Habertürk Meteoroloji Mühendisi Hüseyin Öztel yazdı: Yeni yağışlara hazırlıklı olalım

Marmara yine son zamanların en şiddetli sağanakları ile şehirlerinde çeşitli su baskınları yaşadı. Caddeler ve otomobiller su içinde kaldı.

Bir süredir kuraklık ve aşırı sıcakla mücadele eden ülkede, sağanak formundaki hızlı yağışlar yine “çok yağdı, artık barajlar dolmuştur” algısı oluşturdu. İnsanların büyük ölçekli konularda muhakemeyi kaybettiğini, konuyu gözünde canlandıramadığını biliriz belki de hayatında sıkça yer almayan büyük karşılaştırmaları anlayamamız normaldir.

Fakat biraz yakından bakınca hesaptaki büyük açığın sürdüğünü görebiliriz.

"İSTANBUL'A DÜŞEN YAĞMURA O KADAR ÇOK İHTİYACIMIZ VAR Kİ"

İstanbul’un günde harcadığı 3.2 milyon m³ suyun (yaz sıcaklarında 3.6 milyon m³) barajlara geri gelebilmesi için, yani sadece günlük harcamamızı tolere edebilecek suyun elde edilebilmesi için tahmini her gün 2 saat orta-zayıf kuvvette yağmur biriktirmemiz gerekir. Barajların bazıları çevreleri yapılaşmayla kapatıldığı için su biriktirmediği gibi, yapılan mahalleri su basıyor, yüzlerce işçi, kurtarma personeli bu durumlara müdahale için uğraşıp duruyor.

İstanbul’da orta kuvvetli bir yağmurun üstelik de barajın tam üstüne denk gelecek şekilde yağdığını bir dün gördük, bir de 2.5 hafta önce yine Duru Göl havzasında görmüştük. Son 40 günde 2 yağmur, bunların ikisi de lokal ve şehrin bir kısmının hiç görmediği yağışlar oldu. (son 48 saatte şanslıydık, Terkos üzerinde biriken 50 mm yağmur oldukça değerli) İstanbul’a düşen yağmura o kadar ihtiyacımız var ki yaşanan su baskınlarında can kaybı yoksa ekonomik kayıp açıkçası ikinci planda kalmalı.

Geniş arazilerden, doğu-batı doğrultusunda 100 km’yi aşan mega bir kentten bahsederken bu su nasıl yeter sorusunu sormalıyız.

"AKARSUYUN YÜZEYDEKİ SUYU DENİZE DÖKÜLÜYORSA..."

Yağmurların beslediği barajlar o suyu bize ulaştırırken çeşitli altyapı handikapları nedeniyle yaklaşık %30’unu kullanamıyoruz bile, fakat bu konu o kadar da karanlık değil. Kullanamadığınız su, denize (atık su ile) karışmadığı sürece karalar altında faydasını, etkisini gösteriyor. Sonraki yağışların yüzeydeki barajlara daha dolu dolu birikmesine katkısı oluyor. Yine de verimsizlik konusu baştan itibaren göz önündeki bir problem.

İstanbul’un geleceği ile ilgili felaket senaryosu derlemek oldukça kolay, hemen her konuda sorunun temelinde 20 milyona ulaşan nüfus var. Bunu toplu taşımada da görebiliriz, barajlardaki su seviyelerinde de, hafta sonu yer bulamadığımız açık alanlarda da. Bu talebe cevap verebilmesi için su kaynağı yönetimi uzun süredir İstanbul’un dışındaki kaynakları kullanarak yapılıyor.

Bir akarsuyun yüzeydeki suyunu eğer akarsu yakında bir denize dökülüyorsa kendinize yönlendirebilirsiniz.

Ancak bu yapıldığında tahmin edileceği gibi suyun ileride geçeceği yollarda akış şiddetini (debi), suyun yüksekliğini ve ileri akabilseydi yapacağı menderesleri değiştirmiş ve suyu cılızlaştırmış olursunuz. Yine de bazı hesaplar yapılırken sosyal yaşam yani bizlerin rahatı 1. sıraya koyuluyor. Doğaya mümkün olan en az hasarı vererek bu 20 milyon insan, iş yeri, ev, sanayii susuz bırakılmıyor.

Yağmurlar uzun süreli ve havzaların yakınlarında yağarsa barajlar kısa zamanda yeniden canlanıyor ve denklemde akarsuların rolü küçülürken İstanbullu musluğu açınca ağırlıklı olarak barajına dolan sudan kullanmış oluyor.

Peki gelecek günlerde ne değişir, ya da yağmurlar yeter mi diye bakarsak aslında bu hafta sonu ve biraz da pazartesi yağmurlu geçecek saatlerimiz var.

"8-10 GÜNLÜK SU BİRİKMİŞ OLABİLİR"

İstanbul’un kuzey ilçelerinde cumartesi sabah-akşam aralığında yer yer kuvvetli sağanak görebiliriz. Bu yağışlar yine Arnavutköy’de kurulu düzeni olumsuz etkileyebilir.

Her değişkeni ve handikaplı verileri işlemden geçirip isabetli bir tahmin yapmak zor olsa da Marmara Bölgesine gelecek hafta salı günü olduğunda 8-10 günlük su birikmiş olabilir.

Anadolu’da ise hafta sonu tam bir sonbahar havası var, Ankara’da cumartesi ve pazar 1-2 saat süren yağmurlar, Doğu Akdeniz’de Adana çevresinde kuvvetli sağanak ihtimalleri yüksek. Hava sıcaklıkları gündüz İç Anadolu genelinde 20°C’ye yaklaşıp yer yer altına düşüyor. Gece sıcaklıkları ise neredeyse kombi açtıracak kıvama geliyor (12-15°C)

Cumartesi Batı Karadeniz, İstanbul ve genel olarak Marmara bölgesinde beklenen yağışlara hazırlıklı olalım. Çankırı-Karabük arasında yıldırım düşmesi, kuvvetli sağanak gibi riskleri hatırlatalım.

İstanbul’da cumartesi gün içinde kuzey ilçeleri kapsayan kuvvetli yağış gerçekleşirse yine su baskınları yaşanacaktır, meteoroloji radarını takip ederek durumu yarın güncelleyelim.