Nobel Ekonomi Ödülü Sahiplerini buldu

Elinor Ostrom ve Oliver Williamson kazandı

Giriş: 12.10.2009 - 14:10 Güncelleme: 12.10.2009 - 14:10

İsveç Bilimler Akademisi, Ostrom'u, ''özellikle kamu olmak üzere, ekonomi yönetimi analizleri'', Williamson'ı ise ''özellikle şirketin sınırları olmak üzere ekonomi yönetimi analizlerinden'' ötürü ödüle layık gördü.

Indiana Üniversitesi'nde öğretim üyesi olan Ostrom, Nobel Ekonomi Ödülü'nü kazanan ilk kadın oldu.

Williamson, California Üniversitesi'nde görev yapıyor.

İsveç Merkez Bankası (Riksbank), Nobel Ödülü'nün kurucusu Alfred Nobel adına 1968 yılında Nobel Ekonomi Ödülü'nün verilmesini kararlaştırdı.

Nobel Ekonomi Ödülü'nü ilk olarak 1969 yılında Norveçli ekonomist Ragnar Frisch ve Hollandalı Jan Tinbergen aldı.

Geçen yıl ise Nobel Ekonomi Ödülü, ABD'de Princeton Üniversitesinde ekonomi ve uluslararası ilişkiler bölümünde öğretim üyesi Prof. Paul Krugman'a verildi.

Nobel Ödülü kazananlar, 1896 yılında ölen Alfred Nobel'in ölüm yıldönümü olan 10 Aralık'ta, İsveç Kralı tarafından 10 milyon İsveç kronu (1,4 milyon dolar), altın madalya ve diploma ile ödüllendirilecek.

Ödül kazanan her iki kişi de, ''yönetişim'' faktörünü, ''klasik'' düşünce ve anlayışın dışında analiz ettiler.

'Yönetişim'', mevcut küresel mali krizin de temel nedeni olarak gösteriliyor. Krizden, özellikle mali kurumların etkin bir ''Kurumsal Yönetişim'' sağlayamadıkları vurgulanıyor.

Elinor Ostrom, Kamu Ortak Malları, onları kullananlar, örneğin dernekler, birlikler tarafından nasıl başarılı bir şekilde yönetilir konusunu araştırırken, örneğin, ormanlık alan, yer altı yer üstü suları, maden, mera gibi ortak kamu mallarının, sadece kamu ya da özel sektör tarafından değil, bu ortak malları kullananlar tarafından da, belki de daha etkin bir şekilde yönetilebileceğini, korunabileceğini vurguluyor.

''Kurumsal Yönetişime'' dikkat çeken Oliver Williamson da, şirketler ve kurumların, rekabetin sınırlı olduğu ortamlarda da sorun çözücü kurumlar olarak yapılanabileceklerini öne sürüyor.

Oliver Williamson'a göre, piyasaların tam rekabet içinde çalıştığı sistemlerde sorunlar kolaylıkla çözülebilir ancak rekabetin sınırlı olduğu piyasalarda, şirketler, kurumlar kendi çözüm yöntemlerini geliştirirler.

Williamson'a göre, büyük şirketler ve kurumlar, bazı istisnalar dışında, her zaman varlıklarını sürdürürler çünkü bunlar etkin çalışmak için yapılanmışlardır.

Bu arada, Nobel ödüllerinde, bu yıl en şanslı ABD'liler oldu. Başta ABD Başkanı Barack Obama olmak üzere, 13 ödülün 11'i ABD kökenli adaylara gitti.

BUGÜNE KADAR KİMLER ALDI?

İsveç Merkez Bankası (Riksbank), Nobel Ödülü'nün kurucusu Alfred Nobel adına Nobel Ekonomi Ödülü'nün verilmesini 1968 yılında kararlaştırdı.

Nobel Ekonomi Ödülü'nü ilk olarak 1969 yılında Norveçli ekonomist Ragnar Frisch ve Hollandalı Jan Tinbergen aldı.

İsveç Bilimler Akademisi, bu yıl Nobel Ekonomi Ödülü'ne ABD'li Elinor Ostrom ve Oliver Williamson'ı layık gördü.

Los Angeles'da 1933 yılında dünyaya gelen Ostrom, California Üniversitesi'nden 1965 yılında Siyaset Bilimi doktorası aldı. Indiana Üniversitesi'nde öğretim üyesi Ostrom, Nobel Ekonomi Ödülü'nü kazanan ilk kadın oldu. Ostrom, ayrıca bu yıl Nobel Ödülü kazanan beşinci kadın olarak kayıtlara geçti.

ABD'de Superior'da 1932 yılında doğan Oliver E. Williamson, 1963 yılında Carnegie Mellon Üniversitesi'nde Ekonomi doktorası aldı. Williamson, California Üniversitesi'nde öğretim üyesi olarak görev yapıyor.

İsveç Bilimler Akademisi Ostrom'u, ''ekonomi yönetimi analizlerinden'' ötürü ödüle layık görerek, Ostrom'un çalışmasının, ''ortak mülkiyeti, mülkiyeti kullanan gruplar tarafından nasıl başarılı biçimde idare edilebileceğini gösterdiğini'' belirtti.

Akedemi, Williamson'ın da, ''şirketlerin nerede, çatışma çözümlerinde temel olarak hizmet verdiğine ilişkin teori geliştirdiğini'' kaydetti.

Geçen yıl ise Nobel Ekonomi Ödülü'nü ABD'de Princeton Üniversitesinde ekonomi ve uluslararası ilişkiler bölümünde profesör olan Paul Krugman almış, İsveç Bilimler Akademisi, Krugman'ı, ''ekonomik aktivitenin lokasyonu ve ticaretin yapısı konusundaki analizleri'' dolayısıyla ödüle layık görmüştü.

-NOBEL EKONOMİ ÖDÜLÜ İLE İLGİLİ BAZI GERÇEKLER-

İlk kez 1969 yılında verilen Nobel Ekonomi Ödülü, 2008 yılına kadar 40 kez verilirken, 62 kişi bu ödüle layık görüldü. Geçen yıla kadar Nobel Ekonomi Ödülü'nde 22 ödül tek bir kişiye giderken, 14 ödül ikişer kişi, 4 ödül ise üçer kişi tarafından paylaşıldı.

Nobel Ekonomi Ödülü'nü 1972 yılında 51 yaşındayken kazanan Kenneth J. Arrow, şimdiye kadar bu ödülü kazanan en genç kişi olurken, aynı ödülü 2007 yılında 90 yaşındayken alan Leonid Hurwicz ise bu ödüle layık görülen en yaşlı kişi oldu. Hurwicz, aynı zamanda Nobel ödüllerinin dağıtıldığı bütün alanlarda bu ödüle hak kazanan en yaşlı kişi unvanına da sahip bulunuyor.

Bu yıla kadar hiçbir kadın aday Nobel Ekonomi Ödülü'ne layık görülmedi.

2009 yılından ödülün ilk olarak verildiği 1969 yılına doğru Nobel Ekonomi Ödülü'nün kazananların listesi şöyle:

2009- Elinor Ostrom ve Oliver Williamson

2008 - Paul Krugman

2007 - Leonid Hurwicz, Eric S. Maskin, Roger B. Myerson

2006 - Edmund S. Phelps

2005 - Robert J. Aumann, Thomas C. Schelling

2004 - Finn E. Kydland, Edward C. Prescott

2003 - Robert F. Engle III,Clive W.J. Granger

2002 - Daniel Kahneman, Vernon L. Smith

2001 - George A. Akerlof, A. Michael Spence, Joseph E. Stiglitz

2000 - James J. Heckman, Daniel L. McFadden