Varistör nedir, ne işe yarar? Varistör nerelerde kullanılır ve nasıl çalışır?
Elektrik devrelerinde kullanılan bir tür direnç olan varistör, değişken bir direnç değeri sergiler ve devredeki voltaj değişimlerine tepki verir. Genel olarak ani gerilim dalgalanmalarını kontrol etmek ve koruma sağlamak için kullanılır. Varistör nedir, ne işe yarar? Varistör nerelerde kullanılır ve nasıl çalışır? İşte, detaylar.
Varistörler, çeşitli maddelerden üretilebilmektedir. En yaygın olanı çinko oksit olmakla beraber, bunun haricinde silikon karpit veya titanyum dioksit malzemelerinden de üretilebilmektedir. Varistör nedir? Varistör ne işe yarar? Varistör sembolü nedir? Varistör nerelerde kullanılır? Varistör nasıl bağlanır? Varistör nasıl çalışır? Varistör sağlamlık testi nasıl yapılır? İşte, merak edilen detaylar.
Varistör Nedir?
Elektronik cihazların içini açtığımızda devrelerin üzerinde farklı işaretler, çizgiler ya da parçalar görürüz. İlgimizi çekenlerden biri de disk şeklinde, iki ayaklı devreye bağlı olan ve eğip bükmeyi sevdiğimiz bir parça olan varistörlerdir. Kimimizin daha önce aşina olduğu kimimizin de ilk kez duyduğu varistör, işlevi merak edilen parçalardan biridir.
Varistör, elektrik devrelerinde kullanılan bir tür dirençtir. Genellikle "VDR" olarak kısaltılır ve voltaj değişimlerine karşı koruma sağlar. Bir tür yarı iletken olan varistörler, voltaj farkı uygulandığında dirençlerini değiştirirler. Tipik olarak metal oksit veya çinko oksit gibi malzemelerden yapılan varistörler, yüksek voltajlı durumlarda devreye dâhil olan bir bileşen olarak çalışırlar.
Varistör Ne İşe Yarar?
Varistör, gerilim dalgalanmalarını ve ani yükselmeleri (transient) sınırlamak için kullanılan bir bileşen olarak karşımıza çıkar. Çeşitli işlevleri bulunmaktadır. Bu işlevler şunlardır:
Varistör Sembolü Nedir?
Varistör devre elemanları, "voltaj kontrollü direnç" ya da "voltaja duyarlı direnç" olarak da adlandırılmaktadır. İngilizcede "Voltage Dependent Resistor" yani Türkçe anlamıyla "gerilime bağlı direnç" tabirinin kısaltması olan "VDR" harfleri, varistörün sembolü olarak kullanılmaktadır. Bu elektronik devre elemanın adlandırılması kısaca VDR şeklindedir.
Varistör Nerelerde Kullanılır?
Varistörler öncelikle devrelerde geçici aşırı gerilim koruması için kullanılır, ancak voltametrik özellikleri yarı iletken gerilim regülatörlerinin özelliklerine benzediğinden, varistörler çeşitli devre cihazları olarak da işlev görür. Örneğin, varistörler DC yüksek gerilimli küçük akım regülatör cihazlarıdır; varistörler gerilim dalgalanması algılama cihazları, DC seviye kaydırma cihazları, floresan başlatma cihazları, gerilim eşitleme cihazları vb. olarak kullanılabilir. Varistörler, aşırı gerilim koruması, yıldırım koruması, ani akım bastırma, tepe darbe emilimi, genlik sınırlama, yüksek gerilim ark söndürme, gürültü giderme, yarı iletken cihazların korunması vb. gibi ev aletlerinde ve diğer elektronik ürünlerde yaygın olarak kullanılır.
Varistör Nasıl Bağlanır?
Varistöre uygulanan voltaj, nominal veya kenetleme voltajından daha az olduğunda bir varistör, bir direnç yerine bir kapasitör görevi görür. AC devrelerinde bir varistör kullanıldığında frekans önemli bir rol oynar. AC devrelerinde varistör iletken olmayan kaçak bölgesinde çalıştığında varistörün kapasitansı cihaz gövdesinin direncini etkiler. Bu anlamda bir varistör, voltaja karşı duyarlı alıcı devreler arasına AC voltajı ile paralel bir şekilde bağlanır.
Varistör Nasıl Çalışır?
Normal çalışma koşullarında, varistörler yüksek dirençlidir ve devre akımını sınırlamazlar. Ancak, voltaj belirli bir seviyenin üzerine çıktığında, varistörlerin direnci hızla düşer ve aşırı gerilimi emerler. Bu şekilde, diğer bileşenlerin zarar görmesini önlerler.
Varistör Sağlamlık Testi Nasıl Yapılır?
Üretim sürecinin önemli bir adımını da sağlamlık testi oluşturmaktadır. Bu testler genellikle belirli bir voltaj ve akım seviyesinde varistörün nasıl tepki verdiğini değerlendirmektedir. Ayrıca, varistörün belirli bir süre boyunca sürekli yük altında çalışabilirliğini ve dayanıklılığını test etmek için çeşitli koşullar altında gerçekleştirilir. Bu testler, varistörlerin kalitesini ve güvenilirliğini sağlamak için önemlidir.
