Çok fazla ve gereksiz yere antibiyotik kullanmanın zararları nelerdir?

Hava soğumaya başladı; grip, soğuk algınlığı ve enfeksiyonel hastalıklar artmaya başladı. İnsanların birçoğu hastalığa yakalandığı andan itibaren hızlı bir şekilde iyileşme düşüncesiyle direkt antibiyotik kullanmaya başlıyor.

Giriş: 05.11.2024 - 15:00 Güncelleme: 05.11.2024 - 15:00

Reçetedeki antibiyotik tamamen bitirilmeli mi?

Antibiyotik, doktor kontrolünde kullanılması gereken bir ilaçtır. Uzun süreli veya arka arkaya antibiyotik kullanımı elbette bazı sorunları beraberinde getirir. İşte antibiyotik kullanırken dikkat etmemiz gerekenler...

Dünya Sağlık Örgütüne (WHO) göre antibiyotik tedavisi erken sonlandırılırsa, antibiyotiğin hastalığa neden olan bakterilerin hepsini öldürememe riski bulunuyor. Bu durumda sağ kalan bakteriler mutasyona uğrayarak tedaviye dirençli duruma gelebiliyor. Bu yüzden de WHO hastalara, reçete edilen ilacı erken bırakmadan doktorun tavsiye ettiği süre boyunca kullanmalarını öneriyor.

REKLAM

Diğer taraftan 2017 yılında İngiliz tıp uzmanları tarafından yapılan bir araştırmaya göre antibiyotik kullanımının erken sonlandırılması değil, gereksiz kullanılması antibiyotik direncini artırıyor. 2017 yılında yapılan başka bir araştırma da kısa süreli antibiyotik kullanımının aksine uzun süre antibiyotik kullanımının antibiyotiğe dirençli bakterilerin oluşmasını artırabileceğini gösteriyor. 2019 yılında yapılan bir diğer araştırmanın sonuçları da benzer şekilde uzun süreli antibiyotik kullanımının antibiyotik direncini artırdığını gösteriyor.

Araştırmalar doktor tarafından tavsiye edilen süre boyunca ya da bu süreden daha kısa süreli antibiyotik kullanımının etkileri üzerine farklı sonuçlar gösterse de bilim insanları en uygun antibiyotik kullanım süresi üzerine çalışmalarına devam ediyor. Antibiyotik tedavi süreci hastalığa bağlı olarak değiştiği için bilim insanları, antibiyotiklerin doktor tarafından reçete edilen süre boyunca kullanılması gerektiğini de vurguluyor.

Anti bakteriyel ilaç grubunda yer alan antibiyotiklerden maksimum verim alabilmek ve zararlarını minimuma indirmek için bazı noktalara dikkat etmek gerekir.

REKLAM

- İlaç grubundaki bazı çeşitler süt, meyve suyu gibi gıda maddeleriyle etkileşime geçebilmektedir. Bu durum da ilacın emilim düzeyini azaltarak tedavinin etkinliğinin azalmasına neden olabilir. İlacın su ile birlikte alınmasına dikkat edilmelidir.

- Tedavi süreci her hastaya özeldir. Bu noktada doktorun reçete ettiği biçimde belirlenen doz ve sürelerde kullanımı gerekir.

Antibiyotiklere karşı daha önce alerjisi bulunduğu bilinen hastaların bu durumu doktora bildirmeleri gerekir. Bu bilgi doğrultusunda tedavi uygulandığında olası antibiyotiğin zararlarından etkilenmemek mümkün olabilir.

- Doz atlama durumunda ise ilk akla geldiği andan itibaren ilacın alım zamanına en yakın zamanda kullanılmalıdır. Unutulan dozun bir sonraki kullanım periyodunda diğer dozla birlikte alınması fazla antibiyotik kullanımının getirdiği sorunlara yol açabilir. Bundan kesinlikle kaçınmak gerekir.

- Hamilelik ve emzirme gibi özel dönemlerde bulunan kadın hastaların bu durumu doktorla paylaşmaları doğru tedavi yaklaşımının belirlenmesi bakımından önem taşır

- İlaçların kullanım dozu ve süresi kadar saklama koşullarına da dikkat edilmelidir. Sıvı formdaki ürünler bozulmaya daha çok meyillidir. Bu nedenle genellikle ışık almayan ve soğuk ortamlarda muhafaza edilmesi doğru olur.

- Alkolle birlikte antibiyotik grubu ilaçların kullanımı önerilmemektedir. Tedavi sürecinde alınan alkol tedavinin etkinliği azaltabilmektedir.

REKLAM

Antibiyotiklerin aşırı kullanımı - özellikle doğru tedavi olmadıklarında antibiyotik almak - antibiyotik direncini teşvik eder. İnsanlarda antibiyotik kullanımının yaklaşık üçte biri gerekli veya uygun değildir.

Antibiyotikler bakterilerin neden olduğu enfeksiyonları tedavi eder. Ancak virüslerin neden olduğu enfeksiyonları tedavi etmezler (viral enfeksiyonlar). Örneğin, antibiyotik bakterilerin neden olduğu boğaz ağrısı için doğru tedavidir. Ancak virüslerin neden olduğu çoğu boğaz ağrısı için doğru tedavi değildir.

Antibiyotik kullanımının yardımcı olmadığı diğer yaygın viral enfeksiyonlar:

- Soğuk algınlığı veya burun akıntısı

- Grip (influenza)

- Bronşit

- Çoğu öksürük

- Bazı kulak enfeksiyonları

- Bazı sinüs enfeksiyonları

- Mide gribi

Viral enfeksiyon nedeniyle antibiyotik kullanımı:

- Enfeksiyonu tedavi etmeyecek

- Başkalarının hastalanmasını engellemeyecek

- Sizin veya çocuğunuzun daha iyi hissetmesine yardımcı olmaz

- Gereksiz ve zararlı yan etkilere neden olabilir

- Antibiyotik direncini artırır

Viral enfeksiyonunuz olduğunda antibiyotik alırsanız, antibiyotik vücudunuzdaki bakterilere saldırır. Bunlar yararlı olan veya hastalığa neden olmayan bakterilerdir. Bu yanlış tedavi daha sonra zararsız bakterilerde antibiyotik dirençli özellikleri teşvik edebilir ve bu da diğer bakterilerle paylaşılabilir. Ya da potansiyel olarak zararlı bakterilerin zararsız olanların yerini alması için bir fırsat yaratabilir.