Psikiyatrist ve psikolog nedir, ne demek? Psikiyatri ve psikoloji arasındaki farklar neler?
Zihinsel ve duygusal sağlıkla ilgili konular gündeme geldiğinde, en çok karıştırılan kavramlardan biri psikiyatrist ve psikolog ayrımı oluyor. Her iki meslek grubu da ruh sağlığı alanında çalışıyor olsa da, eğitim süreçleri, uygulama yöntemleri ve yetkinlik alanları birbirinden oldukça farklı. Bu farkları bilmek, özellikle destek arayan bireyler için doğru yönlendirme açısından büyük önem taşıyor. Peki bu iki alan arasında tam olarak nasıl bir ayrım var? Yazımızın devamında sizler için merak edilen soruları yanıtladık.
Bir sorun yaşadığınızda ya da sadece içinizi dökmek istediğinizde kapısını çaldığınız kişi psikolog mu, yoksa psikiyatrist mi olmalı? Pek çoğumuz bu ayrımı net olarak bilmiyor, hatta zaman zaman bu iki unvanı birbirinin yerine kullanıyoruz. İşte, psikoloji ile psikiyatriyi birbirinden ayıran farklar.
PSİKOLOJİ VE PSİKİYATRİ ARASINDAKİ FARK NEDİR?
Psikoloji ve psikiyatri, zihinsel sağlığı konu alan iki ayrı disiplindir ancak temelde farklı alanlara odaklanırlar. Psikoloji, insan davranışlarını, düşüncelerini, duygularını ve zihinsel süreçleri bilimsel yöntemlerle inceleyen sosyal bir bilim dalıdır. Psikoloji, insanların neden böyle düşündüğünü, ne hissettiğini ve buna nasıl tepki verdiğini anlamaya çalışır. Psikoloji eğitimi alan bir uzman, gözlem, görüşme, testler ve terapötik tekniklerle kişinin ruhsal durumunu analiz eder.
Psikiyatri ise tıp temelli bir alandır. Bir psikiyatrist, tıp fakültesi mezunudur ve uzmanlık alanı olarak ruh sağlığını seçmiş bir doktordur. Psikiyatri daha çok beyin kimyasına, biyolojik faktörlere ve nörolojik süreçlere odaklanır. Bu nedenle ilaç yazabilir, tanı koyabilir ve gerektiğinde tıbbi müdahale uygulayabilir. Yani psikiyatri, ruh sağlığının biyolojik boyutunu ele alırken; psikoloji daha çok davranışsal ve duygusal yönleri anlamaya çalışır.
PSİKOLOG VE PSİKİYATRİST ARASINDAKİ FARK NEDİR?
Psikolog ve psikiyatrist terimleri sık sık birbirine karıştırılsa da bu iki meslek, eğitimleri, çalışma yöntemleri ve yetki alanları açısından farklıdır. Psikologlar, üniversitelerin psikoloji bölümünden mezun olurlar. Eğitimleri boyunca bireyin zihinsel süreçlerini, davranışlarını ve duygusal durumlarını değerlendirmeyi öğrenirler. Terapötik görüşmeler yapabilir, bireylerin yaşadığı psikolojik sorunları anlamaya yönelik test ve ölçekler uygulayabilirler. Ancak ilaç yazma yetkileri yoktur.
Psikiyatristler ise tıp fakültesinden mezun olduktan sonra psikiyatri alanında uzmanlık yaparak bu unvanı kazanırlar. Yani psikiyatrist, ruh sağlığına odaklanan bir tıp doktorudur. Psikolojik bozuklukları tıbbi testlerle teşhis edebilir ve gerektiğinde ilaç tedavisi başlatabilir. Klinik vakalarda psikiyatristin öncelikli görevi hastalığın tanısını koymak ve tedavi sürecini yönlendirmektir. Bazen psikologlar ve psikiyatristler aynı kişiye birlikte destek verirler; biri terapötik süreçle ilgilenirken diğeri tıbbi tedaviyi yürütür.
TERAPİST NE ANLAMA GELİR?
“Terapist” kelimesi, genel anlamda bireylerin ruhsal, zihinsel ya da davranışsal sorunlarıyla ilgilenen ve onlara profesyonel destek sağlayan uzmanları ifade eder. Ancak bu unvan bir meslek adı değil, daha çok bir görev tanımıdır. Psikologlar, psikiyatristler, psikolojik danışmanlar veya aile terapistleri gibi çeşitli profesyoneller terapi uygulayabilir ve bu bağlamda terapist olarak anılabilirler.
Terapistler bireyin yaşadığı sorunlara, travmalara, ilişki çatışmalarına ya da içsel sıkıntılarına yönelik yapılandırılmış görüşmeler yaparlar. Bu görüşmeler, kişinin kendini daha iyi tanımasını, duygularını anlamasını ve hayatındaki sorunlarla başa çıkmasını amaçlar. Terapistler kişiye rehberlik eder; çözüm önermez ama kişinin kendi içgörüleriyle çözüm bulmasına yardımcı olur. Yani terapistlik, bilgiyle değil anlayışla ilerleyen, güven temelli bir ilişkidir.
PSİKİYATRİST NASIL OLUNUR?
Psikiyatrist olmak uzun ve yoğun bir tıp eğitimi sürecini gerektirir. İlk adım, üniversite sınavıyla bir tıp fakültesine yerleşmek ve altı yıllık tıp eğitimini tamamlamaktır. Bu süreçte temel tıp bilgileri, klinik uygulamalar ve insan anatomisi üzerine yoğun bir eğitim alınır. Tıp fakültesi bitirildikten sonra, Tıpta Uzmanlık Sınavı’na (TUS) girilerek psikiyatri alanında uzmanlık yapmak için hastanelerin ilgili bölümlerine yerleşmek gerekir.
Psikiyatri uzmanlık eğitimi genellikle dört yıl sürer. Bu süre boyunca ruhsal hastalıkların tanısı, tedavisi, psikofarmakoloji (ilaç kullanımı) ve klinik uygulamalar üzerine çalışılır. Eğitim sonunda uzmanlık tezi tamamlanır ve başarılı olunursa "psikiyatri uzmanı" unvanı alınır. Bu unvanla birlikte kişi hastanelerde, kliniklerde ya da kendi muayenehanesinde hasta kabul edebilir, tanı koyabilir ve ilaçla tedavi uygulayabilir.
PSİKOLOG NASIL OLUNUR?
Psikolog olmak için üniversitelerin dört yıllık psikoloji bölümünden mezun olmak gerekir. Bu lisans eğitimi boyunca öğrenciler, insan davranışları, bilişsel süreçler, gelişim psikolojisi, sosyal psikoloji, ölçme-değerlendirme teknikleri ve psikolojik danışma becerileri gibi birçok konuda bilgi edinirler. Ancak yalnızca lisans eğitimi, her alanda psikolog olarak çalışmaya yetmeyebilir.
Eğitim sonrası uzmanlaşmak isteyen psikologlar, yüksek lisans yaparak klinik psikoloji, endüstri psikolojisi, gelişim psikolojisi gibi alt alanlarda derinleşebilirler. Klinik psikolog olmak isteyen bir kişinin, psikolojik değerlendirme testleri uygulayabilmesi ve terapi yapabilmesi için lisansüstü eğitim alması şarttır. Ayrıca uygulayıcı psikolog olmak için etik ilkeleri bilen, süpervizyon altında çalışmış ve mesleki gelişimine sürekli yatırım yapan biri olmak gerekir. Psikologlar hastanelerde, okullarda, şirketlerde ya da özel danışmanlık merkezlerinde çalışabilirler.
