Elektrik iletim sisteminde yüzde 100'ü aşkın zam tartışması

Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), elektrikle ilgili olarak 1 Ocak’tan geçerli olmak üzere bazı kararlar aldı. Bunlardan birini de sektörde “iletim sistemi bedelleri” olarak adlandırılan ve bu kalem altında tahsil edilen bedellere yönelik artış oluşturdu.

Bu artışa ve sektörden yükselen itirazlara geçmeden önce kısa bir teknik bilgi verelim. Elektrikte, bir “iletim” bir de “dağıtım” sistemi bulunuyor. İletim sistemi, santralarda üretilen elektriği tüketim noktasına kadar getiriyor. Bu noktadan sonra dağıtım aşaması devreye giriyor. Dağıtım ağı üzerinden elektrik; konut, sanayi ya da ticarethaneye diğer deyişle son tüketiciye ulaşıyor. Şehiriçi dağıtım ağını, özel sektör işletiyor.

Devlet şirketi TEİAŞ, bir ağ gibi bütün ülkeyi saran, milyonlarca kilometre uzunluğundaki elektrik iletim sistemini kontrol ediyor. Türkiye’nin büyüme öngörüleri çerçevesinde elektrik tüketim ve üretim projeksiyonları gereğince iletim ağını genişletiyor. Gerekli yatırımları yapıyor.

TEİAŞ, söz konusu yatırımların oluşturduğu mali yükü, üretici ve belli ölçüde tüketicilere deyim yerindeyse paylaştırıyor. Bu amaçla gerek üreticilerden (santral sahipleri) gerekse de tüketicilerden iletim sistemini kullanma bedeli tahsil ediyor.

YÜKSEK ZAM

Bu bedeller her yıl belli oranlarda artılıyor. 2020 yılı için yapılan artışlar sektörde çok yüksek bulundu; itirazları ve tartışmaları gündeme getirdi.

Peki, ne kadar artış yapıldı? 1 Ocak itibarıyla TEİAŞ’ın sahip olduğu iletim sistemini kullanan santralardan, megavat başına tahsil edilen “sistem kullanım bedeli” yüzde 33.54, kilovatsaat üzerinden alınan bedel yüzde 7.7 ve “sistem işletim bedeli” de yüzde 121.43 oranında artırıldı.

Tüketici için sistem kullanım bedeli (megavat başına) yüzde 37.04, kilovatsaat üzerinden alınan bedel yüzde 34.62, sistem kullanım bedeli de yüzde 110.96 oranında yükseltildi.

ÜRETİCİLERDEN “İNDİRİM YAPIN” TALEBİ

Özel sektörün sahip olduğu santralların sahiplerini bir araya getiren Elektrik Üreticileri Derneği (EÜD), gelecek hafta indirim için enerji yönetimi nezdinde girişimde bulunmaya hazırlanıyor. EÜD’ün, “Bu artışlar sektörü zorluyor” mesajı vermesi bekleniyor. Bu girişim sonrasında enerji yönetiminin nasıl bir pozisyon alacağını zaman gösterecek.

“MALİYETLERİ ARTIRIR”

Eski TEDAŞ Genel Müdürvekili Osman Nuri Doğan, HABERTÜRK’ün sorusu üzerine, “Elektrik iletim sistemini kullanan santralardan ve üreticilerden 1 Ocak itibarıyla alınması öngörülen bedellere yüksek oranlı artışlar yapıldı. Bu zamlar üretici üzerine ilave yük getirdi. Elektrik üreticilerini ciddi biçimde zorlayacaktır” dedi.

Doğan, TEİAŞ’ın 2020 yılı “gelir tavanı”nın da önceki yıla göre önemli oranda arttığına işaret ederek, “2019 yılı gelir tavanı 10.5 milyar TL düzeyindeydi. Bu tutar, 2020 için 15 milyar TL’ye yükseltildi. TEİAŞ, demek oluyor ki sektörden bu tutarda bir kaynak toplayacak” dedi.

Doğan, TEİAŞ’ın tüketici ya da abone tarafında yaptığı artışlarla ilgili olarak da “Tüketiciden iletim adı altında tahsil edilecek bedel, faturalara dağıtım bedeli içinde yansıtılıyor. Ancak perakende satış tarifesi üzerinden yapılan ayarlamayla nihai tüketici elektrik birim fiyatında 1 Ocak’ta herhangi bir değişiklik söz konusu olmamıştır” diye konuştu.