Çin'in dönüm noktası: Biden - Jinping görüşmesinin 5 kritik yönü
Pekin, Ukrayna savaşı konusunda Rusya'ya destek verip vermemeyi düşünürken dünya, jeopolitik güç dengesinde dramatik bir değişim olasılığıyla karşı karşıya.
Dünya Çin'in Rusya'nın Ukrayna'ya harekatını destekleyip desteklememekte ne kadar ileri gideceğini merak ederken, ABD Başkanı Biden, Çin Devlet Başkanı Jinping ile bir telefon görüşmesi yapacak .
Çin, işgale ilişkin Birleşmiş Milletler güvenlik konseyi kararlarında çekimser kalsa da, Batı ülkeleri Rusya'nın NATO'yu suçlayan konuşmalarını tekrarlayarak retorik olarak Moskova'nın yanında yer aldığına inanıyor. İşte bu nedenle Biden - Jinping görüşmesine büyük önem veriliyor.
Beyaz Saray yetkililerine göre görüşme ayrıca ABD ve Çin arasındaki bağlar için de potansiyel bir dönüm noktasına geliyor. CNN de bu kritik görüşmenin hem taraflar hem de diğer ülkeler için neden bu denli önemli olduğunu 5 maddede yazdı.
ABD'li yetkililere göre Çin, ordusu Ukrayna'da beklediğinden daha büyük kayıplar veren Rusya'ya askeri veya mali yardım sağlayıp sağlayamayacağını tartıyor. ABD bazı NATO müttefiklerine Çin'in Rusya'yı destekleme konusunda istekli olduğuna inandığını iletse de ne Moskova ne de Pekin bu iddiaları doğrulamadı. Aksine Pekin yönetimi herhangi bir yardım sağlamadığını söyledi.
2. ÇİN'İN YARDIM EDER Mİ? OLURSA NE YÖNDE OLUR?
ABD'li yetkililer, Çin'in Rusya'ya tank veya jetler gibi büyük bir teçhizat sağlamaya istekli olduğuna inanmıyor. Bunun yerine yetkililer, Çin'in yemek, mühimmat, yedek parça veya gözetleme ekipmanı gibi daha küçük öğeler göndermesinin daha olası olduğuna inanıyor.
Yetkililer, Çin'in mali destek yoluyla Rusya'nın Batı yaptırımlarının etkisini hafifletmesine yardımcı olmasının hala mümkün olduğunu, ancak yaptırımların etkilerinin tamamen köreltmesinin olası olmadığını söylüyor.
Biden'ın telefon görüşmesinde, Rusya'nın savaşına askeri ya da mali yardım yoluyla yardım etmenin olumsuz taraflarını Xi'ye açıklaması bekleniyor. Blinken, "Çin'in Rusya'yı desteklemek için atacağı her türlü eylemin sorumluluğunu üstleneceğini ve bedeller ödemekte tereddüt etmeyeceğimizi açıkça belirteceğiz " demişti. Xi'nin bu sonbaharda Pekin'de yapılacak Komünist Parti'nin 20. Ulusal Kongresi sırasında üçüncü dönemde de iktidara geleceği varsayılıyor. Batılı uzmanlar böylesine önemli bir yılda, Xi'nin ikincil yaptırımların yarattığı ekonomik risklere özellikle dikkat edeceğine inanıyor. Avrupa Birliği ile Çin arasındaki ticaret geçen yıl 800 milyar doları aştı ve Çin'in resmi verilerine göre ABD-Çin ticareti 750 milyar doların üzerindeyken, Rusya ile olan ticareti 150 milyar doların biraz altında kaldı.
Yine de, yönetim içinde, Rusya'ya yardım etmeye karar vermesi halinde Çin'e karşı ne gibi adımlar atılacağı konusunda devam eden bir tartışma var. Biden ve yönetimi, tam olarak hangi seçenekleri düşündüklerini kamuoyu önünde tartışmayı reddettiler.
Rusya Ukrayna'ya saldırmadan önce bile, ABD'li yetkililer Putin ile Xi'nin yakınlaşmasına dikkatle izliyorlardı. CIA Direktörü Bill Burns geçen hafta ortaklığın "çok soğukkanlı nedenlere" dayandığını söyledi.
ABD'li yetkililer Rusya-Çin ilişkilerinde karışık sinyaller gördüler. Çin, Birleşmiş Milletler'in Rusya aleyhine verdiği kınama oyununda çekimser kaldığında, bu Pekin'in kendisini uzaklaştırdığının bir işareti olarak görüldü. Ancak diğer işaretler, Çin'in Rus dezenformasyonunu güçlendirmesi de dahil olmak üzere, daha uzlaşmacı bir duruşa işaret ediyor. Üst düzey ABD'li yetkililer, bu nedenden dolayı Çin'in duruşunun aslında belli olduğunu iddia ediyor.
Rusya'nın Ukrayna'yı işgal etmesi ve Avrupa'yı on yıllardır gördüğü en büyük çatışmaya sokması, dünya çapında endişe dalgaları yarattı. Yakından izleyenlerden ve endişe ile takip edenlerden biri de Tayvan.
Pekin yakın zamanda adaya yakın askeri uçuşları hızlandırdı ve ABD'yi Tayvan'ı desteğe karşı uyardı. Rusya'nın Ukrayna'ya harekatının ilk günlerinde, belirtilmese de, Tayvan'da da benzerinin yaşanabileceğine dair korkular vardı.
Biden'ın Obama dönemindeki başkan yardımcılığı zamanıdan bir geçmişleri olsa da Biden başkanlık koltuğuna oturduğundan beri yüz yüze görüşmediler. Bununla birlikte Xi, Covid salgını sırasında Çin'den ayrılmadı. Bu onları web konferanslarında buluşmaya veya telefonda konuşmaya mecbur bıraktı.
Bunun yanı sıra ekipleriyle birlikte bir rekabet politikası oluşturması için de çalışıldı. Çin'e karşı sert açıklamaları ile bilinen Eski Başkan Donald Trump tarafından uygulanan tarifeleri yerinde bıraktılar ve Çin'i Trump dönemi ticaret anlaşması taahhütlerini yerine getirmediği için eleştirdiler.
Ukrayna krizi son haftalarda Beyaz Saray'ı meşgul etse de, yetkililer hala her şeyden önce gelen vizyonların sürdürülebileceği konusunda ısrarcı.
