Borçlanma asgariden mi tavandan mı yapılmalı?

ASKERLİK BORÇLANMASI TAVANDAN MI ASGARİDEN Mİ YAPILMALI?

Sigorta başlangıcım 05.08.1993. 6 Mart 2023’te EYT başvurusu yaptım. Başvuru yaptığımda 8518 prim günüm vardı. Ancak 2017 yılında anonim şirket yönetim kuruluna girdiğim için emekli olamayacağım söylendi. Ortak olduğum şirkette hala çalışmaya devam ediyorum. Dosyam BAĞ-KUR kapsamına alındı. Görevli memur askerlik borçlanması yaparak 9000 günü tamamladığımda emekli olabileceğimi söyledi. Askerlik borçlanmasını minimumdan mı yoksa maksimumdan mı yapmalıyım? Askerlik borçlanması tutarının maaşıma etkisi nasıl olur? (Bülent S.)

Askerlik ve doğum borçlanması yapılırken fayda maliyet analizi yapılmalı. Öncelikle şunun altını çizelim: Prim günü eksik değil ve sigorta başlangıcını öne çekmiyorsa borçlanma yapmaya gerek yok. Sizin gibi prim günü eksik olan ve borçlanma yaptıklarında emeklilik tarihini öne çekme hakkı bulunanlar askerlik borçlanması yaptığında, askerlik dönemi 2000 öncesinde ise asgari tutar üzerinden prim yatırmaları daha avantajlı olur.

2008 sonrası askerlik sürelerini borçlananların asgari ücret üzerinden mi yoksa daha yüksek ücret üzerinden mi prim yatırmaları gerektiği ise 2008 sonrası ücret düzeylerine göre değişir. 2008 sonrasındaki çalışma sürelerinde primler asgari ücret üzerinden yatırılmışsa askerlik borçlanması da asgari ücret üzerinden yapılabilir. Yüksek ücretle çalışmış olanlar 2008 sonrasındaki askerlik sürelerini asgari ücret üzerinden yatırdıklarında emekli aylıkları artmak yerine azalır. Bunların askerlik borçlanmasını mutlaka yapmaları gerekiyorsa en azından asgari ücretin iki katı tutarında kazanç üzerinden prim yatırmaları gerekir.

Asgari ücret 1 Temmuz’dan itibaren arttığından 4A (SSK) ve 4B (BAĞ-KUR) kapsamındaki askerlik borçlanmalarında 1 gün için ödenmesi gereken prim 143 TL ile 1.073 TL arasında olabilir. Asgari ücret üzerinden borçlanma yapanlar 8 aylık kısa dönem için 34.341 TL, 18 aylık uzun dönem için de 77.267 TL öderler. Askerlik sürelerinin tamamını borçlanmaya gerek yok. İhtiyaç kadar sürenin borçlanılması yeterlidir.

EMEKLİ AYLIĞINI ARTIRMAK İÇİN ÇALIŞMAYA DEVAM ETMEK AVANTAJLI MI?

Toplam 6.717 prim günüm var. 29.07.1980 doğumluyum. İşe giriş tarihim 17.04.1997. Prime esas kazanç tutarım haziran ayında 75.060 TL. Emekli aylığımın yüksek olması için sizce çalışmaya devam mı etmeliyim, yoksa hemen emekli mi olmalıyım? (Köksal K.)

Emekli aylığını bağlatmaya hak kazanmış kişilerin aylığı yükseltmek için çalışmaya devam edip etmemesi bağlanacak emekli aylığına ve çalışmaya devam etmesi halinde aylığının ne kadar artacağına bağlı olarak değişir.

Emekli aylığının miktarı, çalışırken Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilen prime esas kazanca göre belirlenir. Çalışmaya devam edilen her yıl için emekli aylığındaki yaklaşık artış tutarı o yıl SGK’ya bildirilen prime esas kazancın yüzde 2’si oranındadır. Prime esas kazancınız 75.060 TL ise çalışmaya devam ettiğiniz her yıl emekli aylığınız yaklaşık 1.500 TL artar. (Asgari ücret artışına bağlı olarak prime esas kazancınız artırıldı ise bu tutar daha da artar.)

Bugün emekli olsanız alacağınız emekli aylığı tutarı ile elde edeceğiniz artış tutarını karşılaştırabilirsiniz. Örneğin emekli aylığınız şu an 15.000 TL ise üç yıl geç emekli olduğunuzda 540.000 TL tutarındaki aylıktan vazgeçmiş olacaksınız. Buna karşılık emekli aylığınız 3 yılın sonunda 4.500 TL artacak. Buna göre, vazgeçtiğiniz 540.000 TL’yi emekli aylığınızdaki 4.500 TL artışla 120 ayda telafi edebilirsiniz.

Bu karşılaştırmayı yaparken yaşı da dikkate almak gerekir. Emekli aylıkları sadece enflasyon oranında artırılıp, milli gelirdeki artış yansıtılmadığından emeklilikte geçen süre uzadıkça emekli aylığının alım gücü de azalır. Bugün 43 yaşında emekli olsanız, yaşınız 55’e geldiğinde bile emekli aylığınızın alım gücü önemli ölçüde düşecektir.

Emekli aylığını bağlatmaya hak kazanmış kişilerin emekli aylıkları çok düşük değilse ve prime esas kazançları da sizin gibi tavan ya da tavana yakın değilse bekletmeden emekli olmak avantajlı oluyor. Ancak, sizin yaşınız genç, prime esas kazancınız ise SGK’ya tavandan bildiriliyor. Yukarıda anlattığım çerçevede karşılaştırma yaparak emekli aylığını artırmak için çalışmaya devam etmenin avantajlı olup olmadığını kendiniz hesaplayabilirsiniz.

MEMURİYETTEN AYRILANLAR 4C’DEN EMEKLİ OLABİLİR Mİ?

1995 – 2011 yılları arasında SSK’lı olarak 5391 gün çalıştım. 2011 – 2016 yılları arasında ise memur olarak görev yaptım. Toplam 7.276 prim günüm bulunuyor. Son 7 yılın çoğu memur olarak geçtiği için 4C’den (Emekli Sandığı) emekli olabilir miyim? 4C’den emekli olamazsam 4A’dan nasıl emekli olabilirim? İkisi arasında emekli aylığı bakımından ne kadar fark olur? 4C kapsamında askerlik borçlanması yapabilir miyim? (Zeki O.)

4C’den emekli olamazsınız. 4C’den emekli olabilmek için tekrar kamuda çalışmaya başlayıp 9000 günü tamamlamalısınız.

4A’dan (SSK) emeklilikte prim günü koşulunu tamamlamış olmakla birlikte son 7 yılın çoğunluğu 4C’de geçmiş olduğu için şu an itibarıyla SSK’dan da emekli olamazsınız. SSK’dan emekli olabilmek için 4A’lı olarak en az 1260 gün çalışmanız gerekir. Bu süreyi tamamladıktan sonra emeklilik dilekçesi verebilirsiniz.

4A veya 4C’den emeklinin maaş farkı duruma göre değişir. Öğretmen iseniz, 4C’den koşulları yerine getirerek 1. dereceden emekli olmanız halinde bugün itibarıyla 15.000 lira dolayında emekli aylığı alırsınız. SSK’dan alacağınız emekli aylığı ise çalıştığınız dönemdeki prime esas kazanca göre değişir. Bu tutardan yüksek olabileceği gibi çok altında da olabilir. Özellikle SSK’lı çalışmalarınız asgari ücretten bildirildi ise emekli aylığı çok daha düşük bağlanır.

DİNİ NİKAHLI EŞE DUL AYLIĞI BAĞLANIR MI?

Annem ve babam evlendiğinde annemin nüfus cüzdanı olmadığı için resmi evlilik yapmamışlar. Ben ve abim doğduktan sonra babam trafik kazası sonucu vefat etti. Bizim kimliklerimiz, babam vefat ettikten sonra dedemin beyanı üzerine çıkartıldı. Bu sayede üniversiteyi bitirene kadar babamdan yetim aylığı aldım. Ancak annem babamdan dul aylığı alma konusunda herhangi bir hak talep edemiyor. Annemin babamdan dolayı ölüm aylığı alabilmesi için ne yapabiliriz? (İsmi saklı)

Kanuna göre, sigortalı bir kişinin ölümü halinde eşi hak sahibidir. Ancak, kanunda, ölen kişiden dolayı eşine ölüm aylığı bağlanabilmesi için ölüm tarihinde ölen kişi ile Medeni Kanun’a uygun olarak evlilik birliğinin bulunması şartı aranıyor. Medeni Kanun’a göre evlilik birliği ile kastedilen resmi nikâhtır. Geçmişte 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanunu kapsamındaki kişiler için dini nikâhlı eşe de ölüm aylığı bağlanıyordu. Ancak artık resmi nikâhı olmayan eşlere ölüm aylığı bağlanmamaktadır.

Yargıtay’ın kararları da bu yöndedir. Yargıtay dini nikâhın evlilik dışı birliktelik olduğu gerekçesiyle (Yargıtay 10. Hukuk Dairesi. Esas No: 2008/18155, Karar No: 2010/2758) ölüm aylığı talebini reddetti.