Yargıtay’ın “Ücrete dahil edilen fazla çalışma” kriteri
Türkiye çalışma süresi bakımından dünyada en ön sıralarda yer alıyor. Çalışanların yüzde 15'i haftada 60 saatten fazla çalışıyor. Ancak, "Fazla çalışma ücrete dahildir" şeklindeki sözleşmeler nedeniyle fazla çalışmanın karşılığını çoğunlukla alamıyorlar. Sözleşmede bu ifade bulunsa bile ücrete dahil edilen fazla çalışmanın da bir sınırı var. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, fazla çalışma ile ilgili merak edilenleri yazdı
ABONE OL
Türkiye, haftalık ortalama 45,7 saatle OECD üyesi ülkeler arasında en uzun çalışma süresine sahip ülke konumunda. OECD ortalaması haftada 37 saat. Türkiye’de çalışanların yüzde 15,1’i haftada 60 saatten fazla çalışıyor. Haftada 60 saatten fazla çalışanların toplam çalışanlara oranı bakımından OECD ortalaması ise sadece yüzde 4,4.
Peki Türk işçisi bu kadar çalışıyor da karşılığını alabiliyor mu? Fazla çalışma ücretinin karşılığını eksiksiz alabilenler toplu iş sözleşmesi kapsamındaki sendikalı işçiler ile sınırlı. Sendikasız işçilerin sözleşmelerine genel olarak “Fazla çalışma ücrete dahildir” şeklinde ibare konuluyor. Çoğu işveren bu ibarenin kendisini fazla çalışma ücreti ödemekten tümüyle kurtardığını düşünüyor. İşçiler işlerini kaybetmemek için genellikle çalışırken fazla çalışma ücretini istemekten çekiniyor. Oysa, sözleşmeye konulan bu ibare ücrete dahil edilen fazla çalışmanın sınırsız olduğu anlamına gelmiyor. Sözleşmede “Fazla çalışma ücrete dahildir” denilse bile belli sınırları aşan fazla çalışmalar için ücret ödenmesi gerekir.
Öncelikle genel kuralları hatırlayalım. İş Kanununa göre, haftalık çalışma süresi 45 saattir. Bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır. Tarafların anlaşmasıyla haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde 11 saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir. Ancak iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz.