Ölen emeklinin son aylığı çekilir mi?
Ölen emeklinin bankaya yatırılan aylığı yakınlarınca ATM'den çekilebilir mi? Ölen emeklinin aylığı iade edilir mi? Aylık ödeme tarihinden 6 saat önce ölenin emekli aylığının banka tarafından bloke edilmesi doğru mu? Okurlarımızdan bu konuda sorular geldi. Habertürk'ten Ahmet Kıvanç, ölen emeklilerin aylıkları ile ilgili merak edilen konuları yazdı.
İsmi bizde saklı bir okurumuz, her ayın 24’ünde emekli aylığı almakta olan SSK’lı annesinin 23 Mart’ta saat 18.00’de vefat ettiğini belirtti. Okurumuz, günler sonra bankaya gittiklerinde annesi için yatırılan son emekli aylığının banka tarafından bloke edildiğinin bildirildiğini, bu durumun mevzuata uygun olup olmadığını sordu. Bir başka okurumuz ise memur emeklisi eşinin, üç aylık emekli aylığını aldıktan iki hafta sonra hayatını kaybettiğini, dul aylığı bağlanırken kendisine borç çıkartıldığını belirtti.
Sorunun yanıtına geçmeden önce, emekli aylıklarının nasıl ödendiğine açıklık getirelim. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), emekli aylıklarını belli periyotlar halinde ödüyor. Emekli Sandığı mensuplarının (4/1-a) aylığı her ayın 1 ila 5’inde; SSK’lıların (4/1-a) aylıkları her ayın 17 ila 26’sında; BAĞ-KUR’luların (4/1-b) aylıkları da her ayın 25 ila 28’inde ödeniyor. Kesin ödeme tarihi de emeklilik tahsis numarasının son rakamına göre belirleniyor.
HAFTA SONUNA DENK GELEN ÖDEMELER
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği uyarınca, sigortalılara ve hak sahiplerine bağlanan gelir ve aylıklar, her ay peşin olarak ödeniyor. SGK’nın bankalar ve PTT ile imzaladığı protokoller uyarınca da 4/1-a (SSK) ve 4/1-b (BAĞ-KUR) kapsamındaki gelir ve aylıklarda ödeme günü cumartesiye rastlayanlara cuma günü; pazara rastlayanlara da pazartesi günü ödeme yapılıyor. 4/1-c (Emekli Sandığı) kapsamındakiler için ise cumartesi veya pazar ayrımı yapılmadan, gününde emekli aylığı ödeniyor.
Ödeme günlerinden herhangi birinin cumartesi veya pazar günü dışında resmi tatil gününe rastlaması halinde, ödemelerin hangi tarihlerde yapılacağı SGK tarafından ayrıca belirleniyor. Örneğin, uzun dini bayram tatillerinde ödeme tarihi ayrıca ilan ediliyor.
6 SAAT ÖNCE ÖLENİN EMEKLİ AYLIĞI BLOKE EDİLİR Mİ?
Annesi SSK’lı olan okurumuzun son emekli aylığının banka tarafından bloke edilmesine gelince… Emekli aylığını her ayın 24’ünde alan okurumuzun annesinin 24 Şubat 2019 tarihinde yatırılan emekli aylığı, peşin ödemedir. Bu ödeme 24 Şubat – 23 Mart 2019 tarihlerinde hak edilen aylığa ilişkindir. 23 Mart’ta hastanede hayatını kaybeden annenin ölüm saati 18.00 olarak Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi’ne (MERNİS) girilince, bu bilgi anında bankaya da ulaştığı için banka emekli aylığını bloke etmiş bulunuyor. Eğer ölüm 18.00’de değil de aynı gün 23.59’dan sonra gerçekleşmiş olsaydı, son emekli aylığı bloke edilmeyecekti. Hak sahipleri emekli aylığını alabilecekti.
ÖLEN EMEKLİNİN AYLIĞI ATM’DEN ÇEKİLEBİLİR Mİ?
MERNİS devreye girmekle birlikte bazen sistemde yaşanan aksaklıktan veya ihmalden dolayı ölüm bildirimleri geç yapılabiliyor. Okurumuzun örneğinde böyle bir olay yaşansaydı, yani ölüm kayıtları SGK’ya geç intikal ettirildiği için 24 Mart’ta emekli aylığı yatırılsaydı, bu aylığın ATM’den çekilmemesi gerekirdi. Çekildiği takdirde SGK iadesini isterdi.
EMEKLİ SANDIĞI EMEKLİLERİNDE DURUM NASIL?
Emekli Sandığı iştirakçilerinin emekli aylıkları üç ayda bir peşin ödeniyor. Emekli Sandığı Kanunu’nun 122. maddesi uyarınca, ölüm halinde avans veya peşin olarak ödenen aylıklar geri alınamıyor. Bununla birlikte, zaman zaman farklı uygulamalar görülebiliyor. Örneğin nisan-haziran aylarının emekli aylığını peşin alan Emekli Sandığı iştirakçisinin nisan ayında ölümü halinde ilk ayın emekli aylığı iade edilmiyor, mayıs ve haziran aylarının aylıklarının iadesi istenebiliyor.
Yasada açık hüküm olmamakla birlikte Emekli Sandığı Yönetim Kurulu’nun 2001 yılında aldığı bu yöndeki karar, Danıştay 11. Dairesi’nin 2011/5443 Esas ve 2014/309 sayılı kararıyla iptal etti. Bu nedenle, emekli aylığını üç aylık peşin alan kişilerin vefatı durumunda sonraki aylara ilişkin aylıkların iadesiyle karşı karşıya kalanların, SGK’ya itirazda bulunmaları gerekir.
DUL VE YETİM AYLIĞI HANGİ TARİHTE BAĞLANIR?
Emekli aylığını aldıktan sonra ölen kişinin hak sahiplerine dul ve yetim aylığı bağlanma tarihi de merak konusu. Örneğin, emekli aylığını 17 Nisan’da alan ve 20 Nisan’da hayatını kaybeden 4/1-a emeklisinin karısına, ölüm tarihini takip eden ay başından, yani 1 Mayıs 2019 tarihinden itibaren ölüm aylığı bağlanır. Kocasına 17 Nisan’da yapılan ödeme 17 Nisan – 16 Mayıs tarihlerini kapsadığı halde, ölüm, aylık ödeme tarihinden sonra gerçekleştiği için iade edilmez. Karısına da 1 Mayıs 2019 tarihinden geçerli olmak üzere ölüm aylığı bağlanır.
Bu kişi 15 Nisan’da vefat etse, eşine yine 1 Mayıs’tan itibaren ölüm aylığı bağlanır ancak kocası için emekli aylığı yatırılmaz.
