Sayıştay: 830 bin Hazine taşınmazı kayıtta yok

Sayıştay 2020 Denetim Raporu mülkiyeti Hazine adına kayıtlı 4 milyon 165 bin 658 adet taşınmazdan 830 bin 582'sinin devletin resmi kayıtlarında gözükmediğini ortaya koydu. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı 2020 Denetim Raporu’na göre bakanlığın bilişim sistemleri Hazine taşınmazları ile ilgili eksik veri üretti. Hazine taşınmazlarının envanterinin tutulduğu, her türlü işlemin anlık olarak işlendiği ve Hazine taşınmazlarının yönetiminin sağlandığı tek bilişim sistemi olan Milli Emlak Otomasyon Projesi'nin (MEOP) yanlış ve eksik veri ürettiği tespit edildi. Sayıştay 2/B arazilerinin satışının da aynı sistem üzerinden gerçekleştirildiğine dikkat çekti ve şu tespitte bulundu: ''Yaklaşık 680 bin adet 2/B taşınmazının 815 bin hak sahibine satışının MEOP üzerinden gerçekleştirildiği düşünüldüğünde idarenin çok büyük bir kontrol riski ile karşı karşıya olduğu görülmektedir.''

Öte yandan satılmasına karar verilen kamu konutlarına, satılacağının kesinleşme tarihinden sonra bakım ve onarım harcaması yapılarak bütçeden karşılandığı ortaya çıktı.

830 BİN 582 TAŞINMAZ KAYITLI DEĞİL

Sayıştay'ın 2020 Denetim Raporu'na göre Hazine taşınmazlarının envanterinin tutulduğu, her türlü işlemin anlık olarak işlendiği ve Hazine taşınmazlarının yönetiminin sağlandığı tek bilişim sistemi olan Milli Emlak Otomasyon Projesi (MEOP)’un yanlış ve eksik veri ürettiği tespit edilmiştir. MEOP verilerine göre mülkiyeti Hazine adına kayıtlı olduğu halde Tapu kayıtlarına göre mülkiyeti Hazine adına kayıtlı görünmeyen 830 bin 582 adet taşınmaz bulunuyor.

MEOP 1996 yılında uygulamaya alınmış ve 2002 yılından itibaren tüm Türkiye’de kullanılmaya başlanmıştı. Hazine taşınmazları üzerinden gerçekleştirilen bütün işlemlerin takibi bu sistem üzerinden eşzamanlı olarak sürdürülüyor. Halihazırda, Hazine taşınmazlarının envanteri MEOP üzerinde tutuluyor. Hazine taşınmazlarına ilişkin bilgilerin yer aldığı ve izlendiği, işlemlerin gösterildiği yegane sistem yine MEOP. Bakanlık tarafından yayımlanan stratejik yönetim belgelerinde yer alan Hazine taşınmazlarına ilişkin istatistiki verilerin kaynağını yine bu uygulama oluşturmakta. Hazine taşınmazlarının yönetimiyle ilgili geliştirilecek strateji ve politikalar ile alınacak kararların dayanağı olarak MEOP dışında herhangi bir veri kaynağı bulunmuyor.

Rapora göre Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğünün MEOP’ta kayıtlı olan Hazinenin özel mülkiyetindeki taşınmazlar ile Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü'nce tutulan tapu verilerinin paylaşılmasına imkan sağlayan Tapu ve Kadastro Paylaşım Sisteminde (TAKPAS) kayıtlı olan Hazine taşınmazlarına ilişkin veriler üzerinde yaptığı çalışma neticesinde; Tapu kayıtlarına göre mülkiyeti Hazine adına kayıtlı olan 3 milyon 983 bin 530 adet taşınmaz bulunuyor.

MÜKERRER KAYIT DA VAR

Tapu kayıtlarına göre mülkiyeti Hazine adına kayıtlı olduğu halde MEOP uygulamasına kaydı yapılmamış veya güncellenmemiş 538 bin 674 adet taşınmaz mevcut. MEOP verilerine göre mülkiyeti Hazine adına kayıtlı olduğu halde Tapu kayıtlarına göre mülkiyeti Hazine adına kayıtlı görünmeyen 830 bin 582 adet taşınmaz olduğu görülüyor. Bunun yanında MEOP verilerinde, mülkiyeti Hazine adına kayıtlı mükerrer taşınmazların bulunduğu anlaşıldı.

ı

Sayıştay raporunda ''Kamu yönetiminin etkinliği ve kamu kaynaklarının ekonomik ve verimli kullanılması için mülkiyeti Hazineye ait taşınmazların envanterinin güncel ve doğru tutulması önem arz etmektedir. Taşınmazlara ilişkin işlemlerin insan hatasını en aza indirecek şekilde bilişim sistemleri üzerinden yürütülmesi ve bu hususun İdarenin üst yönetimi tarafından bir yönetim politikası olarak benimsenmesi gerekmektedir. Taşınmazlar üzerindeki işlemlere ilişkin analize uygun, doğru ve güvenilir veri üretilmesinin sağlanmasını temin edecek bir sistem ve kontrol mekanizmasının kurulmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir.'' denildi.

2/B SATIŞLARINDA HATA

MEOP’ta yer alan verilerinin hatalı olması 2/B Kapsamındaki arazilerin satışıyla ilgili veriler de de hatalara yol açtı. Rapora göre 6292 sayılı Orman Köylülerinin Kalkınmalarının Desteklenmesi ve Hazine Adına Orman Sınırları Dışına Çıkarılan Yerlerin Değerlendirilmesi ile Hazineye Ait Tarım Arazilerinin Satışı Hakkında Kanun kapsamında yapılan satış işlemlerine ilişkin inceleme sonucunda, işlemlerin MEOP üzerinden yürütülmesine rağmen, bu konuda MEOP’un doğru ve güvenilir bilgi vermediği tespit edildi.

'BARİZ VE FAHİŞ HATALAR İÇERİYOR'

Raporda ''Satılan 2/B arazilerinin satış işlemi öncesinde yapılan kıymet takdirleri, hak sahibi ve başvuru bilgileri, Kanun ile düzenlenen indirimlerden faydalanma durumları gibi bütün verileri MEOP sistemine girilmektedir. MEOP ve Muhasebat Genel Müdürlüğünün kurduğu bilişim sistemleri üzerinden satışa ilişkin tahakkuk ve tahsilat işlemleri gerçekleştirilmekte, aynı zamanda muhasebe kayıtları oluşturulmaktadır. 2020 yılında Sayıştay tarafından yürütülen Düzenlilik Denetimi sırasında, satılan 2/B arazilerine ilişkin bilgilere ihtiyaç duyulmuştur. Bu bilgiler resmi yazışma ile Milli Emlak Genel Müdürlüğünden talep edilmiştir. Genel Müdürlükçe tarafımıza verilen cevapta, sisteme yapılan veri girişlerinde eksik ve yanlış bilgiler bulunduğu, istatistiki verilerin bilgi olarak değerlendirilemeyecek düzeyde bariz ve fahiş hatalar içerdiği ve bu sebeple verilerin doğru ve tutarlı olmadığı ifade edilmektedir. MEOP’ta tutulan bilgilerin tutarlı ve doğru bilgiler olmadığı gerekçesi ile denetim çalışmalarına esas olamayacağı Bakanlık tarafından belirtilmektedir.

6292 sayılı Kanun kapsamında yapılan 2/B satışlarının MEOP sistemi üzerinde takip edildiği ve işlemin birçok aşamasının yine bu uygulama üzerinde gerçekleştiği bilinmektedir. Yaklaşık 680 bin adet 2/B taşınmazının 815 bin hak sahibine satışının MEOP üzerinden gerçekleştirildiği düşünüldüğünde idarenin çok büyük bir kontrol riski ile karşı karşıya olduğu görülmektedir. Taşınmazlar üzerindeki işlemlere ilişkin analize uygun, doğru ve güvenilir veri üretilmesinin sağlanmasını temin edecek bir sistem ve kontrol mekanizmasının kurulmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir'' denildi.

DEVLET BÜTÇESİNDEN TADİLAT

Raporda satışa çıkan kamu konutlarına mevzuata aykırı olarak bakım-onarım harcaması yapıldığı tespit edildi. Satışa çıkacağı kesinleştikten sonra yapılan tadilatlarla konutlar yeni sahiplerine 'bakımlı' teslim edildi.

Yapılan incelemede, Çankaya Birlik Mahallesinde yer alan 4 kamu konutunun 5 Ekim 2020'de ihale edilerek içinde oturan kamu görevlilerine satılmasına rağmen, bu konutlara 9 Ekim 2020'de verilen harcama talimatına istinaden bakım onarım harcaması yapıldığı tespit edildi.

CAM BALKON, MERMER TEZGAH

Rapora göre kamu idaresi cevabında, satış tarihi bilinmediğinden ivedilik arz etmesi sebebiyle küçük onarımların yapıldığı ifade edilse de ödeme evrakları 4 kamu konutuna yapılan bulgu konusu tadilatların küçük onarımlar olmayıp satış tarihinden sonra yapıldığını ortaya koydu.

Yapılan incelemede, Çankaya Birlik Mahallesinde yer alan bazı kamu konutlarına, satılacağının kesinleştiği 07.02.2020 tarihinden sonra bakım ve onarım harcaması (cam balkon, mutfak dolabı, banyo cam kabin yapımı, yeni kapı takılması, mermer tezgah, kartonpiyer, alçı, boya yapımı, vestiyer dolap yapımı, parke imalatı vb) yapıldığı tespit edildi.

Kamu idaresi bakım onarım harcaması yapılan kamu konutlarının diğerlerine göre daha yüksek bedelle satıldığını aktardı ancak Sayıştay'a belge sunamadı.