İntrazonal topraklar nelerdir? İntrazonal toprak çeşitleri, özellikleri ve örnekleri

Yeryüzünde yer alan bitki örtülerinin altında yer alan ve insanlar ile diğer canlıların beslenmesinde en temel yapı taşlarından bir tanesi olan topraklar; zaman içinde ana kayaçların parçalanması ve ufalanması sonucunda oluşurlar. Atmosfer ile yer küreyi, tuzlu sular ile tatlı suları birbirinden ayırması ile de öne çıkan topraklar farklı türlere ayrılmaktadırlar. Kayaların yapıları, iklim şartları ve bitki örtüleri gibi farklılıklar sebebiyle türlere ayrılan topraklardan bir tanesi de intrazonal topraklardır. Ayrıntılar içeriğimizin devamında…

Giriş: 30.08.2023 - 01:46 Güncelleme: 30.08.2023 - 01:46

Zonal toprakların arasında adacıklar halinde meydana gelen intrazonal topraklar, bitki örtüsü yönünden oldukça zayıf olmaları ile de bilinmektedirler. Oluşmasında yeryüzü şekilleri ve ana kayaların belirgin olduğu intrazonal toprak çeşitleri hangileridir? İntrazonal topraklar Türkiye’de nerelerde görülür? İşte, tüm detaylar…

İntrazonal Topraklar Nelerdir?

İçinde bulunduğu iklimden ziyade çevresel etkenler ve yer şekillerinden etkilenerek oluşan intrazonal topraklar, zonal toprakların hâkim olduğu alanlarda, bu toprakların arasında adacık halinde görülmektedirler. Eğimli olan bölgelerde gerçekleşen aşınma nedeniyle B horizonuna sahip olmayan bu topraklar A ve C horizonlarından meydana gelirler.

REKLAM

Toprağın oluşmasını sağlayan ana malzemelerin egemen olduğu intrazonal topraklar, bu malzemenin rengine ve türüne göre farklılık gösterebilmektedir. İntrazonal özellikler gösteren bir toprağın ana malzemezi beyaz ise toprak da beyaz; malzeme kireçli ya da tuzlu olduğunda ise toprak da aynı şekilde kumlu ya da kireçli olmaktadır.

İntrazonal Toprak Özellikleri

Yer şekilleri ve ana kayaçların etkili olduğu intrazonal toprakların özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

İntrazonal Toprak Çeşitleri

REKLAM

Halomorfik Topraklar: Tuz ve karbonat gibi maddeleri bünyesinde barındıran halomorfik topraklar; kurak ve yarı kurak bölgelerde görülen bir toprak çeşididir. Suların biriktiği bölgelerde çözünmeye müsait halde bulunan tuz ve karbonatın, suyun buharlarşması ile üzerinde biriktiği bu topraklar, çorak olmaları ile de bilinmektedirler. Yüzeyde biriken tuzlar nedeniyle beyaz bir kabuk görünümüne de sahip olan halomorfik topraklar, tarımsal faaliyete elverişli değildir.
Hidromorfik Topraklar: Su oranının fazla olduğu bu topraklar; duyun sürekli olarak bulunduğu bataklık ya da ovalarda meydana gelmektedirler. Organik madde yönünden oldukça zengin olan hidromorfik topraklar, çoğunlukla çökme neticesinde oluşan çukurlarda meydana gelirler. Alt katmanlarda yer alan toprakların yapısı sebebiyle suyu derinlere sızdırmayan bu topraklar, havalandırması az olan topraklar arasında da yer almaktadır.
Kalsimorfik Topraklar: Yumuşak kireç taşı depoları üzerinde meydana gelen kalsimofrik topraklar, taneli bir yapıya ve koyu bir renge sahip olmasıyla dikkat çekmektedir. Çoğunlukla sadece A horizonundan oluşan bu topraklar kendi içinde iki ayrı alt türe ayrılmaktadır. Bu türlerden ilki olan vertisoller ya da bir diğer ismiyle dönen topraklar; kireçli ve killi araziler üzerinde meydana gelmektedirler. Kurak mevsimlerde çatlamasıyla da bilinen bu topraklar, yağış aldığında ise oldukça doygun bir hale gelirler. Bir diğer kalsimorfik toprak türü ise rendzinalardır. Yumuşak kireç taşları üzerinde oluşan bu topraklar, genellikle koyu bir renge sahip olurlar.

İntrazonal Topraklar Türkiye’de Nerelerde Görülür?

Türkiye’de Görülen Halomorfik Topraklar: Burdur, Kars, Tuz Gölü çevresi ve Konya Ereğli civarında görülmektedir.

Türkiye’de Görülen Hidromorfik Topraklar: Kızılırmak, Gediz ve Çukurova deltalarının taşkına uğrayan kesimlerinde görülmektedir.

Türkiye’de Görülen Kalsimorfik Topraklar: Trakya Bölgesi, Güney Marmara ve Menemen Ovası’nda vertisoller; İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Ege Bölgesi’nde ise rendzinalar bulunmaktadır.

Haberi Hazırlayan: Mehmet Kerem Hançer

GÜNÜN ÖNEMLİ MANŞETLERİ