Sosyal koruma için ülkeler hangi tedbirleri aldı?

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), KOVİD-19’a karşı dünya çapında alınan sosyal koruma tedbirlerini rapor halinde yayımladı. Pandemi dolayısıyla işini kaybeden, ücretsiz izne çıkartılan çalışanlar ile dükkanını kapatmak zorunda kalan esnafın yoksulluğa düşmesini önlemek amacıyla uygulanan sosyal koruma tedbirlerine her gün yenileri ekleniyor.

Türkiye’de kısa çalışma ödeneği koşulları kolaylaştırılırken, devletten düzenli yardım alan 4.4 milyon yoksula 1000’er TL yardım uygulamaya konuldu. Kayıt dışı çalışırken işsiz kalanlar başta olmak üzere pandemiden etkilenen ve hiçbir yardım alamayan kesimlere yardım için de hazırlıklar devam ediyor.

TBMM’ye sunulacak yasa teklifi ile 15 Mart’tan sonra işsiz kalan ve işsizlik maaşı alamayanlar ile ücretsiz izne çıkartılan fakat kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan kişiler için ayda 1.168 TL’ye kadar “ücret desteği” sağlanacak. İşten çıkarmalar üç ay süreyle yasaklanacak. Teklife, esnafa yönelik de düzenlemeler eklenmesi bekleniyor.

ILO’nun raporuna göre, dünyadaki 214 ülkeden 43’ü KOVİD-19 krizine karşı tedbirler açıkladı. Tedbirlerin yüzde 18.9’u sağlık alanında olurken, onu yüzde 17.9’ar ile işsizlik yardımları ve düşük gelirli ailelere nakit transferleri izledi. Emekli maaşlarında düzenlemeler (yüzde 8.4), hastalık izni veya yardımları (yüzde 6.3), işgücü piyasası önlemleri (yüzde 5.3), barınma yardımları (yüzde 4.2), gıda yardımları (yüzde 2.1) ve çocuklu ailelere yardım (yüzde 2.1) da diğer sosyal koruma tedbirleri arasında yer aldı.

Tedbirlerin yüzde 57.9’u ilave ödenek sağlamak ya da mevcut programların yapısını değiştirmek suretiyle sosyal harcama veya sosyal program düzenlemeleri içerdi. Tedbirlerin yüzde 22.1’i, bizdeki ücret desteği gibi yeni program ve yardımlardan oluşurken, yüzde 10.5’i yönetimde iyileştirme, yüzde 7.4’ü sübvansiyon, yüzde 2.1’i de vergi reformu şeklinde gerçekleştirildi.

Açıklanan tedbirlerin yarıdan fazlasında mevcut sosyal koruma programlarında yardım düzeyleri artırıldı, kapsam genişletildi ve hak kazanma kriterleri esnetildi.

Önlemlerin yaklaşık beşte biri, işverenler veya çalışanlar tarafından ödenecek sosyal güvenlik primlerinin ertelenmesi, azaltılması veya kaldırılması gibi tedbirlerden oluşuyor.

ILO ULUSLARASI SÖZLEŞMELERİ HATIRLATTI

ILO, üye ülkelerin bu dönemde alınacak tedbirlere ilişkin sorumluluklarına dikkat çekmek amacıyla uluslararası sözleşmelerin ilgili hükümlerini hatırlattı. Sözleşmeler kapsamında atılabilecek adımlar şöyle sıralandı?

- KOVİD-19’un ekonomik etkisi veya karantina tedbirleri nedeniyle çalışamayan, çalışma süresi azaltılan veya işten çıkartılan işçilerin kazanç kaybının telafi edilebilmesi için 168 numaralı İstihdamı Destekleme ve İşsizliğe Karşı Koruma Sözleşmesi kapsamında işsizlik ödeneği veya yardımları sağlanmalı.

- İşlerini kaybetmiş işçilerin işgücü piyasasına yeniden entegrasyonunu sağlamak amacıyla, mesleki eğitim de dahil olmak üzere istihdamı destekleme önlemlerine erişimleri sağlanmalı.

- 158 numaralı Hizmet İlişkisine Son Verilmesi Sözleşmesi uyarınca, temel bir ilke olarak işçinin yeterliliğine veya işin işleyişine yahut iş yeri gereklerine dayalı geçerli bir neden olmadıkça, bireysel iş sözleşmesine son verilemez. Hastalık veya ailevi sorumluluklardan dolayı işe geçici devamsızlık, hizmet ilişkisine son verilmesi için geçerli bir neden oluşturmaz.

- Hükümetler, özellikle çalışma sürelerinin geçici olarak azaltılması ve işin geçici olarak durdurulması nedeniyle gelir kesintisi veya azalması yaşanan durumlarda, kısmi işsizlik nedeniyle gelir kaybıyla karşı karşıya kalan işçiler açısından işsizlik ödeneklerinin genişletilmesi yönünde önlemler almalıdır.