunur."

24 Nisan 1920 Mustafa Kemal Paşa'nın TBMM reisliğine seçilmesi. İngilizlerin Şile'ye asker çıkararak kasabayı işgali. Ankara müftüsü Rıfat Efendinin İstanbul Hükümeti tarafından görevinden azledilmesi. (Aynı gün Heyet-i Temsiliye tarafından bu göreve yeniden atanmıştır)

25 Nisan 1920 TBMM'nin 6 kişilik muvakkat icra encümeni oluşturması. İsmet Bey'in genelkurmay başkanlığı görevinin onaylanarak, bu göreve Muvakkat İcra Encümeni içinde çalışması hakkında TBMM kararı.

26 Nisan 1920 Mustafa Kemal Paşa'nın Lenin'e mektubu (Bu mektuba 3 Haziran 1920'de Çiçarin cevap vermiştir)

27 Nisan 1920 Fevzi Paşa'nın Ankara'ya gelişi. TBMM adına Padişah Vahdettin'e telgraf çekilmesi.

28 Nisan 1920 Anadolu'da Padişahın ve onun hükümetinin yönetimini kurmak amacı ile Anadolu fevkalade Müfettişi Umumiliği kurulduğunda ve müfettişliğe Müşir Zeki Paşa'nın atandığına dair İstanbul Hükümeti'nin kararnamesi.

29 Nisan 1920 "Hıyanet-i Vataniye kanunu"nun TBMM'de kabulü. 3 Mayıs 1920 TBMM'de meclis başkanlığında çalışacak ilk "İcra Heyeti Vekillerinin" seçilmesi. (Dahiliye Vekaletine Cami bey, Adliye Vekaletine Celaleddin Arif Bey, Nafıah vekaletine İsmail Fazıl Paşa, Hariciye Vekaletine Bekir Sami Bey, Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimai Vekaletine Dr. Adnan Bey, İktisat Vekaletine Yusuf Bey, Müdafaa-i Milliye Vekaletine Fevzi Paşa, Erkan-i Harbiye-i Umumiye'ye İsmet Bey)

4 Mayıs 1920 Maliye Vekilliğine Hakkı Behiç Bey'in, Maarif Vekilliğine Rıza Nur Bey'in seçilmeleri.

6 Mayıs 1920 TBMM İcra Vekilleri kararnamesi ile İstanbul basınının Anadolu'ya girmesinin yasaklanması.

10 Mayıs 1920 Ahmet Aznavur'un Adapazarı'nı işgali.

11 Mayıs 1920 Mustafa Kemal Paşa'nın İstanbul'da Divan-ı Harp tarafından idam edilmesi kararı, beraberinde idama mahkum edilenlerin isimleri: \"Kara Vasıf, Ali Fuat Paşa, Ahmet Rüstem Dr. Adnan, Halide Edip\" Hariciye Vekili Bekir Sami başkanlığında bir kurulun Sovyetler Birliği ile ilişki kurmak üzere Moskova'ya hareketi.

14 Mayıs 1920 Birinci Yozgat ayaklanması

15 Mayıs 1920 Kuvay-ı Milliye'yi oluşturan Ahmet Anzavur kuvvetlerinin Geyve Boğazı yakınlarındaki şiddetli çarpışmalar sonucunda dağıtılması.

18 Mayıs 1920 Damat Ferit Paşa ve arkadaşlarının vatandaşlık hukukundan tecridi hakkında TBMM kararı.

21 Mayıs 1920 Ahmet Anzavur'un Adapazarı'ndan İstanbul'a kaçışı.

23 Mayıs 1920 TBMM ile Fransız Hükümeti arasında 20 günlük ateşkes anlaşması.

24 Mayıs 1920 İstanbul'da Divan-ı Harp'in Fevzi Paşayı idama mahkum etmesi. İstanbul Hükümetince yapılacak her türlü subay terfii ve taltiflerinin kabul edilmeyeceğine dair TBMM kararı.

28 Mayıs 1920 Taşnak Ermeni Hükümetinin Türkiye'nin doğu illerini ilhak edeceğine dair bildiri yayınlaması.

29 - 30 Mayıs 1920 TBMM hükümeti ile Fransa arasında imzalanan 20 günlük ateşkesin yürürlüğe girmesi.

30 Mayıs 1920 Kazım Karabekir Paşa'nın, Ankara hükümetine Ermeniler'e karşı harekete geçme önerisinde bulunması

6 Haziran 1920 TBMM hükümetinin Ermeniler'e karşı yapılacak bir askeri harekat için hazırlık emri. İstanbul'da Divan-ı Harp'in İsmet Paşa ve Milli Mücadeleye katılan çeşitli kişiler için idama mahkum etme kararı. Zile ayaklanması.

7 Haziran 1920 İstanbul hükümetinin 16 Mart 1920 tarihinden başlayarak yaptığı ve yapacağı antlaşmaların verdiği ve vereceği imtiyazların hükümsüz sayılacağına ilişkin TBMM kararı. Doğu bölgesinde seferberlik ilanı.

8 Haziran 1920 Fransızların 200 asker çıkararak Karadeniz Ereğlisi'ni işgali. (Gördükleri direniş üzerine 19 Haziran 1920'de boşaltılmıştır) Viranşehir ve Siverek bölgesinde Milli Aşireti ayaklanması. (Ayaklanmanın bastırılması : 26 Haziran 1920)

13 Haziran 1920 Çapanoğulları ayaklanması.

14 Haziran 1920 İzmit bölgesinde Kuvay-ı İnzibatiye'nin yenilgisi ve bazı birliklerin milli kuvvetlere katılması.

15 Haziran 1920 Doğu'da XV. Kolordu komutanlığının, doğu cephesi komutanlığı adını alması ve komutanlığına Kazım Karabekir'in atanması.

16 Haziran 1920 Mustafa Kemal Paşa'nın ilgililere ve Rus Sovyet Cumhuriyetine tebliğ edilmek üzere Kazım Karabekir'e yazısı: "..Talat, Cemal, Enver Paşaların Türkiye Büyük Millet Meclisi namına hiç bir siyasi teşebbüse girişmeye selahiyetleri olmadığının ve bizimle hiç bir mihabere ve münasebetlerinin bulunmadığının kendilerine tebliği heyeti vekile kararı gereğidir" Yunanlıların Batı Cephesinde Köşke taarruzu ve cephenin düşmesi. Ermenilerin Oltu'yu işgali.

22 Haziran 1920 Yunanlıların Milne Hattı'ndan genel taarruza geçmeleri. Yunan kuvvetlerinin Akhisar'ı ikinci kez işgali.

23 Haziran 1920 Salihli'nin Yunanlılar tarafından işgali. Yozgat ayaklanmasını bastırmakla görevli Çerkez Ethem kuvvetlerinin askerlerle çarpışarak Yozgat'a girişi.

24 - 25 Haziran 1920 Batı Cephesi Komutanlığının oluşturulması ve komutanlığına Ali Fuat Paşa'nın atanması.

25 Haziran 1920 Bigadiç'inin Yunanlılar tarafından işgali. Karamürsel'in İngilizler tarafından işgali.

26 Haziran 1920 Vekiller heyeti kararıyla "Elcaziye" ve "Adana Cephesi" komutanlıklarının oluşturulması.

27 Haziran 1920 Adana Cephesi Komutanlığı'na Albay Selahattin Adil Bey'in atanması

29 Haziran 1920 Savaştepe, Burhaniye, Eşme ve Sındırgı'nın Yunanlılar tarafından işgali.

30 Haziran 1920 Yunan kuvvetlerinin Balıkesir'e girişi.

1 Temmuz 1920 Edremit'in Yunanlılar tarafından işgali.

2 Temmuz 1920 İngilizlerin Mudanya'ya asker çıkarması. Kıyıdan ateşle karşılık verilmesi üzerine bu girişimden vazgeçmeleri. Yunan kuvvetlerinin Erdek ve Bandırma'ya asker çıkarmaları. Yunan kuvvetlerinin Kirmasti (Mustafa Kemal Paşa) ve Karacabey'i işgali. Susurluk'un Yunanlılar tarafından işgali

3 Temmuz 1920 Yunan kuvvetlerinin Nazilli'yi ikinci kez işgali. Hıyanet-i Vataniye kanununa dayanarak Damat Ferit'in idama mahkum edilmesi.

4 Temmuz 1920 Ayvacık, Biga, Lapseki, Ezine ve Bayramiç'in Yunanlılar tarafından işgali. İngilizlerin Batum'u terk etmeleri.

5 Temmuz 1920 Yunanlıların Buldan'ı işgali.

6 Temmuz 1920 İzmit'in İngilizler tarafından işgali. Gönen'in Yunanlılar tarafından işgali.

7 Temmuz 1920 Balya'nın Yunanlılar tarafından işgali.

8 Temmuz 1920 Bursa'nın Yunanlılar tarafından işgali. Ankara Hariciye Vekaletinin Taşnak Ermeni Hükümeti'ne Oltu'nun acele boşaltılmasını isteyen ültimatomu.

9 Temmuz 1920 Ankara Hariciye Vekaletinin Taşnak Ermeni Hükümeti'ne doğudaki katliamları protesto eden ültimatomu.

10 Temmuz 1920 Bursa'nın Yunan işgali üzerine, TBMM'de başkanlık kürsüsünün siyah örtü ile örtülmesi kararı. Orhaneli'nin Yunanlılar tarafından işgali.

12 Temmuz 1920 İznik'in Yunanlılar tarafından işgali.

13 Temmuz 1920 Gebze'nin işgali.

14 Temmuz 1920 Doğu cephesinde Ermenilerin Dehne Boğazı'nı ele geçirmeleri. Gördes'in Yunanlılar tarafından işgali.

19 Temmuz 1920 Bekir Sami Bey başkanlığındaki Türk kurulunun Moskova'ya varışı.

20 Temmuz 1920 Doğu Trakya'da Yunan taarruzunun başlaması ve Tekirdağ'ın denizden çıkarma yapan Yunanlılar tarafından işgali. Mürefte ve Çorlu'nun Yunanlılar tarafından işgali.

21 Temmuz 1920 Demirci'nin Yunanlılar tarafından işgali.

22 Temmuz 1920 Saltanat şur'a'sında İtilaf Devletleri'nin Barış Antlaşması taslağının (Sevr Projesi) kabul edilmesi. (Yalnız topçu Feriki Rıza Paşa kabul etmemiştir.)

23 Temmuz 1920 Lüleburgaz, Babaeski ve Hayrabolu'nun Yunanlılar tarafından işgali.

23 - 24 Temmuz 1920 Albay Cafer Tayyar Bey'in (Eğilmez) Yunanlılara tutsak düşüşü.

24 Temmuz 1920 Uzunköprü'nün Yunanlılar tarafından işgali. Şile'nin işgali. Halep'in Fransızlar tarafından işgali.

25 Temmuz 1920 Edirne'nin Yunanlılar tarafından işgali. Havsa ve Pınarhisar'ın Yunanlılar tarafından işgali. İngilizler tarafından boşaltılan Batum'u Gürcülerin işgali üzerine Ankara Hükümetinin protestosu. Kırklareli, Malkara ve Lalapaşa'nın Yunanlılar tarafından işgali.

27 Temmuz 1920 İpsala, Şarköy, Rize, Demirköy'ün Yunanlılar tarafından işgali. Yunan Kralı Aleksandros'un Edirne'ye girişi.

28 Temmuz 1920 Taşnak Ermeni Hükümeti'nin Ankara Hükümetinin 8.7.1920 tarihli ültimatomuna Oltu'nun kendilerine ait olduğunu bildiren yanıtı. Enez'in Yunanlılar tarafından işgali.

31 Temmuz 1920 Çerkez Ethem kuvvetlerinin Demirci önlerinde Yunanlılara taarruzu. Kandıra'nın İngilizler tarafından işgali.

4 Ağustos 1920 Gelibolu'nun işgali.

6 Ağustos 1920 Saray'ın Yunanlılar tarafından işgali.

8 Ağustos 1920 Düzce ve Bolu bölgesinde İkinci Düzce Ayaklanması'nın başlaması. (Bastırılışı: 23 Eylül 1920)

10 Ağustos 1920 İstanbul Hükümeti ile İtilaf Devletleri arasında Sevr Anlaşması'nın imzalanması. Yunus Nadi Bey tarafından yayımlanmakta olan Yeni Gün gazetesinin Ankara'da yayımlanması.

17 Ağustos 1920 Moskova'da Türk ve Sovyet heyetleri arasında görüşmelerin başlaması.

17 - 18 Ağustos 1920 Çerkez Ethem kuvvetlerinin Demirci civarında Yunanlılara baskını ve düşmanın Demirci'nin güneyine atılması.

18 - 19 Ağustos 1920 Antep'te Milli Kuvvetler'in Fransızları kuşatma altına alması, Fransız cephesinin yenilerek Milli Kuvvetlerin başarı kazanması.

19 Ağustos 1920 Saltanat Şur'a'sında Sevr Anlaşmasının imzalanması için oy verenlerle anlaşmayı imza edenlerin vatan hainleri ilan edilmeleri hakkında TBMM kararı.

24 Ağustos 1920 Ulusal harekete yardım etmek üzere İstanbul'da gizli olarak kurulan Hamza Grubunun faaliyete geçmesi.

28 Ağustos 1920 Yunan kuvvetlerinin Elvan bölgesinde taarruzu

29 Ağustos 1920 Uşak'ın Yunanlılar tarafından işgali.

1 Eylül 1920 Bakü'de Doğu Hakları Kurultayının toplanması. (Sona erişi: 7 Eylül 1920)

2 Eylül 1920 Simav'ın Yunanlılar tarafından işgali. Nizip'in Fransızlar tarafından işgali.

4 Eylül 1920 Cami Bey'in (Baykut) Ankara Hükümeti'nin Roma temsilciliğine atanması (1922 yılında ayrılmıştır)

5 Eylül 1920 İkinci Yozgat Ayaklanması. Gediz'in Yunanlılar tarafından işgali. Yalova'nın işgali. Kandıra'nın kurtuluşu.

8 Eylül 1920 Külçe altın halinde ilk parti Sovyet yardımının Erzurum'a gelişi ve teslim alınışı : Bu altınlar Türkistan eski Cumhurbaşkanı, rahmetli Osman Kocaoğlu'nun ifadesine göre: "Kurtuluş Savaşı günlerinde, biz Türklerin en son kalan bir yarımada Anadolu'dan başka gidecek yerimiz yok. O da düşman tarafından basılmıştır. Türk kardeşlerimize askeri bir yardımda bulunamıyoruz. Kısa bir zamanda biz de Bolşeviklerce devlet olarak dağıtılacağız. Hazinemizdeki külçe altınların Atatürk Hükümetine verilmesini sizlerden ağlayarak rica etmekteyim." demiştir. Bu vesile ile Rusların gönderdiği külçe altınların Türkistanlı kardeşlerimize ait olduğunu açıklamaktadır.

10 Eylül 1920 Bakü'de Mustafa Suphi tarafından Türkiye Komünist Partisi'nin kuruluşu ve kongresi.

11 Eylül 1920 "Firariler hakkındaki Kanun"un TBMM'de kabulü. (Bu kanunla askerlik hizmetinden kaçanları yargılamak ve cezalandırmak üzere TBMM üyelerinden oluşan üçer kişilik İstiklal Mahkemeleri kurulması özel hükme bağlanmıştır)

13 Eylül 1920 Mustafa Kemal Paşa'nın Halkçılık Programını yayınlaması.

16 Eylül 1920 Mustafa Kemal Paşa'nın memleketteki Bolşevik faaliyetleri hakkında Ali Fuat Paşaya telgrafı: "Gizli komünizm teşkilatını her surette durdurmak ve uzaklaştırmak isteyen bir takım kimseler hilekarane bir suretle komünizm vs. teşkilatına taraftar olduğumu daima yayıyorlar. Fakat yanlıştır"

18 Eylül 1920 7 bölgede en kısa sürede İstiklal Mahkemesi kurulması hakkında TBMM kararı.

23 Eylül 1920 İlk Rus savaş malzemesi getiren motorun Tuapse'den Trabzon'a gelişi.

28 Eylül 1920 Hıyanet-i Vataniye Kanununa göre açılan davalarda İstiklal Mahkemelerinin yetkili kılınması hakkında kanun. Doğu Cephesinde milli kuvvetlerin Ermeniler'e taarruzu.

29 Eylül 1920 Milli kuvvetlerin Kazım Karabekir komutasında Sarıkamış'a girişi.

30 Eylül 1920 Doğu Cephesinde Merdinik'in milli kuvvetler tarafından ele geçirilişi. İznik'in milli kuvvetler tarafından Yunan işgalinden kurtarılışı.

1 Ekim 1920 Milli Kuvvetlerin Kağızman'a girişi.

2 - 3 Ekim 1920 Delibaş isyanı.

4 Ekim 1920 Sovyet elçilik heyetinin Ankara'ya gelişi.

17 Ekim 1920 Damat Ferit Paşa'nın sadaretten istifası.

18 Ekim 1920 \"Türkiye Komünist Fırkası\" adlı örgütün Ankara'da resmen kuruluşu (Bu fırka Mustafa Kemal Paşa'nın direktifi ve bilgisi dahilinde yakın arkadaşlarına kurdurulmuş danışıklı bir örgüttü.)

21 Ekim 1920 Tevfik Paşa'nın kabine kurması.

24 Ekim 1920 Milli kuvvetlerin Gediz'e girişi.

İngiliz, Fransız ve İtalyan Yüksek Komiserlerinin barış anlaşmasının (Sevr) onaylanması hakkında Tevfik Paşa'ya ortak notası.

27 Ekim 1920 Yunanlıların Bursa cephesinden ilerlemeye başlaması. Yenişehir ve İnegöl'ü işgal etmeleri. Gediz'e giren milli kuvvetlerin, Yunanlılara taarruzu ile başlayan "Hamidiye Hanı Muharebesi" ve Türk birliklerinin geri çekilmesi. Doğu cephesinde milli kuvvetlerin Kars üzerine harekata başlaması.

30 Ekim 1920 Türk ordusunun Kars'a girişi.

31 Ekim 1920 Doğu cephesi komutanı Kazım Karabekir Paşa'nın Ferik (Orgeneral) rütbesine yükselişi.

3 Kasım 1920 Doğu cephesinde milli kuvvetlerin Gümrü yönünde harekata geçmesi. Simav'ın Yunanlılar tarafından ikinci kez işgali.

4 Kasım 1920 Gümrü yönünde harekata geçen milli kuvvetlerin Şahnalar hattını işgal etmesi.

6 Kasım 1920 Ermenilerin mütareke isteğinde bulunması.

7 Kasım 1920 Ermenilerle geçici mütareke. Doğu Ordusunun Arpaçay'a uzanan bölgeyi ve Gümrü'yü işgali.

9 Kasım 1920 Batı Cephesi'nin ikiye ayrılarak, Genelkurmay başkanı İsmet Bey'in batı cephesi, Albay Refet Bey'in de Güney cephesi Komutanlığına atanması.

10 - 11 Kasım 1920 Doğu Cephesi Komutanlığının Ermenilerin mütareke koşullarını kabul etmemesi nedeniyle, birliklerine harekata devam emri vermesi.

12 Kasım 1920 Doğu cephesi kuvvetlerinin Arpaçay'ın doğusuna geçmeleri. Ermenilerin Iğdır'ı boşaltarak Aras'ın kuzeyine çekilmeleri ve Iğdır'ın kurtuluşu.

13 Kasım 1920 Albay Kazım Bey başkanlığındaki diplomatik heyetin Tiflis'e varışı.

14 - 15 Kasım 1920 Doğu Cephesindeki milli kuvvetlerin Ermenileri yenerek Dahne sırtların çıkışı.

17 Kasım 1920 Ermenilerin kendilerine daha önce bildirilen mütareke koşullarını kabul etmeleri.

21 Kasım 1920 Ali Fuat Paşa'nın Moskova büyükelçiliğine atanması.

23 Kasım 1920 Batı Cephesi Komutanlığının emri ile Simav ve Havalisi Bölge Komutanlığı'nın kurulması ve Eskişehir'de Kuvay-ı Seyyare komutanlığına bu komutanlığa bağlı olduklarının bildirilmesi.

24 Kasım 1920 Çerkez Ethem'in kardeşi Tevfik'in Eskişehir'den Batı cephesi komutanlığına telgrafı: "Seyyar kuvvetler, ne bir tümen ne de muntazam bir kuvvet haline çevrilemez. Bendeniz bir daha bunun dışında bir işi kabul edemem."

29 Kasım 1920 "İstiklal Madalyası" ihdası.

2 - 3 Aralık 1920 Ermenilerle Gümrü anlaşmasının imzalanması.

5 Aralık 1920 Mustafa Kemal Paşa'nın Bilecik'te Ahmet İzzet Paşa başkanlığındaki İstanbul heyeti ile görüşmesi. Görüşme sonucu heyetin İstanbul'a dönmesine izin verilemeyeceğini ve birlikte Ankara'ya gidileceğini bildirmesi. (Bilecik Mülakatı)

7 Aralık 1920 Türkiye Halk İstirakiyun Fırkası'nın kuruluşu. (14 Temmuz 1920 de gizli olarak Türkiye Komünist Partisi, 7 Aralık 1920'den sonra resmen bu isim altında faaliyet göstermişti)

9 Aralık 1920 TBMM'nin gizli oturumunda cephelerdeki askeri durum ve düzenli ordu oluşturulması için bazı milis kuvvetlerinin tasfiyesi hakkında görüşmeler.

11 Aralık 1920 Demirci Mehmet Efe ayaklanması.

14 Aralık 1920 Yusuf Kemal Bey başkanlığında bir kurulun Sovyetler Birliğine gitmek üzere Ankara'dan ayrılışı.

15 - 16 Aralık 1920 Güney Cephesi komutanı Refet Bey'in, Demirci Mehmet Efe kuvvetlerini dağıtması ve Demirci Mehmet Efe'nin kaçışı.

23 Aralık 1920 Kuvay-ı Seyyare komutanı, Çerkez Ethem'e "nasihat vermek" üzere bir mebus heyetinin Ankara'dan Kütahya'yı harekatı.

26 Aralık 1920 Mebus heyetinin Kütahya'da Çerkez Ethem ve kardeşi Tevfik ile görüşmesi. (Çerkez Ethem ve kardeşleri bu görüşmede bazı koşullar ileri sürmüşler, özellikle de Albay Fahrettin Bey ve Refet Paşa'nın cepheden uzaklaştırılmalarını istemişlerdir.) İstanbul'da İngilizlerin denetimi altındaki Büyük postane altında Ankara ve Anadolu ile bağlantıyı sağlamak üzere gizli telgraf merkezi kurulması.

29 Aralık 1920 Kuvay-ı Seyyare komutanı Çerkez Ethem'in Kütahya'dan TBMM'nin meşruluğuna tecavüz eden telgrafı: "Batı cephesine bağlı bazı kuvvetlerin Çerkez Ethem ve kuvvetlerini ortadan kaldırmak için harekata geçerek Kütahya'yı işgal etmeleri ve Ethem kuvvetlerinin Gediz'e doğru çekilmeleri"

30 Aralık 1920 Demirci Mehmet Efe'nin hükümet kuvvetlerine teslim olması.

31 Aralık 1920 Batı Cephesi Komutanı İsmet Bey'in Kütahya'dan Çerkez Ethem'e emri: "I. Seyyar kuvvetler kumandanlığını, sizden ve kardeşiniz Tevfik Bey'den sonra en kıdemli müfreze kumandanına teslim edip bırakınız."

6 Ocak 1921 Yunan Ordusunun Eskişehir, Bursa ve Uşak cephelerinden geniş bir hat boyunca taarruza geçmeleri.

9 Ocak 1921 Bilecik ve Bozüyük'ün Yunanlılar tarafından işgali. Yunanlıların İnönü mevzilerinde taarruza başlaması ve Batı cephesi ordularıyla şiddetli çatışmalar olması.

10 Ocak 1921 İnönü mevzilerinde Yunanlılarla şiddetli çarpışmalar olması ve Birinci İnönü Zaferi.

11 Ocak 1921 Batı cephesinde Yunanlıların geri çekilme kararını uygulamaya başlamaları.

12 Ocak 1921 Ayaklanan Çerkez Ethem kuvvetlerinin Kütahya bölgesindeki mevkilere taarruzu ve Batı cephesi kuvvetleri tarafından püskürtülmesi.

17 Ocak 1921 Mustafa Kemal Paşa'nın United Telgraf Gazetesi muhabirine Türk Bağımsızlık Savaşının amaçlarını açıklayan demeci: "Şimdi adli, iktisadi ve mali bağımsızlımızı imhaya ve neticede yaşama hakkımızı inkar ve iptale matuf olan Sevr anlaşması bizce mevcut değildir. İstiklal ve hakimiyetimizin gereklerini temin edecek bir barışın yapılması son emelimizdir."

20 Ocak 1921 Teşkilat-ı Esasiye kanununun TBMM'de kabulü.

22 Ocak 1921 Çerkez Ethem kuvvetlerinin bir bölümü dağılır, yada yeniden milli kuvvetlere katılırken, çok küçük bir bölümünün Yunanlılara sığınması.

24 Ocak 1921 Fevzi paşa'nın icra vekilleri başkanlığına seçilmesi.

25 Ocak 1921 Paris'te İtilaf Devletleri temsilcilerinin toplantısı ve Sevr anlaşmasını değiştirmek için Türk ve Yunan hükümetlerini 21 Şubat 1921'de Londra'da toplanacak bir konferansa davet kararı alması.

26 Ocak 1921 İtilaf Devletleri İstanbul temsilcilerinin Londra Barış Konferansı'na delege gönderilmesini, Sadrazam Tevfik Paşa'ya bildirmeleri. (İtilaf Temsilcileri, Osmanlı Heyeti içinde, Ankara hükümeti temsilcilerinin de bulunmasını istemişlerdir.

27 Ocak 1921 Sadrazam Tevfik Paşa'nın, Mustafa Kemal Paşa'ya Londra'da toplanacak Barış Konfederasyonu için Osmanlı Heyetine katılmak üzere TBMM'den üye isteyen telgrafı.

28 Ocak 1921 Mustafa Kemal Paşa'nın Sadrazam Tevfik Paşa'ya cevabı: "Milli iradeye dayanarak Türkiye'nin mukadderatına el koyan yegane meşru ve müstakil hakim kuvvet, Ankara'da aralıksız toplanan TBMM'dir. Türkiye'ye ait bütün meselelerin halline memur ve her türlü harici münasebetlere muhatap ancak bu meclisin Heyet-i Hükümetidir. Düvel-i İtilafiye, Londra'da yapacakları konferansta Doğu meselesini adalet ve hukuk dairesinde halletmeye karar vermişlerse davetlerini TBMM hükümetine doğrudan doğruya tevcih etmelidirler." Mustafa Kemal Paşa'nın Sadrazam Tevfik Paşa'ya ikinci telgrafı ve istekleri: "Zat-ı şahane, TBMM'yi tanıdığını kısa bir hatt-u hümayun ile buyuracaklardır"

28 - 29 Ocak 1921 Mustafa Suphi ve arkadaşlarının, Yahya Kahya'nın adamları tarafından Trabzon açıklarında öldürülmeleri.

30 Ocak 1921 İcra vekilleri heyeti reisi Fevzi Paşa'nın Tevfik Paşa'ya telgrafı: "Londra konferansına gidecek Türkiye delege heyeti yalnız TBMM tarafından seçilip gönderilecektir." Antep'te Fransızların Musullu cephesine taarruzları ve milli kuvvetlerce geri püskürtülmeleri.

30 - 31 Ocak 1921 Fransız kuşatmasındaki Antep'te şehir içindeki milli kuvvetlerin huruç hareketi, düşmanla şiddetli çarpışmalar ve bazı bölgelerde düşman cephesinin yenilmesi.

5 Şubat 1921 TBMM, gizli oturumunda Londra Konferansı'na Ankara Hükümeti adına bir heyet gönderilmesini ve heyetin meclis üyelerinden oluşmasını karar altına alması.

6 Şubat 1921 Londra Konferansı'na gitmek üzere Bekir Sami Bey başkanlığında Türk Heyeti'nin Ankara'dan hareketi.

8 Şubat 1921 Antep'in düşmesi, Antep'in adının TBMM tarafından "Gaziantep" e çevrilmesi. 17 Şubat 1921 Bekir Sami Bey başkanlığındaki TBMM heyetinin Roma'ya varışı ve Bekir Sami Bey'in İtalya Dışişleri Bakanı Kont Siforza ile görüşmesi.

18 Şubat 1921 Ali Fuat Paşa'nın Moskova'ya varışı. Sovyet elçisi Budu Minivani'nin Ankara'ya gelişi. 21 Şubat 1921 İkinci Londra Konferansı'nın açılışı (Sona erişi 12 Mart 1921)

23 Şubat 1921 Londra Konferansı'nda Osmanlı Delegesi Sadrazam Tevfik Paşa'nın söz hakkını TBMM delegelerine bıraktığını ifadesi, Gürcülerin çekilmesi ve onayıyla Ardahan ve Artvin'in Doğu Cephesi kuvvetleri tarafından geri alınışı.

1 Mart 1921 İsmet İnönü'nün Mirliva (General) rütbesine yükseltilmesi. Moskova'da Yusuf Kemal Bey başkanlığındaki TBMM Hükümeti temsilcileriyle Afganistan Temsilcisi arasında bir anlaşma imzası.

6 Mart 1921 Koçkiri ayaklanması (Bastırılışı 17 Haziran 1921)

11 Mart 1921 Doğu Cephesi'nde Batum'un Milli Kuvvetler tarafından alınışı. Bekir Sami Bey'in Londra'da Fransız Başbakanı Briand ile anlaşma imzalaması. (TBMM tarafından kabul edilmemiştir)

12 Mart 1921 Londra Konferansı'nın sona erişi ve İtilaf Devletleri'nin barış önerisi. Bekir Sami Bey'le İtalyan Dışişleri Bakanı Siforza arasında Londra'da anlaşma imzalanması (TBMM tarafından kabul edilmemiştir.)

14 Mart 1921 Doğu Cephesi'nde milli kuvvetlerin Ahılkelek'i ele geçirmesi.

15 Mart 1921 Talat Paşa'nın Berlin'de bir Ermeni tarafından şehit edilmesi.

16 Mart 1921 TBMM Hükümeti ile Sovyetler Birliği arasında "Moskova Anlaşması"nın imzalanması.

17 - 18 Mart 1921 Gürcü Hükümeti'nin Batum'u terk etmesi ve Albay Kazım Bey'in Batum Mutasarrıfı olarak göreve başlaması.

23 Mart 1921 Yunan ordusunun Bursa ve Uşak cephesinden ileri harekata başlaması.

26 Mart 1921 Adapazarı ve Söğüt'ün Yunanlılar tarafından işgali.

27 Mart 1921 Yunanlıların İnönü mevzilerine taarruza başlaması. Afyonkarahisar'ın Yunanlılar tarafından işgali.

28 Mart 1921 Batı Cephesinde Kanlısırt ve Metristepe mevzilerinin Yunanlıların eline geçmesi. Doğu Cephesi kuvvetlerinin Moskova Anlaşması gereğince Batum, Ahıska ve Ahılkelek'i boşaltması.

31 Mart 1921 Türk karşı taarruzu ve Yunanlıların geri çekilmeye başlaması.

1 Nisan 1921 İkinci İnönü Zaferi Mustafa Kemal Paşa'nın, İsmet Paşa'ya telgrafı: "Siz orada yalnız düşmanı değil, milletin makus talihini de yendiniz. İstila altındaki bedbaht topraklarımızla beraber bütün vatan bugün en uzak köşelerine kadar zaferinizi kutluyor. Düşmanın istila hırsı, azim ve hamiyetinizin yalçın kayalarına başını çarparak paramparça oldu." Çivril'in Yunanlılar tarafından işgali.

2 Nisan 1921 Boldavin'in Yunanlılar tarafından işgali.

7-8 Nisan 1921 Aslıhan bölgesinde Yunan kuvvetleriyle milli kuvvetler arasında Aslıhanlılar muharebesi. (3 gün sürmüş ve Yunanlıların çekilmesiyle sonuçlanmıştır.)

12 Nisan 1921 Mustafa Kemal Paşa'nın Yunan ordusunun Anadolu'daki mezalimine karşı "İnsanlık alemine beyannamesi"

13 Nisan 1921 Dumlupınar mevzilerinde Yunan kuvvetleriyle milli kuvvetler arasında çarpışmalar.

27 Nisan 1921 Mustafa Kemal Paşa'nın İnebolu'ya gelen şehzade Ömer Faruk Efendiye Anadolu'ya geçmesinin sakıncalı olacağını bildiren telgrafı.

28 Nisan 1921 İzmit'in, İngilizlerin ayrılışı üzerine Yunanlılar tarafından işgali.

3 Mayıs 1921 Güney ve Batı cephelerinin birleştirilerek İsmet Paşa'ya verilmesi. İstanbul'da gizli olarak kurulan \"Müdafaa-i Milliye\" teşkilatının Ankara Hükümeti tarafından resmen tanınması.

10 Mayıs 1921 TBMM'de "Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubu"nun kuruluşu.(Birinci Grup)

11 Mayıs 1921 Mustafa Kemal Paşa'nın, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubu'nun başına seçilmesi.

13 Mayıs 1921 İstanbul'da İtilaf Devletleri'nin üç yüksek komiserinin "Boğazların tarafsızlığı" hakkındaki kararı.

22 Mayıs 1921 Mustafa Kemal Paşa'nın Doğu cephesi Komutanı Kazım Karabekir Paşa'ya telgrafı: "Enver Paşa'nın karşınıza gelmesi veyahut isim ve kıyafet değiştirerek Anadolu'ya girme teşebbüsü varid-i hatırdır. Bölgenizde müessir tedbir alınması muvafık olur."

24 Mayıs 1921 İngiliz casusu Mustafa Sagir'in Ankara'da idamı.

25 Mayıs 1921 İtalyanların Marmaris'i boşaltmaları.

1 Haziran 1921 İtalyanların Antalya dolaylarını boşaltmaları.

9 Haziran 1921 Franklin Boullion başkanlığında bir Fransız heyetinin Ankara'ya gelişi.

12 Haziran 1921 Yunan Kralı Konstantin'in İzmir'e gelişi ve Anadolu'daki Yunan ordusuna bildirisi: \"Askerler! Vatanın sesi beni yeniden sizin komutanınız olmaya çağırdı. Elen ülküsü için çarpışıyoruz. İleri!\"

21 Haziran 1921 Fransızların Zonguldak'ı boşaltmaları. (Zonguldak'ın kurtuluşu) Adapazarı'nın Kuvayı Milliyeciler tarafından Yunanlıların elinden alınışı.(Adapazarı'nın Kurtuluşu).

28 Haziran 1921 Milli kuvvetlerin İzmit'e girişi. (İzmit'in Kurtuluşu)

4 Temmuz 1921 Karamürsel'in milli kuvvetler tarafından kurtuluşu.

5 Temmuz 1921 Menteşe Sancağı (Muğla) İtalyan işgalinden kurtuluşu.

10 Temmuz 1921 Yunan ordusunun genel taarruzu ve Kütahya Eskişehir savaşlarının başlaması. Yunanlıların İnegöl'ü ikinci kez işgali Yunanlıların Yenice'yi işgali.

11 Temmuz 1921 Yunanlıların Köprühisar'ı işgali.

12 Temmuz 1921 Gediz'in Yunanlıların eline geçmesi.

13 Temmuz 1921 Afyonkarahisar'ın Yunanlılar tarafından ikinci kez işgal edilmesi. Yunanlıların Pazaryeri'ni işgali, Altıntaş'a Bilecik'e girişi.

14 Temmuz 1921 Tavşanlı'nın Yunanlılar tarafından işgali.

15 Temmuz 1921 Batı Cephesi'nde Yumruçal ve Nasuhçal muharebeleri ve 4. Tümen Komutanı Yarbay Nazım Beyin şehit oluşu. Bozüyük'ün Yunanlılar tarafından işgali.

16 Temmuz 1921 Köprühisar'ın milli kuvvetler tarafından işgali.

17 Temmuz 1921 Kütahya, Emet, Simav (3.kez) Seyitgazi ve Demirci'nin (3 kez) Yunanlılar tarafından işgali.

18 Temmuz 1921 Mustafa Kemal Paşa'nın Batı Cephesi karargahında İsmet Paşa'ya talimatı: "Orduyu, Eskişehir'in Kuzey ve Güneyinde topladıktan sonra, düşman ordusuyla araya büyük bir mesafe koymak lazımdır ki ordunun tanzim, tensik ve takviyesi mümkün olabilsin. Bunun için Sakarya gerisine kadar çekilmek caizdir."

19 Temmuz 1921 Yunanlıların Eskişehir yönünde ilerlemeleri ve akşam Eskişehir'i girişleri. (Eskişehir'in işgali) Milli Kuvvetlerin Yalova'ya girişleri(Yalova'nın kurtuluşu) Yunan Kralı Konstantin'in Uşak'a gelişi.

20 Temmuz 1921 Batı Cephesi'nde Yunanlılarla Kanlıpınar(Sultaniye) ve Çamtepe muharebeleri.

21 Temmuz 1921 Batı Cephesi kuvvetlerinin Eskişehir doğusunda karşı taarruzu ve Yunanlılar tarafında karşı konulması (Eskişehir muharebesi)

22 Temmuz 1921 Yunan Kralı Konstantin'in Eskişehir'e gelişi ve başkomutanlığı üzerine alışı.

23 Temmuz 1921 Batı Cephesi birliklerinin Sakarya'nın doğusuna doğru çekilme yürüyüşüne devam etmeleri. TBMM'nin gizli oturumda icra vekiller heyeti reisi Fevzi Paşa'nın hükümet merkezinin Kayseri'ye taşınmasına ilişkin Heyet-i Vekile kararını bildiren demeci.(TBMM'de sert tartışmalar. Hatiplerin Ankara'nın savaşsız teslimini kabul etmemeleri. Ankara'nın savunulmasına ve ayrıca cephedeki durumu öğrenmek üzere bir heyet gönderilmesine ilişkin kararı) Yunan Kralı Konstantin'in Kütahya'ya gelişi.

24 Temmuz 1921 Köprühisar ve Kavaklı'nın Yunanlılar tarafında işgali.

25 Temmuz 1921 Batı Cephesi'nde Türk ordusunun geri çekilme yürüyüşünü tamamlayarak Sakarya nehrinin doğusuna çekilmesi. Yunanlıların Yenişehir'i üçüncü kez işgali.

30 Temmuz 1921 TBMM gizli oturumunda, "Hükümet ve Meclisin mümkün olduğu kadar Ankara'da faaliyetine devamına, hakiki lüzum ve zaruret hasıl olduğu takdirde, yeni bir karar alınmasına ilişkin" önergenin kabulü.

1 Ağustos 1921 Franklin Boullion'un Paris'e dönüşü.

5 Ağustos 1921 Mustafa Kemal Paşa'ya geniş yetkiler ve üç aylık süreyle Başkomutanlık tevcih eden kanunun TBMM'de kabulü. Fevzi Paşa'nın istifası üzerine Genelkurmay Başkanlığına seçilmesi. Refet Paşa'nın Milli Müdafaa vekilliğine seçilmesi. (Dahiliye vekilliği de vekaleten üzerinde bırakılmıştır)

7 Ağustos 1921 Başkomutan Mustafa Kemal Paşa'nın "1-6 tekalif-i milliye emirleri"ni yayımlaması. Sandıklı'nın Yunanlılar tarafından işgali. Malta'dan dönen Fethi Bey'in Ankara'ya gelişi.

13 Ağustos 1921 Yunanlıların Sakarya'daki Türk mevzilerine doğru ileri harekata başlaması.

15 Ağustos 1921 Yunanlıların Sivrihisar'ı işgali. Yunan Kralı Konstantin'in ordularına "Ankara'ya" emrini vermesi.

16 Ağustos 1921 İngiltere Başkanı Lloyd George'un Avam Kamarası'nda konuşması: "Kemalist ayaklanmayı bastırmak için Anadolu içlerine kadar İngiliz askerleri gönderilemediğine göre, tek bir şık vardır. O da her iki tarafı sonuna kadar vuruşturmaktır."

20 Ağustos 1921 Bolvadin'in Yunanlılar tarafından işgali.

21 Ağustos 1921 Çay'ın Yunanlılar tarafından işgali.

23 Ağustos 1921 Yunan ordusunun taarruzu ve Sakarya Meydan Savaşı'nın başlaması.

26 Ağustos 1921 Başkomutan Mustafa Kemal Paşa'nın emri: "Hatt-ı müdafaa yoktur. Sath-ı müdafaa vardır. O satıh bütün vatandır. Vatanın her karış toprağı vatandaşın kanıyla sulanmadıkça terk olunamaz."

13 Eylül 1921 Sakarya Meydan Savaşı'nın sonuçlanması ve Yunan kuvvetlerinin Sakarya nehrinin doğusunda imhasıyla zaferin kazanılması. Fahrettin (Altay) ve Kazım (Özalp) Beylerin General rütbesine yükseltilmeleri.

14 Eylül 1921 Yunanlıları kovalayan Türk kuvvetlerinin Sakarya'nın batısına geçmesi. Başkomutan Mustafa Kemal Paşa'nın "Genel seferberlik" ilanını bildiren emri.

18 Eylül 1921 Yunan kuvvetlerinin Eskişehir'e doğru çekilmeleri.

19 Eylül 1921 Başkomutan Mustafa Kemal Paşa'ya Müşir (Mareşal) rütbesi ve "Gazi" unvanının verilmesi.

24 Eylül 1921 Franklin Boullion'un Ankara'ya gelişiyle Türk - Fransız görüşmelerinin yeniden başlaması. Bolvadin ve Çay'ın kurtuluşu.

26 Eylül 1921 Yunan Kralı Konstantin'in Atina'ya dönmek üzere Bursa'dan ayrılışı.

13 Ekim 1921 TBMM Hükümetiyle, Kafkas Cumhuriyetleri (Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan) arasında "Kars antlaşması"nın imzalanması.

20 Ekim 1921 Türkiye Cumhuriyeti Hükümetiyle Fransa Hükümet arasında, "Ankara İtilafnamesi"nin imzalanması.

23 Ekim 1921 İstanbul'da Ankara Hükümetinin siyasi temsilcisi Hamit Bey ile, İngilizler arasında Anadolu'daki İngiliz esirleriyle Malta'daki Türk esirlerinin değiştirilmesi hakkında anlaşma imzalanması.

31 Ekim 1921 Başkomutanlık süresinin 5 Kasım 1921'den başlayarak 3 ay daha uzatılması.

1 Kasım 1921 İnebolu'da 23 Ekim 1921 anlaşmasına göre Türklerle İngilizler arasında tutsak değişimi.

15 Kasım 1921 Malta'dan dönen Rauf Bey'in TBMM'ne katılışı.

17 Kasım 1921 Rauf Bey'in Nafıa Vekilliğine seçilişi.

13 Aralık 1921 General Frunze başkanlığındaki Ukrayna heyetinin Ankara'ya gelişi.

24 Aralık 1921 Osmaniye'nin kurtuluşu. TBMM'nin gizli oturumunda Veliaht Abdülmecit Efendinin Meclis Başkanlığına gönderdiği TBMM'ni tanıyan mektubun okunması.

25 Aralık 1921 Gaziantep'in kurtuluşu.

27 Aralık 1921 Tarsus'un kurtuluşu.

2 Ocak 1922 Türkiye ile Ukrayna arasında Ankara'da "Dostluk Antlaşması" imzalanması.

3 Ocak 1922 Mersin'in kurtuluşu.

4 Ocak 1922 Dörtyol'un kurtuluşu.

5 Ocak 1922 Adana'nın kurtuluşu.

14 Ocak 1922 Kazım Paşa'nın (Özalp) Milli Müdafaa vekilliğine seçilmesi.

28 Ocak 1922 Sovyet elçisi Aralov'un Ankara'ya gelişi.

1 Şubat 1922 Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın İngilizlerin Musul'daki siyasi faaliyetleri nedeniyle Milli Müdafaa Vekaleti'ne emri: "Misak-ı Milli sınırları içinde kalan Musul'un kurtarılması amacıyla Revandiz bölgesine bir kısım kuvvet gönderilmesi."

4 Şubat 1922 Başkomutanlık Kanunu'nun TBMM'de ikinci kez üç ay daha uzatılması.

7 Şubat 1922 Hariciye vekili Yusuf Kenan Bey Başkanlığındaki heyetin Avrupa'ya gitmek üzere Ankara'dan hareketi.

6 Mart 1922 TBMM'nin gizli oturumlarında Başkomutan Mustafa Kemal Paşa'nın askeri durum hakkında konuşması: "Ordumuzun kararı taarruzdur. Fakat, bu taarruzu tehir ediyoruz. Sebebi hazırlığımızı tamamen ikmale biraz daha zaman lazımdır."

9 Mart 1922 Özdemir Bey'in Musul bölgesine takviye etmek üzere, Revandiz'e hareketi.

16 Mart 1922 İstanbul Hükümeti Hariciye Nazırı Ahmet Paşa ve Ankara Hükümeti Hariciye Vekili Yusuf Kemal Bey'in Londra'da Lord Kurzon ile ayrı ayrı görüşmesi.

22 Mart 1922 Paris'te toplanan İtilaf Devletleri Dışişleri bakanlarının İstanbul - Ankara ve Yunan hükümetlerine mütareke önerisi.

24 Mart 1922 Mustafa Kemal Paşa'nın cepheden vekiller heyeti başkanlığına direktifi: "Mütareke teklifini iyi telakki etmek lazımdır. Biz, yalnız onların teklif ettiği şartları kabul edemeyeceğimizden, mukabik şartları öne süreceğiz."

26 Mart 1922 Paris'te toplanan İtilaf Devletleri Dışişleri bakanlarının, İstanbul - Ankara ve Atina hükümetlerine mütareke koşullarını içeren ikinci notası.

5 Nisan 1922 İtilaf Devletleri Dışişleri bakanlarının, 22 Mart 1922 tarihli notasına, TBMM Hükümetinin cevabı: "Mütareke ile birlikte Anadolu'nun boşaltılmasına başlanması ve dört ay içinde tamamlanması."

10 Nisan 1922 İtalya'da İtilaf Devletleri Dışişleri Bakanlarının katılımıyla, \"Cenova Konferansı\" (9 Mayıs 1922'de son bulmuştur).

13 Nisan 1922 İtalyanların Söke bölgesini boşaltmaya karar vermeleri.

15 Nisan 1922 İtilaf Devletleri Dışişleri bakanlarının TBMM Hükümetinin 5 Nisan 1922 tarihli notasına olumsuz cevapları.

21 Nisan 1922 İtalyanların Söke'yi boşaltması ve aynı gün Yunanlıların işgali.

22 Nisan 1922 TBMM Hükümetinin, İtilaf Devletleri Dışişleri bakanlarının 15 Nisan 1922 tarihli notasına cevabı ve İzmit'te bir barış konferansı toplanmasını önermesi.

6 Mayıs 1922 Mustafa Kemal Paşa'nın Başkomutanlığının 3 ay daha uzatılması.

3 Haziran 1922 Yunanlıların işgal ettikleri bölgelerde yaptıkları zulümlerin bütün dünya parlamentolarına bildirilmesi hakkında TBMM kararı.

4 Haziran 1922 Yunan Küçük Asya Ordusu Başkomutanlığına General Hacıanesti'nin getirilişi.

5 Temmuz 1922 Fethi Bey'in vekiller heyeti kararıyla, Avrupa'ya hareketi (Paris ve Londra'ya giderek bazı temaslarda bulunmuştur).

20 Temmuz 1922 Başkomutanlığın süresiz olarak Mustafa Kemal Paşa'nın üzerinde kalmasının TBMM'de kabulü.

21 Temmuz 1922 Başkomutan Mustafa Kemal Paşa'nın cepheye gitmek üzere Ankara'dan ayrılışı.

27 - 28 Temmuz 1922 Akşehir'e çağrılan ordu komutanlarına gece, Mustafa Kemal Paşa tarafından Büyük Taarruz Planı açıklanarak görüşmeler yapılması.

29 Temmuz 1922 Yunanistan'ın İtilaf Devletleri'ne "Milli Türk Hükümeti'ni barışa zorlayacak tek çarenin, İstanbul'un kendileri tarafından işgali olacağını" bildiren notası. İtilaf Devletleri'nin Yunanistan'a İstanbul'u, işgal etmelerine izin vermeyeceklerini bildiren notası.

20 Temmuz 1922 Başkomutan Mustafa Kemal Paşa'nın Akşehir'de Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa ve Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa ile yapılacak taarruz hakkında görüşmesi.

6 Ağustos 1922 Batı cephesi komutanı İsmet Paşa'nın emrindeki ordulara gizli olarak "Taarruza Hazırlık" emrini vermesi.

17 Ağustos 1922 Başkomutan Mustafa Kemal Paşa'nın gizli olarak otomobille Konya'ya hareketi.

20 Ağustos 1922 Başkomutan Mustafa Kemal Paşa'nın Konya'dan Akşehir'e gelişi ve Cephe Komutanı İsmet Paşa'ya 26 Ağustos 1922 sabahı için taarruz emri vermesi.

22 Ağustos 1922 Anadolu'daki Yunanistan'ın Küçük Asya Ordusu komutanı Hacıanesti'nin görevden alınarak yerine Trikopis'in atanması. (Trikopis bu atamayı Türklere esir düştükten sonra, 3 Eylül 1922 günü Mustafa Kemal Paşa'dan öğrenmiştir.)

25 Ağustos 1922 Başkomutanlık, Genelkurmay ve Batı Cephesi karargahlarının Şuhut'tan savaşın yönetileceği Kocatepe'nin Güney Batısındaki çadırlı ordugaha nakledilmesi.

26 Ağustos 1922 Sabah saat 5:00'da topçu ateşiyle Türk Büyük Taarruzu'nun başlaması. İznik'in kurtuluşu.

26 - 27 Ağustos 1922 Büyük Taarruz'dan sonra Yunan Ordusunun müstahkem mevzilerinin düşürülmesi ve düşmanın çekilmeye başlaması.

30 Ağustos 1922 Yunan ordusunun bütünüyle sarılması ve imha edilmesi sonucu.

31 Ağustos 1922 \"Başkomutan Meydan Muharebesi\" (Savaşı)'nın kazanılması Kütahya'nın kurtuluşu. Çivril'in kurtuluşu Türk Ordusunun İzmir yönünde Yunan kuvvetlerini izlemesi

1 Eylül 1922 Başkomutan Mustafa Kemal Paşa'nın Türk Ordusu'na beyannamesi: \"Bütün arkadaşlarımın Anadolu'da daha başka meydan muharebeleri verileceğini göz önüne alarak ilerlemesini ve herkesin fikri güçlerini, kahramanlık ve vatanseverlik kaynaklarını yarışırcasına göstermeye devam etmesini isterim. ORDULAR! İLK HEDEFİNİZ AKDENİZDİR. İLERİ!\" Gediz ve Seyitgazi'nin kurtuluşu.

2 Eylül 1922 Eskişehir'in kurtuluşu Yunan Ordusu Komutanı Trikopis ile II. Yunan Kolordusu Komutanı General Diyenis ve bazı yüksek rütbeli subayların esir alınışı. Yunan Hükümeti'nin Türkiye ile mütareke yapılabilmesi için İngiltere'ye aracılık önerisi.

3 Eylül 1922 Emet, Tavşanlı, Eşme, Sındırgı, Bigadiç'in kurtuluşu. Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa'nın Müşir (Mareşal), Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa'nın Feril (Korgeneral) rütbesine yükselişi. Selendi'nin kurtuluşu.

4 Eylül 1922 İcra vekilleri heyeti reisi Rauf Bey'in cephede bulunan Başkomutan Mustafa Kemal Paşa'ya İstanbul'daki İtilaf Temsilcilerinin mütareke isteği hakkında telgrafı. Bozüyük, Söğüt, Demirci, Kula, Sarıgöl, Buldan'ın kurtuluşu.

5 Eylül 1922 Mustafa Kemal Paşa'nın Vekiller Heyeti'nin 4 Eylül 1922 tarihli telgrafına cevabı: "Anadolu'daki Yunan Ordusu kesin şekilde mağlup edilmiştir. Anadolu için herhangi bir görüşmeye gerek kalmamıştır. Mütareke ancak Trakya için söz konusu olabilir." Nazilli, Simav, Salihli, Ödemiş, Alaşehir, Gördes, Pazaryeri'nin kurtuluşu.

6 Eylül 1922 Balıkesir, Gönen, Bilecik, Söke, İnegöl, Pazarcık, Tire, Bayındır, Akhisar, Ahmetli, Savaştepe'nin kurtuluşu.

10 Temmuz 1920 günü, Meclis kürsüsüne örtülen siyah örtünün "BÜYÜK ZAFER" üzerine kaldırılması hakkında TBMM kararı.

7 Eylül 1922 İtilaf Devletleri Temsilci üyelerinin Yunan Hükümeti adına Hamit Bey aracılığı ile Ankara Hükümeti'ne başvurmaları ve Anadolu'yu boşaltmak koşulu ile, Yunanistan'ın mütareke isteğini bildirmeleri. Saruhanlı, Turgutlu ve Kuşadası'nın kurtuluşu. Genelkurmay Başkanı Fevzi Paşa'nın Salihli'den, Sarıkamış'ta bulunan Doğu ve Diyarbakır'da bulunan Elcezire Cephesi Komutanlıklarına emri: "Musul bölgesi de Misak-ı Milli sınırlarımız içinde olduğundan, gerekirse silahla kurtarılması için komutanlıklarınızca gereken hazırlıkların yapılması ve tasarruf edilebilecek kuvvetlerin hazırlanması".

8 Eylül 1922 Manisa ve Nil'in (Kemal Paşa) kurtuluşu.

9 Eylül 1922 Türk süvarilerinin İzmir'e girişi ve Kadifekale'ye Türk Bayrağının çekilmesi. Mustafa Kemal Paşa'nın Nil'e (Kemal Paşa) gelişi ve geceyi burada geçirişi. Seydiköy'ün kurtuluşu.

10 Eylül 1922 BÜYÜK ZAFER üzerine İstanbul Hükümeti'nin Mustafa Kemal Paşa'ya "Kumandan-ı besalet ünvanı" hitabıyla tebrik telgrafı. 11 Eylül 1922 Orhaneli'nin kurtuluşu. İngilizlerin, Fransızların ve İtalyanların Çanakkale Boğazı'nın Anadolu yakasına asker göndermeleri.

12 Eylül 1922 İzmir'deki İngiliz Başkonsolosu Harry Lamb'ın Mustafa Kemal Paşa ve Ankara Hükümeti ile İngiltere arasındaki ilişkiler hakkında görüşmesi. Gemlik'in kurtuluşu. Milli kuvvetlerin Mudanya taarruzu. Mudanya'ya giriş ve 2. Yunan Tümeni'ni esir oluşu. Urla, Seferihisar ve Kırkağaç'ın kurtuluşu.

13 Eylül 1922 İzmir'de düşmanların sabotajı sonucu, Ermeni mahallesinde başlayan büyük yangın. Karacabey ve Soma'nın kurtuluşu.

14 Eylül 1922 Bergama, Dikili ve Foça, Menemen'in kurtuluşu.

15 Eylül 1922 Balya, Edremit, Burhaniye, Ayvalık ve Kirmesti'nin (Mustafa Kemal Paşa) kurtuluşu. Llyod George'un, İtilaf Devletleri ve İngiliz dominyonlarını, Türklere karşı Boğazlar'ın müdafaasında birleşmeye çağırması (Fransızlar ve İtalyanlar bu çağrıya olumsuz tavır almışlardır).

16 Eylül 1922 Karaburun'un kurtuluşu.

17 Eylül 1922 Bandırma'nın kurtuluşu.

18 Eylül 1922 Erdek'in kurtuluşu. Batı Anadolu'nun Yunan Ordusundan tümüyle temizlenmesi. İtilaf Devletleri'nin İstanbul ve Boğazlar çevresindeki işgal bölgelerinin tarafsızlığına uyulması hakkında TBMM hükümetine notası. Fransız Yüksek Komiseri General Pulle'nin İzmir'e gelişi ve Mustafa Kemal Paşa ile görüşmesi.

20 Eylül 1922 Boğazlara karşı girişilen Türk harekatını durdurmak ve barış konferansına zemin hazırlamak üzere Fransa - İngiltere ve İtalya temsilcilerinin Paris'te toplanmaları (bu toplantılar 23 Eylül 1922'ye kadar sürmüştür). Çanakkale'deki Fransız ve İtalyan kuvvetlerinin geri çekilmesi. Bayramiç'in kurtuluşu.

20 - 21 Eylül 1922 Ayvacık'ın kurtuluşu.

21 Eylül 1922 Kocaeli tarafsız bölgesindeki İngiliz askerlerinin bölgeyi boşaltarak İstanbul'a hareketi.

22 Eylül 1922 Mustafa Kemal Paşa'nın İstanbul ve Boğazlar üzerine harekatı ile ilgili, Kazm Karabekir Paşa'ya telgrafı: "Pek kuvvetli olmamıza rağmen, siyasette de pek hesaplı ve mutedil bulunuyoruz. Herhalde meseleyi siyasetle halletmeyi seçmeliyiz." Ezine'nin kurtuluşu. Milli kuvvetlerin Susurluk'a girişi. Damat Ferit Paşa'nın İstanbul'dan Avrupa'ya kaçısı.

23 Eylül 1922 İtilaf Devletleri Dışişleri bakanların imzasıyla, Mustafa Kemal Paşa'ya "Askeri harekatın durdurulması ve bir barış konferansının toplanmasıyla ilgili" nota verilmesi. Türk süvarilerinin Çanakkale'de tarafsız bölgeye girişleri. Lapseki'nin kurtuluşu.

24 Eylül 1922 Türk Kuvvetlerinin Çanakkale'de "Tarafsız Bölge"yi işgali üzerine, İngiliz Birliklerinin daha dar bir mevziiye yerleşmek üzere geri çekilmeler. Sovyet Hükümeti'nin İtilaf Devletleri'ne Boğazlar sorunuyla ilgili görüşlerini kapsayan notası.

26 Eylül 1922 General Harrington'un, Türk süvarilerinin Boğazlar üzerine hareketiyle ilgili olarak Türk Kuvvetlerinin tarafsız bölge dışına çekilmesi hakkında Mustafa Kemal Paşa'ya telgrafı.

27 Eylül 1922 Yunanistan'da çıkan askeri ihtilal sonucu, Kral Konstantin'in oğlu lehine tahttan ve Atina'dan ayrılışı.

29 Eylül 1922 Mustafa Kemal Paşa'nın İtilaf Devletleri Dışişleri Bakanlarının 23 Eylül 1922 tarihli notasını cevaplandırması (Cevabi Notada) Mudanya Konferansı'nın kabul edildiği, açılışının 3 Ekim 1922 olmasının uygun olacağı, İsmet Paşa'nın delege atandığı ve konuşulacak hususlar bildirilmiştir.

3 Ekim 1922 Mudanya Konferansı'nın öğleden sonra başlaması (Konferansa Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa'nın başkanlığı altında, İngiltere delegesi general Harrington, Fransa delegesi Charpy, İtalya delegesi general Mombelli katılmışlardır).

6 Ekim 1922 Mustafa Kemal Paşa'nın İsmet Paşa'ya telgrafı: "Trakya'nın TBMM Hükümetine iadesi kabul edilmediği takdirde 6 -7 Ekim'de hemen İstanbul üzerinde harekata geçiniz."

9 Ekim 1922 Refet Paşa'nın (Bele) Ankara Hükümetince İstanbul temsilciliğine aynı zamanda Doğu Trakya'yı teslim almaya memur edilmesi.

11 Ekim 1922 Mudanya Mütarekesi'nin imzalanması.

15 Ekim 1922 Mudanya Mütarekesi'nin yürürlüğe girmesi.

17 Ekim 1922 Tevfik Paşa'nın Mustafa Kemal Paşa'ya telgrafı: "Yakında toplanması gerekecek Barış Konferansı'na İstanbul ve Ankara delegelerinin birlikte katılmaları uygun olacaktır. Bu gaye ile önceden bir zatın görüşmek üzere İstanbul'a gönderilmesi."

18 Ekim 1922 Mustafa Kemal Paşa'nın Tevfik Paşa'ya cevabı: "TBMM Ordularının kazandığı kesin zaferin tabii neticesi olmak üzere, vukuu yapın olan barış konferansında Türkiye Devleti, yalnız ve ancak TBMM Hükümeti tarafından temsil olunur."

19 Ekim 1922 Trakya'yı teslim almakla görevlendirilen Refet Paşa'nın İstanbul'a gelişi.

Yunan Kuvvetlerinin Mudanya Mütarekesi gereğince, Trakya'yı boşaltmaya başlamaları.

İngiltere'de Lloyd George kabinesinin istifası.

26 Ekim 1922 İsmet Paşa'nın Hariciye vekilliğine seçilmesi.

27 Ekim 1922 İtilaf Devletleri'nin TBMM Hükümetine, Lozan'da 13 Kasım 1922'de toplanacak barış konferansına temsilci gönderilmesi çağrısı (Aynı çağrı İstanbul Hükümeti'ne de yapımıştır.)

29 Ekim 1922 TBMM Hükümetinin İtilaf Devletleri'ne Lozan'daki konferans çağrısını kabul ettiğini bildirmesi.

Tevfik Paşa'nın TBMM Başkanlığına "Lozan Barış Konferansı'na Bab-ı ali ve Ankara heyetlerinin bir arada iştirakinin uygun olacağını" bildiren telgrafı.

30 Ekim 1922 Osmanlı İmparatorluğu'nun tükenip bittiğine, yeni bir Türkiye Devletinin doğduğuna, Anayasa gereğince egemenlik haklarının millete ait olduğuna dair, Mustafa Kemal Paşa'nın da imzası bulunan önergenin TBMM'de görüşülmeye başlaması.

31 Ekim 1922 Müdafaa-i Hukuk grubunda \"Milli hakimiyetin tahakkuku ve Lozan'a gidecek heyetler meselesinin görüşülmesi ve Mustafa Kemal Paşa'nın \"Osmanlı saltanatının\" lağvının zaruri olduğu\" hakkında konuşması.

Doğu Trakya'nın Türk mülki memurlarına devir ve teslimi.

Çorlu'nun kurtuluşu.

1 Kasım 1922 Mustafa Kemal Paşa'nın TBMM'de konuşması: \"Millet mukadderatını doğrudan doğruya, eline aldı ve milli saltanat ve hakimiyetin bir şahısta değil, bütün fertleri tarafından seçilmiş vekillerden oluşan bir Meclis-i Ali'de temsil etti. İşte o meclis, Meclis-i Ali'nizdir. Türkiye Büyük Millet Meclisi'dir. Milletin saltanat ve hakimiyet makamı yalnız ve ancak Türkiye Büyük Millet Meclisi'dir.\"

Hilafet ve Saltanatın birbirinden ayrılarak saltanatın lağvı hakkında TBMM kararı.

2 Kasım 1922 Vize ve Demirköy'ün kurtuluşu.

4 Kasım 1922 İstanbul'da Tevfik Paşa kabinesinin istifası.

İstanbul'da TBMM Hükümeti yönetiminin başlamış olduğunun resmen açıklanması.

4 - 5 Kasım 1922 İstanbul'un yönetimine el konulduğuna ilişkin, Ankara Hükümeti kararı: "TBMM Hükümeti, 4 Kasım 1922 öğle vaktinden itibaren İstanbul'un idaresine el koymuştur."

5 Kasım 1922 İsmet Paşa başkanlığında Türk delege heyetinin Ankara'dan ayrılması.

9 Kasım 1922 Babaeski'nin kurtuluşu.

10 Kasım 1922 Kırklareli'nin kurtuluşu.

Vahdettin'in Halife sıfatıyla İstanbul'da son Cuma selamlığı (Namazdan sonra Hamidiye Camisi'nin mahfelinde general Harrington ile bir görüşme yapmıştır).

13 Kasım 1922 Tekirdağ'ın kurtuluşu.

Saray'ın kurtuluşu.

İstanbul'da Vahdettin'in maiyetinden ve işbirlikçilerinden 140 kişinin İngiliz Yüksek Komiserliğine sığınması.

16 Kasım 1922 Vahdettin'in Halife-i Müslimin imzasıyla, işgal orduları başkomutanı Harrington'a sığınma mektubu: "İstanbul'da hayatımı tehlikede gördüğümden, İngiltere devlet-i fahimesine iltica ve bir an evvel İstanbul'dan başka bir yere naklimi talep ederim efendim."

17 Kasım 1922 Vahdettin'in, Malaya adlı İngiliz savaş gemisiyle, İstanbul'dan Malta'ya kaçışı. Mürefte'nin kurtuluşu.

18 Kasım 1922 TBMM kararıyla firar eden Vahdettin'in halifelikten hal'i ve yerine Abdülmecit Efendi'nin seçilmesi. Uzunköprü ve Şarköy'ün kurtuluşu.

20 Kasım 1922 Lozan Konferansı'nın açılış töreni.

23 Kasım 1922 Enez'in kurtuluşu.

26 Kasım 1922 Çanakkale'nin kurtuluşu.

Gelibolu, Maydos ve Lalapaşa'nın kurtuluşu.

30 Kasım 1922 Doğu Trakya'nın tamamının teslimi işleminin bitirilmesi.

4 Şubat 1923 Lozan Konferansı'nın iki ay süren görüşmelerinden sonra kesintiye uğraması.

Nisan 1923 TBMM'nin yeniden seçim kararı alması.

8 Nisan 1923 Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Başkanı, Mustafa Kemal Paşa'nın milletvekili seçimi dolayısıyla millete, "Dokuz Umde"yi içine alan beyannamesi.

6 Nisan 1923 TBMM'nin birinci dönem çalışmalarının sona ermesi.

3 Nisan 1923 4 Şubat 1923'te kesilen Lozan Konferansı'nın ikinci kez toplanması.

24 Temmuz 1923 Lozan Konferansı'nın sonu ve Lozan Antlaşması'nın imzalanması.