Haftada 4 gün çalışmayı kalıcı benimseyen ilk Türk şirketi oldular! Sonuçlar nasıl?
Aksa Akrilik, 200 beyaz yakalı çalışanı için dört günlük çalışma haftası denemesini başlattıktan 1 yıl sonra Türkiye'de bu sistemi çalışanların maaşlarını veya sosyal haklarını değiştirmeden temelli benimseyen ilk şirket oldu. Şirket, 4 gün mesai uygulamasına devam etme kararı aldı. Peki Türkiye'de örneklerinin az olduğu bu sistem dünyada nasıl uygulanıyor?
Yalova'da bulunan ve mavi yakalı işçiler de dahil olmak üzere 1200 kişillik bir işgücüne sahip olan Aksa Akrilik Kimya Sanayii AŞ, operasyonel verimliliği artırmak ve iş-yaşam dengesini teşvik etmek amacıyla daha kısa çalışma haftası pilot denemelerine 1 yıl önce başlamıştı. Saatlik bazda ücretlendirilen ve fazla mesai ücreti alan işçiler ise 4 günlük çalışma haftası uygulamasına dahil edilmemişti.
Şirketten yapılan açıklamaya göre, haftada 4 gün mesai yapan çalışanlar, yine önceki gibi 08:00- 17:00 saatleri arasında çalıştı. Haftada 4 gün mesai uygulamasının başlamasının ardından, Aksa Akrilik'e yapılan nitelikli iş başvuruları yüzde 100 artış gösterdiği belirtildi.
BloombergHT'nin sorularını yanıtlayan CEO Cengiz Taş, 4 günlük çalışmanın çalışanlardan güçlü destek gördüğünü, şirket içinde işbirliğini yükselttiğini ve ekip ruhunu desteklediğini açıkladı.
Deneme ile haftada dört gün çalışma uygulamasına katılım oranı yüzde 94 seviyesinde kaydedilirken, Aksa çalışanlarıyla yapılan bir ankette, dört günlük çalışma haftasının çalışan bağlılığı, üretkenliği, motivasyonu ve iş-yaşam dengesini artırdığı ifade edildi.
DÜNYADA DA KALICI HALE GETİRİLİYOR
Dört günlük çalışma haftasına ilişkin tartışmalar ilk kez COVID-19 salgınıyla alevlendi.
Bu uygulamayı başta Avrupa olmak üzere pek çok ülke denemeye başladı. Dünyanın en büyük 4 günlük çalışma haftası denemesini Birleşik Krallık gerçekleştirirken, Haziran ve Aralık 2022 arası 6 ay boyunca, Birleşik Krallık'taki 61 şirkette çalışanlar, normal işlerinin %100'ünü yerine getirme sözü karşılığında, aynı ücreti alıp normal saatlerinin %80'inde çalıştı.
Uygulama hakkında yayımlanan bir rapora göre, bu firmaların en az yüzde 89'u hâlâ bu politikayı uyguluyor ve en az yüzde 51'i 4 günlük çalışma haftasını kalıcı hale getirdi.
Çalışma; Cambridge ve Oxford Üniversiteleri ile Boston College'dan araştırmacılarla birlikte kar amacı gütmeyen '4 Days a Week' ile bir düşünce kuruluşu olan Autonomy tarafından Çarşamba günü yayınlandı. Rapora göre, çalışma saatlerinin azaltılmasının etkileri personel ve şirketleri için son derece faydalı oldu.
Denemenin sonunda çalışanlar daha iyi fiziksel ve zihinsel sağlığa, daha iyi iş-yaşam dengesine ve genel yaşam memnuniyetine sahip olduklarını ve işten daha az yorulduklarını bildirdiler ve bu iyileşmeler bir yıl sonra da devam etti.
BELÇİKA
Belçika, aslında Avrupa'da 4 günlük çalışma haftasını çıkaran ilk ülke olmuştu. Şubat 2022'de Belçikalı çalışanlar, maaş kaybı olmaksızın normal 5 gün yerine tam çalışma haftasını 4 günde gerçekleştirme hakkını kazandı. Yeni yasa geçen yıl 21 Kasım'da yürürlüğe girdi ve çalışanlara haftada dört gün mü yoksa beş gün mü çalışacaklarına karar verme olanağı verdi.
Belçika Başbakanı Alexander de Croo, değişikliğin Belçika'nın katı işgücü piyasasının daha esnek hale getirilmesine yardımcı olacağını ve insanların aile yaşamlarını kariyerleriyle birleştirmelerini kolaylaştıracağını umduğunu söyledi. Ayrıca yeni modelin daha dinamik bir ekonomi yaratması gerektiğini de sözlerine ekledi.
Ancak Belçika'da haftada 4 gün çalışma ihtimali herkese cazip gelmiyor. Bazı tam zamanlı çalışanlar, eğer saatlerini yoğunlaştırmayı seçerlerse gerçekten de çok uzun çalışacaklarından buna sıcak bakmıyor.
ALMANYA
Almanya halihazırda Avrupa'daki en kısa ortalama çalışma haftalarından birine sahip. Dünya Ekonomik Forumu'na (WEF) göre ortalama çalışma haftası 34,2 saat. Ancak sendikalar çalışma saatlerinin daha da azaltılması yönünde çağrıda bulunuyorlar ancak değişikliğin ana nedeni ülkede yaşanan iş gücü ihtiyacı.
1 Şubat itibarıyla Almanya'da 45 şirket, toplamda 6 ay sürecek pilot uygulama ile 4 günlük çalışma haftasını test etmeye başladı. Yalnızca daha kısa bir çalışma haftasına uyarlanabilecek şirketleri kapsayan girişim, Berlin merkezli Intraprenör ve kar amacı gütmeyen 4 Day Week Global (4DWG) tarafından yönetiliyor.
Forsa anketine göre Almanya'da çalışan insanların yüzde 71'i haftada yalnızca 4 gün çalışma hakkına sahip olmak istiyor. İşverenler arasında üçte ikiden fazlası bunu destekledi. Önemli bir çoğunluk (yüzde 75), dört günlük haftanın çalışanlar için arzu edilir olduğuna inanırken, çoğunluk (yüzde 59) bunun işverenler için de başarılabilir olması gerektiğini düşünüyor. Ancak Almanya hükümeti olumlu verilere rağmen henüz yasalaştırmaya yönelik bir açıklamada bulunmadı.
PORTEKİZ
Uygulamadaki başarının ardından Portekiz bu adımı attı uygulamaya katılan ülkeler listesine girdi.
Geçen yılın haziran ayının başında duyurulan pilot çalışmaya 39 özel şirket katıldı. Londra ve Reading Üniversiteleri tarafından derlenen deneme raporuna göre Portekiz, insanların yüzde 72'sinin haftada 40 saatten fazla çalıştığı, OECD ülkeleri arasında üçüncü en uzun çalışma haftasına sahip ülke konumunda.
BİRLEŞİK KRALLIK
Birleşik Krallık'taki denemede en başarılı sonuçları açıklayan ülke İngiltere'ydi. Uygulamaya yaklaşık 61 şirket ve 3300'den fazla çalışan katıldı. Denemeye katılan şirketlerin yaklaşık yüzde 92'si 6 aylık pilot uygulama sonunda 4 günlük çalışma politikasını sürdürmeye karar verdi.
İskoçya'da devlet memurlarına yönelik uygulama Ocak 2024'ün sonlarında başlarken, Galler hükümeti geçen yılın baharında çalışmalara başlamayı düşündüğünü duyurdu. İskoç hükümeti, South of Scotland Enterprise'da çalışan yaklaşık 140 kamu görevlisinin, ülkede dört günlük çalışma haftasının uygulanıp uygulanamayacağını test etmek için maaş kaybı olmadan haftada 32 saat çalışmaya başladığını açıkladı.
Kamu Politikası Araştırma Enstitüsü'nün (IPPR) İskoçya'da ankete katılan kişilerin yüzde 80'inin girişime oldukça olumlu baktığını ortaya koyarken, katılımcılar programın sağlık ve mutluluklarını artıracağını söyledi.
İSPANYA
İspanya'da da hükümet pilot program başlatmaya yönelik çağrıları kabul etti. Tasarıya göre uygulamanın ilk yılında hükümet ücret maliyetlerini kısmen finanse edecek. İSVEÇ İsveç'te tam ücretli dört günlük çalışma haftası 2015 yılında karışık tepkiler aldı.2015'teki uygulamada ücret kaybı olmadan 8 saatlik iş günleri yerine 6 saatlik iş günlerinin denenmesi planlansa da deneme için para harcama fikrinden herkes memnun kalmadı. Sol partiler bile bunu geniş ölçekte uygulamanın çok pahalı olacağını öne sürdü.. Ancak bir üniversite hastanesinin ortopedi ünitesinde 80 hemşire ve doktorun 6 saatlik iş gününe yönelik pilot uygulamaya katılmadı ve kaybedilen zamanı telafi etmek için yeni personelin işe alınmasıyla olumlu sonuçlar gözlemlendi.
JAPONYA
Aşırı çalışmadan kaynaklanan ölümlerin birçok can kaybına yol açtığı Japonya da pilot uygulamaya yönelik harekete geçti.
Teknoloji devi Microsoft, 2019 yılında çalışanlarına bir ay boyunca 3 günlük hafta sonu tatili sunarak modeli denedi. Bu üretkenliği yüzde 40 artırdı ve daha verimli çalışmayla sonuçlandı.
ABD
Qualtrics tarafından yapılan bir ankete göre, ABD'li çalışanların yüzde 92'si, daha uzun saatler çalışmak anlamına gelse bile, çalışma haftasının kısaltılmasından yana. Ankete katılan çalışanlar, bu uygulama ile zihinsel sağlığın iyileştiğini ve üretkenliğin arttığını ifade etti.
KANADA
Kanada'daki 1000 ofis çalışanı arasında yapılan ankete göre ise büyük şirketlerin yüzde 51'i 'haftada 4 günlük çalışma uygulayacağını' ortaya koydu.
* Haberin görselleri Associated Press ve Shutterstock'tan servis edilmiştir.
