İdam cezası Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne aykırı mı?

ÖZLEM YILMAZ / HT GAZETE

oyilmaz@htgazete.com.tr

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın "Anketlerde çıkıyor. Birçok insanımız idam cezasının yeniden gelmesini istiyor" sözleri polemiğe yol açtı. Peki mevcut hukuk sisteminde idam cezası gelebilir mi, uygulanabilir mi? Çoğu hukukçuya göre, idam cezasının tekrar uygulanabilir olması, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin ihlali anlamına geliyor ve Avrupa Konseyi'nden çıkarılmaya varan yaptırımlarla karşılaşılması mümkün. Hukukçular, ayrıca idam cezası geri gelse dahi, hukukun geriye yürümeme ilkesi nedeniyle geçmişe yönelik işlemeyeceği konusunda da hemfikirler.

İşte görüşler...

'AB'ye aday bir ülkede, büyük sıkıntı yaratır'

Prof. Dr. Necmi Yüzbaşıoğlu (Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Anayasa Hukuku Öğretim Üyesi):

İdam cezası, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nde 6 No'lu protokolle Avrupa'da kaldırıldı. Bu doğrultuda bizde de önce terör suçlarıyla sınırlandırıldı. Sonra da büsbütün kaldırıldı. Avrupa Konseyi'ne üye ülkeler arasında, yani sözleşmeyi imzalayan ülkeler arasında idam cezası yok. Biz de o doğrultuda idam cezasını kaldırdık. Tekrar konulabilir mi? Sözleşmeyi ihlal etmiş oluruz. Hem Avrupa Konseyi üyesi olup, idam cezası uygularsak, Avrupa İnsan Hakları sözleşmesini ihlal eden ülke oluruz. Mesele sadece iç hukuk meselesi değil, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne göre idam cezası verilemiyor. Türkiye de bu sözleşmeyi imzaladı, taraf oldu. İdam cezasını yeniden getirmek için Anayasa'ya koymak, anayasal dayanağı olması gerekiyor. Bu anayasa hükmü de sözleşmeye aykırı düşer. Bunun Avrupa Konseyi'nden çıkarılmaya kadar giden aşama aşama birçok yaptırımları var. Hele Avrupa Birliği'ne aday bir ülkede böyle bir uygulama büyük bir sıkıntı yaratır.

'Yargıtay varken bile bozuyordu'

Azmi Ulu (Emekli ağır ceza reisi):

Mevcut hukuk sisteminde idam cezasının uygulanması mümkün değil. İdam cezası varken dahi uygulanmamıştır. Yargıtay bu konuda verdiğimiz kararları özellikle bozuyordu. İdam cezasının artıları, eksileri tartışılır, ancak çağımızda idam cezasının uygulanması mümkün değil. Bu nedenle idam cezasının tekrar geri getirileceğine inanmıyorum.