Hız kovanı, karsanbaç, özçekim… TDK'dan Türkçe karşılık düzenlemesi
TDK'nın yabancı kelimelere karşılık olarak önerdiği Türkçe ifadeler bir kez daha kamuoyunu ikiye böldü. Listeyi görenler şaşkınlığını gizleyemedi. İşte detaylar...
TDK, dilimize yeni Türkçe kelimeler kazandırdı. Hangilerini tanıyorsunuz? İşte merak edilen yeni Türkçe karşılıklar...
TDK’DAN TÜRKÇEYE SAHİP ÇIKAN ADIM: YABANCI KELİMELERE TÜRKÇE KARŞILIKLAR
Türk Dil Kurumu (TDK), Türkçeye henüz tam olarak yerleşmemiş yabancı kelimelere Türkçe karşılıklar bulmak amacıyla çalışmalarını sürdürüyor. Amaç; dili korumak, Türkçenin anlatım gücünü artırmak ve günlük hayatta yabancı kelime kullanımını azaltmak.
TDK’nın hazırladığı “Yabancı Sözlere Karşılıklar Kılavuzu”, özellikle teknoloji, sosyal medya, gıda, ulaşım ve günlük yaşamda sıkça duyulan yabancı sözcükler için Türkçe öneriler sunuyor.
TDK, halk arasında uzun yıllardır kullanılan ve artık Türkçeye yerleşmiş yabancı kökenli kelimelere (televizyon, kitap, kalem gibi) karşılık önermiyor. Çalışmalar, daha çok yeni ve yaygınlaşma aşamasındaki sözcükler üzerine yoğunlaşıyor.
GÜNCEL VE DİKKAT ÇEKEN TÜRKÇE KARŞILIKLAR
TDK’nın son yıllarda önerdiği ve kamuoyunda sıkça konuşulan bazı Türkçe karşılıklar şöyle:
SMS → Kısa bilgi / Kısa haber
Cep telefonlarıyla gönderilen kısa iletiler için önerilen Türkçe kullanım.
Smoothie → Karsanbaç
Meyve ve buzla hazırlanan içecekler için Anadolu Türkçesinden gelen bir karşılık.
Hyperloop → Hız kovanı
Geleceğin ulaşım teknolojilerinden biri için üretilen Türkçe adlandırma.
Jülyen → Şerit doğrama
Mutfakta kullanılan yabancı terime açıklayıcı bir Türkçe ifade.
Store (perde) → Sarma perde
Ev dekorasyonunda sıkça duyulan “store perde” yerine önerilen kullanım.
Petrol → Yer yağı
Yer altından çıkarılan fosil yakıtı anlatan Türkçe kökenli bir karşılık.
Doğal gaz → Yer gazı
Enerji alanında kullanılan terimin Türkçeleştirilmiş biçimi.
GÜNLÜK HAYATTA KARŞILAŞTIĞIMIZ YABANCI KELİMELER VE TÜRKÇELERİ
TDK’nın kılavuzlarında yer alan ve günlük yaşamla doğrudan ilişkili bazı örnekler de dikkat çekiyor:
Selfie → Özçekim
Sosyal medyada yaygın kullanılan fotoğraf türü.
Puzzle → Yapboz
Çocuklardan yetişkinlere kadar herkesin bildiği zeka oyunu.
Sticker → Çıkartma
Mesajlaşma uygulamalarında kullanılan görseller.
Zapping → Geçgeç
Televizyonda kanallar arasında hızlı geçiş yapma eylemi.
Billboard → Duyurumluk
Açık hava reklam panoları için önerilen Türkçe ad.
Fax → Belgegeçer
Belgeleri hat üzerinden ileten cihaz için Türkçe karşılık.
TDK’NIN DİL POLİTİKASI NEYİ AMAÇLIYOR?
Türk Dil Kurumu, yabancı kelimelere karşılık üretirken üç temel noktayı esas alıyor:
- Türkçenin anlam gücünü korumak
- Sözcüklerin kolay anlaşılır ve kullanılabilir olması
- Halkın benimseyebileceği doğal ve sade ifadeler üretmek
TÜRKÇE KARŞILIKLAR BENİMSENİR Mİ?
“Özçekim”, “yapboz” ve “çıkartma” gibi birçok kelime zamanla günlük hayata yerleşirken; bazı karşılıklar ise hâlâ tartışma konusu olmaya devam ediyor. Uzmanlara göre bu süreç, dilin doğal akışı içinde şekilleniyor.
Görsel Kaynak: shutterstock
