Afife Jale kimdir?

Nereli: İstanbul

Ölüm Tarihi: 24.07.1941 (39 yaşında vefat etti)

Boyu Kaç: Bilinmiyor

Kilosu: Bilinmiyor

Burcu: Bilinmiyor

Mesleği: Tiyatro Sanatçısı

Afife Jale Biyografisi

Aile Hayatı:

Afife Jale, 1902 yılında İstanbul Kadıköy'de dünyaya gelmiştir. Afife Jale, Türk tiyatro kadın oyuncusu olarak, tiyatroya olan aşkı ile bir ilki başarmıştır. Babası Hidayet Bey, annesi Methiye hanımdır. Behiye adında bir kız kardeşi ve Salah adında erkek kardeşi vardır. Dr. Sait Paşa'nın torunudur. Maddi imkanları orta halli olan ailesinin ve geçimini babası çalışarak sağlıyordu. Annesi ev hanımıydı. Çocukluk hayallerinde hep tiyatro sanatçısı olmak vardı. Sürekli Tiyatro sahnelerini hayal ediyordu.

Eğitimi:

Afife Jale, İstanbul Kız Sanayi Mektebi’nde okuyordu. Ama onun aklı tiyatrodaydı, Tiyatro sevgisiyle 1918 yılında Türk ve Müslüman kadınlarının sahneye çıkmaları yasak olan bir dönemde Dârülbedâyi’ye (Şehir Tiyatroları) alınmak üzere açılan sınava girmiştir.

Özel Hayatı:

Afife Jale, 1928 senesinde ise bir arkadaşıyla Hafız Burhan konserine gitmiştir. Orada sanatçıya tamburuyla eşlik eden Selahattin Pınar ile tanışmıştır. Zaman içinde Selahattin Pınar, Afife Jale’ye deli gibi âşık olmuştur. Selahattin Pınar “Nerden Sevdim O Zalim Kadını ve Huysuz ve Tatlı Kadın” gibi ölümsüz şarkılarını bestelemiştir. Afife Jale ile 1929 yılında dünya evine girmiştir. Fatih Camii’nin karşısında tutukları evlerinde adeta hayatın yorgunluğunu atan çift, güzel ve mutlu günler yaşamaya devam etmiştir. Fakat güzel günler çok da uzun sürmemiştir. Afife Jale, tiyatro olmadan bir hiç olduğunu düşünüyordu. Yaşadığı bu stresli ve bunaltıcı hayat şiddetli baş ağrısına sebep olmuştur. İlaçlar yetersiz gelince, bu ağrıları sadece morfin uyuşturucusuyla dindirmeye çalışmıştır. Suriyeli Eczacı sevgilisinin alıştırdığı bu illetten bir türlü kurtulamamıştır. Bir kere alışmıştı, bırakması ne kadar kolay olabilirdi.

Bir gün Selahattin Pınar eşinin öğlen uykusu için odasına çekildiğini düşündüğü sırada anahtar deliğinden bakmıştır. Afife Jale’nin damarına morfin enjekte ettiğini görmüştür. Selahattin Pınar, bu duruma şahit olduktan sonra çok üzülmüştür. Afife Jale’nin morfini alabilmek için eczacı ile birlikte olması, eşi Selahattin Pınar'ı çok şaşırtmıştır.

Selahattin Pınar eşini hayata döndürmek için çok uzun zaman çabalamıştır. Fakat Afife Jale, günler geçtikçe daha kötüye gitmiştir. Bu durumdan sonra eşine kendisini terk etmesi için yalvarmaya başlayıp, “Selahattin beni terk et, benden sana hiçbir huzur gelmez, kendi hayatına bak!” şeklinde konuşmuştur.

Selahattin Pınar, altı ay sonra eşinden boşanmak zorunda kalmıştır. 1935 yılında yollarını ayırdıktan sonra esas sancılı sürecin içine giren Afife Jale, sokaklarda yatıp aşevlerinde karnını doyurup sefalet içinde yaşamak zorunda kalmıştır.

Son zamanlarını ise Bakırköy Akıl ve Sinir Hastanesi’nde geçiren Afife Jale, 39 yaşındayken 24 Temmuz 1941 yılında bir deri bir kemik aramızdan ayrılmıştır. Hiç bir gazeteye haber olmamıştır. Cenazesine 4 kişiden başka katılan da olmamıştır.

Selahattin Pınar, Afife Jale’nin ölümüyle yıkılmıştır. Daha da içine kapanıp, ardı ardına besteler yapmıştır. “Gecenin matemini aşkıma örtüp sarayım”…6 Şubat 1960’ta Todori’nin Meyhanesi’nde ölene kadar Afife Jale’yi unutamamıştır.

Kariyeri:

Müslüman kadınların tiyatro oynamasının yasak olduğunu bilmelerine rağmen bazı öğrenci kızlar, Tiyatro Eğitimi almak istemişlerdir.10 Kasım 1918’de, bu kızlardan sadece Refika ve Afife stajyer kadrosuna alınmışlardır. Refika ve Afife haricindekiler yani diğer kızlar daha fazla dayanamamış ve “nasılsa sahneye çıkamayacakları” gerekçesiyle tiyatroyu bırakmışlardır. Çünkü onlar için sadece bir hevesti. Oysaki Afife Jale’nin tiyatroya aşkla ve tutkuyla bağlıydı. Refika ve Afife'de sahneye çıkarılmamışlardı ama 18 Aralık 1918 günü Refika tiyatroda suflör, Afife de “mülazım artistlik” (stajyer oyuncu) kadrolarına alınmışlardır. Afife Jale bir yılı aşkın bir süre boyunca bütün provalara katılarak, kendini sahneye hazırlamıştır. O kadar çok çalışmasına rağmen bir türlü sahneye çıkamamıştır. Diğer yandan Refika, sahne gerisinde görev alan ilk Müslüman Türk kadını olmuştur.

Afife Jale, 1920 yılında Dârülbedâyi, Hüseyin Suat’ın “Yamalar” adlı oyununu Kadıköy’deki Apollon Tiyatrosu’nda (şimdiki Reks Sineması) sahneye taşımıştır. Bu oyunda Emel adlı kızı oynayan Eliza Benemenciyan topluluktan ayrılıp yurt dışına Paris’e gittiği için bu rolü yüklenecek bir bayan sanatçıya ihtiyaç vardı. Bu rol için seçilen Afife, “Jale” takma ismiyle Kadıköy’de Apollon Tiyatrosu’nda sahneye çıkar. O gece tiyatroya gelen zaptiyeler, yöneticilere bir uyarıda bulundularsa da, genç sanatçı bir hafta sonra da “Tatlı Sır” ve “Odalık” oyunlarında da polis baskını ile karşılaşır. İçişleri Bakanlığı’nın gönderdiği bir genelgeyle Müslüman kadınların sahneye çıkmaları yasaklanmıştı. Afife Jale, polis tarafından tutuklanmak istenince, arkadaşı tarafından arka bahçeye kaçırılarak polislerin elinden zor kurtulmuştur.

Afife Jale, üçüncü piyesi olan “Odalık” isimli oyunu oynarken, polis yine tiyatroyu baskın yapmıştır. Afife’nin arkadaşları bu kez de makine dairesinden kaçmasına yardımcı olmuşlardır.

Bu zaptiye baskınlarında Afife Jale arkadaşlarınca kaçırılıp kurtulsa da daha sonra sokakta zaptiyelere yakalanarak karakola götürülmüştür. “Dinini, milliyetini unutan sen misin?” diye hırpalanmıştır.

Dahiliye nezareti 4 sayılı bildiriyi Darülbedayi Yönetim Kurulu’na göndermiştir. Bildiride, Müslüman kadınların kesinlikle sahneye çıkamayacakları yazıyordu. Bu bildiri üzerine Afife Jale’nin, Darülbedayi’deki ücretli görevine de son verilmiştir. Artık hayat onun için çok zorlaşmıştı. Güvencesiz ve parasızdı ama tiyatro onun için bir tutkuydu ve gözü başka bir şey görmüyordu.

Daha sonra 1923 yılında Mustafa Kemal Atatürk, Türk kadınına sahneye çıkma yasağını ortadan kaldırmıştır. Artık Afife Jale'nin önünde hiç bir engel kalmamıştır. Özgür bir şekilde oyunculuğunu yapmaya başlamıştır. Turnelere çıkan Afife Jale, birçok tiyatro mekanında rol almıştır. Fakat sanatçı, yaşadığı ağrılar ve acılı günler neticesinde morfin kullandığı için bağımlı hale gelmiştir. Bu alışkanlığı yüzünden tiyatroyu bırakmak zorunda kalmıştır.

Hakkında;

Yönetmenliğini “Şahin Kaygun’un üstlendiği, Müjde Ar ve Tarık Tarcan‘ın baş rollerini paylaştığı, ” AFİFE JALE ” adlı sinema filmi ile, Afife Jale’nin hayatı, beyaz perdeye taşınmıştır…

29 Ekim1991 tarihinden başlayarak İstanbul sahnesinde Nezihe Araz’ın senaryosunu yazdığı, Kenan Işık’ın yönetmenliğinde “Afife Jale” tiyatro oyunu sahnelenmiştir.

Yaşamı boyunca hakkettiği değeri görmeyen Afife Jale, çok acı günler geçirmiştir. İlk Türk kadın tiyatro oyucusudur. Artık biliniyor ki; o, Türk kadınının sahneye çıkması için kendi hayatını feda etmiştir. Toplum tarafından çok sevilen ve değer verilen bir sanatçıdır. Yaşarken görmediği ilgi ve alakayı vefatından sonra görmektedir.

Günümüzde, Yapı Kredi Sigorta tarafından düzenlenen ve gelenekselleşmiş hale gelen “Afife Tiyatro Ödülleri”, sanatçının anısına her yıl düzenlenmektedir.