Emekli maaşı neye göre ve nasıl hesaplanır?

Emekli aylıkları 2000 yılına kadar tüm çalışanlar için (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) gösterge ve katsayı sistemine göre hesaplanıyordu. 1999 yılında yapılan reformla, memurlar için aynı sistem korunurken, SSK’lı ve Bağ-Kur’lular için yeni bir sisteme geçildi. Daha sonra 1 Ekim 2008 itibariyle yine emeklilik hesabında bazı değişikliklere gidildi. SSK’lı ve Bağ-Kur’lar için üç ayrı dönemden oluşan yeni bir sistem ortaya çıktı. Şimdi, emekli maaşı neye göre ve nasıl hesaplanır? sorusunun cevabını öğreneceğiz...

EMEKLİ MAAŞI NEYE GÖRE HESAPLANIR?

Emekli maaşı kişinin çalıştığı süreye ve ödediği prim miktarı gibi bazı spesifik kriterlere göre hesaplanmaktadır. Uzun süre çalışan ve yüksek prim ödeyen sigortalılar diğerlerine göre daha fazla maaş alabilmekte. Emekli maaşları Ocak ve Temmuz aylarında enflasyon farkına göre yılda iki kez zamlanıyor.

SSK EMEKLİLERİNİN MAAŞLARI NASIL HESAPLANIYOR?

Günümüzde emeklilik talebinde bulunan SSK’lıların büyük çoğunluğu, 2000 yılı öncesi çalışması bulunan kişilerden oluşuyor. Bu kişilerin aylıkları hesaplanırken 2000 öncesi çalışmaları ayrı, 2000-2008/Ekim arası ayrı ve 2008/Ekim sonrası için ayrı olmak üzere üç farklı hesaplama yapılıyor. Üç ayrı hesaplamayla bulunan kısmi aylıklar birleştirilince, kişinin bugünkü aylığı bulunmuş oluyor. SSK’lının emekli aylığı hesaplanırken;

2000 yılından önceki çalışmalar gösterge sistemine göre dikkate alınıyor. Bu dönemdeki prim gününüz toplam çalışmanız içerisinde ne kadar fazlaysa, bağlanacak aylık o kadar yüksek oluyor.

1990-2000 arasında boşluğu olan ya da bu dönemde asgari ücretten prim ödemiş olanların maaşı, diğerlerine göre daha düşük bağlanıyor.

2000 yılı öncesinin kısmi aylığı bulunduktan sonra sıra 01.01.2000 – 30.09.2008 dönemi kısmi aylığının hesaplanmasına geliyor. Bu dönemde gösterge sisteminin yerine TÜFE ve gelişme hızından oluşan "Güncelleme Katsayısı" sistemine geçildi ve aylık bağlama oranı düşürüldü. Dolayısıyla emekli aylığınızın miktarını bu dönemdeki çalışmalarınız daha az etkiliyor. Prim gününüz ve ortalama kazancınız esas alınarak bu döneme ait kısmi aylığız bulunuyor.

Şimdi sıra 2008/Ekim sonrası kısmi aylığın hesaplanmasına. Bu dönemde de Güncelleme Katsayısı kullanılmakta fakat gelişme hızının tamamı değil %30’u dikkate alınıyor. Ayrıca aylık bağlama oranı da yıllık %2’ye düşürüldü. Dolayısıyla toplam çalışmalar içerisinde aylığı en az bu dönemdeki çalışmalar etkiliyor. Hatta bazı çalışanlar için çalıştıkça emekli aylığı düşüyor.

2008/Ekim sonrasına ait kısmi aylık da bulununca, üç döneme ait kısmi aylıklar birleştiriliyor ve bugünkü aylık bulunmuş oluyor.

EMEKLİ SANDIĞI EMEKLİLERİN MAAŞI NASIL HESAPLANIYOR?

En basit olanı memur emekli aylığı hesabıdır. Hesaplama için memurun derece, kademe, hizmet süresi ve ek göstergesi gibi bilgiler yeterlidir. Memur emekli aylığı hesaplanırken;

- Memurun 657 sayılı Kanunun 43. Maddesindeki gösterge rakamı,

- Aynı kanunun ekindeki I ve II sayılı cetveldeki ek gösterge rakamı,

- Her yıl güncellenen memur maaş katsayısı,

- Taban aylığı ve kıdem aylığı,

- Memurun unvanına göre 5434 sayılı Kanunun ek 70. Maddesinde yer alan oran,

- Özel hizmet tazminatı,

- Varsa makam, görev, temsil gibi diğer tazminatları

- Hizmet süresi dikkate alınır.

Burada memur maaşını en fazla etkileyen faktör ek gösterge rakamıdır. Bu da memurun unvanına bağlı olarak değişmektedir.

BAĞKUR EMEKLİLERİNİN MAAŞI NASIL HESAPLANIYOR?

Bağ-Kur’luların (4/b) emekli aylığı hesabı, esas olarak SSK’lılara benzer. Bağ-Kur’lular için de 2000 öncesi, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası olmak üzere üç ayrı dönem söz konusu. SSK’da olduğu gibi 2000 öncesi dönem gösterge sistemine göre, 2000 sonrası primleri ise "Güncelleme Katsayısı" sistemine göre hesaba dahil ediliyor. Ancak Bağ-Kur’lular için farklı olan, 2008/Ekim ayına kadar basamak sistemine göre prim ödemiş olmaları. SSK’lılar nasıl asgari ücretle bunun 6,5 katı arasında prim ödüyorlarsa, Bağ-Kur’lular da 1’den 24’e kadar basamaklar üzerinden prim ödüyorlardı. Fakat 2008/Ekim itibariyle basamak sistemi kaldırıldı ve Bağ-Kur’lular da asgari ücret esaslı prim ödemeye başladılar.

Bağ-Kur’luların aylıkları hesaplanırken, 2000 öncesi kısmi aylığı ayrı, 2000-2008/Ekim arası kısmi aylığı ayrı ve 2008/Ekim sonrası kısmi aylığı ayrı hesaplanıyor. Daha sonra da bunların toplamı, Bağ-Kur sigortalısına bugün bağlanacak aylığı belirliyor.

Bağ-Kur’lu olarak 2000 öncesi ne kadar fazla prim ödenmişse ve 31.12.1999 tarihinde ne kadar yüksek basamağa çıkılmışsa bugün aldıkları aylık da o kadar yüksek olmakta

2000 yılı öncesinin kısmi aylığı bulunup da bugünkü değerine güncellenince, sıra 01.01.2000 – 30.09.2008 dönemi kısmi aylık hesabına geliyor. Bu dönemde gösterge sisteminin yerine TÜFE ve gelişme hızından oluşan "Güncelleme Katsayısı" sistemine geçildi ve aylık bağlama oranı düşürüldü. Dolayısıyla emekli aylığının miktarını bu dönemdeki çalışmalar daha az etkiliyor. Prim günü ve basamağı alınarak bu döneme ait kısmi aylık bulunmuş oluyor.

2008/Ekim sonrası kısmi aylık hesabında da "Güncelleme Katsayısı" kullanılıyor. Bu dönemde gelişme hızının tamamı değil %30’u dikkate alınıyor. Ayrıca SSK'lılarda olduğu gibi aylık bağlama oranı da yıllık %2’ye düşürüldü. Dolayısıyla yine toplam çalışmalar içerisinde aylığı en az bu dönemdeki çalışmalar etkiliyor.

2008/Ekim sonrasına ait kısmi aylık da bulununca, üç döneme ait kısmi aylıklar birleştiriliyor ve bugünkü aylık bulunmuş oluyor.