Lenfoma nedir? Kısaca bilgi... Lenfoma belirtileri ve tedavisi

İnsan vücudunda yüzlerce lenf bezi bulunmaktadır ve lenf bezleri vücutta savunma sisteminin bir parçası olarak göreve katılırlar. Vücutta bulunan bu lenf bezlerinin büyümesi sonucu bazı hastalıklar ortaya çıkmaktadır. Lenf bezleri bulundukları yere göre boyun bölgesinde, koltuk altlarında, kasıklarda ya da karın iç bölgesinde, göğüs kafesinde bezeler şeklinde büyüyebilirler. Lenfoma hastalığı nedeniyle lenf bezlerinin büyümesi ise çoğu zaman nedeni bilinmeyen büyümeler şeklindedir fakat bazen bir virüs lenf bezlerinde büyümenin nedeni olabilmektedir, bazen de hiç bilinmeyen bir nedenden dolayı lenf büyümeleri görülmektedir ve büyüdüklerinde de çok büyük kitlelere ulaşabilirler.

Lenf büyümesi ilk başladığında küçük boyutlardayken genellikle zararları yoktur fakat büyüdükçe sorun yaratmaya başlarlar. Dışarıdan örneğin boyun koltuk altı kasık gibi bölgelerde beş santim on santim hatta çok daha büyük boyutlara ulaşabilir. Bunun dışında göğüs kafesi veya karın içerisinde büyüyen bezeler çevre organlara ve dokulara bası yaparak zarar vermeye başlarlar. Mesela karın içerisinde büyüyen bezelerin idrar yollarına bası yaparak böbrek yetmezliği yapabilmeleri mümkündür. Lenf bezi büyümeleri adı verilen ve lenfoma denilen bu hastalık aslında sık görülen bir durumdur. Tüm dünyada her yaş grubunda ve her cinste görülebilen bu hastalığın erken tanısı çok önemlidir. Erken tanındığı takdirde bugün lenfomayı tedavi edebilmek için gerçekten son derece etkili ve iyi radyo terapi yöntemleri ve son derece gelişmiş kemoterapi yöntemleri vardır. Bazı durumlarda kemoterapiyi aşan biyolojik tedavi yöntemleri son yıllarda lenfomalı hastalarda başarı göstermektedir.

Lenfoma neden olur?

Lenf kanserleri, lenf hücrelerinin yapılarının bozularak kanserleşmesi sonucunda ortaya çıkan kanserlerdir. Lenf kanserlerinin oluşumu şöyle ortaya çıkmaktadır, vücutta iki türlü kan bulunmaktadır bunlardan birisi kırmızı kan hücrelerinin dolaşım sistemi diğeri ise beyaz kan hücrelerinin dolaşım sistemidir. Kırmızı kan dolaşımında normal atar damarlar ve toplar damarlar bulunur. Kalpten pompalanan kan atar damarlar içerisinde dokulara gider, tekrar toplar damarlardan kalbe gelir. Akciğerde temizlendikten sonra tekrar kalbin pompalayan kısmından vücuda yollanır. Beyaz kan sisteminde, vücudun herhangi bir yeri kesildiğinde beyaz kan görülmez. Beyaz kan sisteminin özelliği bu damarlarının çok geniş olmasından kaynaklanır ve çeperleri çok incedir. Özellikleri de dokularda atık büyük molekülleri yani kimyasal çöp olarak bilinen atıkları temizleyen sistemdir.

Bu lenf bezelerinde, toplar ve atardamar sisteminde ve kırmızı kan sisteminde filtreleme bulunmaz, kan direkt dolaşır. Bu damarlarda dolaşan kan Karaciğer, böbrek, akciğer gibi çeşitli organlarda işleme tabi tutulur o yüzden toplar damarlarda filtreleme bulunmaz. Fakat lenf sistemindeki beyaz kan yani lemfatik beyaz kan filtreleme sistemi bulunmaktadır. Beyaz kan dolaşım sisteminde bazı kontrol noktaları bulunmaktadır ve bu kontrol noktaları gerekli uyarıları alarak filtreleme işlemi yapmaktadır. Bu filtreleme işlemi sırasında bütün mikroplar, kanserojen maddelerin hepsi burada toplanır. Filtreleme yapılırken lenf bezlerinde toplanan atıklar zamanla lenf bezlerinde birikmeye ve bezeler halinde büyüme başlamaktadır. Eğer bu boğaz bölgesinde bulunan bir lenf bezi ise boğazda şişmelere neden olur yani şişen boğaz değil lenf bezidir.

Ağız yoluyla boğaza geçerek enfeksiyonlara neden olan iltihaplanmalar kan ile damarda akarken boğazda lenf bezelerinin filtrelerine takılır ve bu bölgede birikirler. Burada biriken atıklar ve toksinler bağışıklık sisteminin bunları tehdit olarak algılaması sonucu karşı müdahale başlar ve büyüme böyle gerçekleşir. Bu lenf bezelerinin kontrolsüz büyüyerek tümörleşmesi sonucu lenf kanserleri meydana gelmektedir. Özellikle boyun bölgesinde, ensenin arka tarafında, her iki akciğerin arasında, karın bölgesinde, kasıklarda, dizin arka kısımlarında lenf bezeleri bulunmaktadır ve buralardan kaynaklanan kanserlere lenf bezi kanseri adı verilmektedir. Lenf kanserleri diğer kanser türlerine göre daha az rastlanılan kanser türüdür.

Lenf kanseri nedenleri nelerdir?

Normal sağlıklı hücreler birbirleriyle temas ettikleri zaman veya belli bir oranda vücudun ihtiyacı kadar çoğaldıklarında kendi çoğalmasını veya işlevini durdurma özelliğine sahiptir. Kanser hücresi ise bu normal koşullarda ihtiyacın ortadan kalkmasına rağmen hücrenin çoğalmaya devam etmesidir. Vücudun sinyallerini algılamadan, dur sinyaline yanıt vermeden kendi kendini çoğaltma yeteneğine sahip hücre topluluğunun gelişmesidir. Normalde sağlıklı hücreler kendi bulundukları sınırladın dışına çıkmamalarına rağmen kanser hücreleri bulundukları yerden dışarı çıkma, kan damarına geçme, lenf damarına geçme özelliklerine sahiptir.

Aslında sebep genetik yatkınlık olabileceği gibi daha çok kişinin yaşam alışkanlıklarının neden olduğu bir durumdur. Beslenme alışkanlıkları, tüketilen gıdalar, alkol sigara gibi zararlı alışkanlıklar, egzersiz yapılmaması, stres, genetik yatkınlık gibi çeşitli faktörler normalde sağlıklı hücrelerin döngülerince protein yapısında, DNA’sında bazen hasara neden olabilir. Radyasyon ve bunun gibi çevresel faktörler kanser oluşumlarında yine önemli etkenlerdir. Normalde sağlıklı kişilerde, sağlıklı bir bağışıklık sistemi bu zararlı oluşumlar ortadan kaldırılabilir. Ama kişide herhangi bir nedenle bu savunma mekanizması veya ortadan kaldırma mekanizmasında bir hasar olur ise bu kişide bu anormal hücreler, yavaş yavaş kendi otonomlarını, kendi özgürlüklerini kazanan anormal çoğalma yeteneğine sahip başka organa geçme yeteneğine sahip, aynı zamanda bağışıklık sisteminden de kaçabilen hücreler haline gelirler.

Lenfoma belirtileri nelerdir?

Lenf kanserinin belirtileri arasında lenf bezelerinde uzun süre devam eden sebepsiz şişliklerdir. Özellikle koltuk altında on, on beş günden daha uzun süren şişlikler, küçülmeyen şişlikler veya kasıklarda şişlikler lenf bezi kanseri hastalıklar için belirtidir. Bunun dışında gece meydana gelen 38 derecenin üstündeki yüksek ateş lenf bezi kanseri şüpheleri arasındadır. Yüksek ateşle beraber seyreden aşırı terleme de lenf kanseri belirtileri arasındadır. Ayrıca deride kızarıklık, kaşıntı ve döküntüler, karında ele gelen şişlikler, dalakta ve karaciğerde şişlikler ve ağrılar lenf kanserlerinde kendine özgü belirti veren durumlardır.

Lenf kanseri evreleri

Kötü huylu tümörler kan ve lenf yoluyla başka bölgelere yayılır ve yerleşebilirler. Kötü huylu tümörler bulundukları doku ve organa zarar verdikleri gibi yakınlarındaki organ ve dokulara da yayılabilir, zarar verebilirler. Kanserli hücrenin bulunduğu dokudan doğrudan veya kan ve lenf aracılığı ile başka yere taşınmasına metastaz denir. Kanser eğer metastaz yapmışsa kanserin dördüncü aşaması sayılır. Kanser dördüncü evreye gelmişse tanı konulabilmesi için 3 kritere bakılması gerekir. Bunlardan birincisi tümörün yerleştiği yer ve çapıdır, diğeri lenf bezlerine yayılıp yayılmadığıdır, bir diğeri ise metastaz yapıp yapmadığıdır.

Fakat kanser türlerinin hepsi her bölgeye yayılmazlar, hepsinin kendine ait yayılma bölgeleri vardır. Lenf bezleri ile kan dolaşımının bağlandığı yerlerde kan damarlarıyla yayılırlar. Bu tip yayılma en çok meme kanserinin koltuk altındaki lenflere yayılması sırasında görülmektedir. Kanserde evrelere ayrımı tümörün büyüklüğü, tümörün yayıldığı yeri belirlemek için yapılan süreçtir. Lenf kanserinde, kanserin hangi evrede olduğunun bilinmesi için hastalık bazı belirtiler vermektedir bu evreler şöyle gelişmektedir:

Birinci evre lenf kanseri

Henüz kanserli tümör lenf düğümü bölgesinde ve karın zarının alt ve üst bölgesi olmak üzere tek taraflı yerdedir.

İkinci evre lenf kanseri

Kanserli tümör lenf düğümünde büyüme göstermiş ve karın bölgesinde birden fazla soruna neden olmuştur.

Üçüncü evre lenf kanseri

Kanserli lenf tümörlerinde çoğalma başlamıştır ve karın zarının altında ve üstünde kanserli tümör tutulumları artmıştır.

Dördüncü evre lenf kanseri

Lenf bezinde tümör büyümüş, çevre dokularla metastaz yapmış, kemik, kemik iliği, beyin, deri ve akciğere yayılım gerçekleştirmiştir.

Lenf kanserleri özellikle uzun süreli uyarılmalarına bağlı olarak, uzun süre temas edilen mikroorganizmalar zamanla lenfomaya yol açmaktadırlar. Uzun süren enfeksiyonlar, sürekli meydana gelen enfeksiyonlar bağışıklık sisteminin sürekli uyarılmasına neden olduklarından dolayı bunun devamında tümör uyarılmaları gündeme gelir ve tümör reaksiyonları oluşarak kanser oluşumunu desteklerler. Lenf kanseri oluşumu için bir diğer risk faktörü ise romatizmal hastalıklardır. Romatizmal hastalıklar sırasında bağışıklığı baskılayıcı ilaçlar kullanılması nedeniyle, uzun süre baskılanan bağışıklık sistemi lenfoma oluşumunu ortaya çıkarmaktadır.

Helikobakteri enfeksiyonu

HIV enfeksiyonu

Hepatit C enfeksiyonu

HTLV enfeksiyonu

EBV enfeksiyonu

Herpes virüs enfeksiyonu

Zirai ilaçlar

Kemoterapi ilaçlarından bazıları

Isıtma ve soğutma da kullanılan kimyasal maddeler

Genetik hastalıklar

Romatolojik hastalıklar

Sjögren sendromu

Kleinefelter sendromu

Chediak sendromu

Higashi sendromu

Çölyak hastalığı

Lenf Kanseri Tanısı

Lenf kanserinin teşhisinin koyulabilmesi için bazı klinik bulgulara ihtiyaç duyulur. Bu konuda uygulanan bazı testler ve işlemler gerekmektedir. Bunlardan ilki hastanın fizik muayenesidir. Lenf bezlerinin şişmesi bazı bölgelerde ele gelebilecek tarzdan olduklarından dolayı fizik muayenesi sırasında bu kontrol sağlanabilir. Lenf bezi büyümesinden şüpheleniyorsa ve lenf üzerinde doku büyümesi gerçekleşmişse tümörden örnek alınarak laboratuvar incelemesi yapılabilir. Bu işlem yapılırken lenf nodunun bir kısmının çıkarılması gerekebilir veya bir kısmının alınması gerekli görülebilir. Lenf kanserinin tanısının koyulması için bazı gelişmiş teknikler bulunmaktadır, bu teknikler sayesinde uygulanan testler sonucu lenfoma hücrelerinin varlığı üzerinde bir sonuca varılabilir ya da lenfomanın hangi hücreler üzerinde tutunduğunun tespiti sağlanabilir.

Lenf kanserinin tanısı konusunda ayrıca alınan kan örnekleri ile de ip uçları sağlanabilmektedir. Kan testi sırasında, kan hücrelerinin sayısı bu konuda oldukça önemlidir. Kemik iliğinden örnek alınması yine tanı için gerekli yöntemlerden birisidir. Kemik iliği aspirasyonu işlemi, kemikten örnek alınmak için uygulanan iğne ile uygulanan bir yöntemdir, böylece kanserli hücre taraması yapılır. Ayrıca bazı görüntüleme yöntemlerinden de faydalanılarak lenfoma tanısı sağlanmak istenebilir. Bu işlem hastanın şikayetlerinin olduğu yerden başka yerlerde de lenfoma varlığının olup olmadığının araştırılması içindir. Bunun anlaşılabilmesi için MRG, BT ve PET görüntülemeleri istenebilir.

Lenfoma kanseri tedavisi

Her kanser tedavisinde olduğu gibi kanser tedavisinde de tedavinin şeklini ve seyrini hastalığın evreleri belirlemektedir. Bunların dışında hastanın yaşı ve hastalıkları gibi sağlık problemleri de göz önüne alınmaktadır. Lenf kanseri tedavisinde kemoterapi, kanserli hücreleri öldürmek için kullanılan ağır kimyasallar içeren tedavi yöntemidir. Bu tedavi genellikle toplar damar içine verilen iğne tedavisidir fakat bazen hap şeklinde tedavi de uygulanabilmektedir. Bir diğer tedavi seçeneği ise radyoterapi yani x ışınları ve protonlarla uygulanan bir yöntemdir. Bu tedavi yöntemi de kanserli hücreleri hedef alarak öldürülmesi amaçlanır. Bazı durumlarda ise kemik iliği nakli için ameliyat gerektirecek bir tedavi seçeneği tercih edilebilir.

Bitkisel Tedavisi

Sirke ve Kekik

2 yemek kaşığı kekik yaklaşık 2 bardak suya ilave edilerek 15 dakika kısık ateşte kaynatılır ve ılıdıktan sonra süzülür. Süzülen kekik suyuna iki yemek kaşığı ev sirkesi ilave edilerek günde iki kez içilir.

Karabaş Çayı

Yaklaşık 7-8 tane karabaş bir bardak suda 3 dakika kadar kısık ateşte kaynatılır ve süzülerek içilir.

Zerdeçal

Bir tatlı kaşığı kadar zerdeçal az su ile karıştırılarak macun kıvamına getirilir ve yaraların üzerine sürülür. Birkaç dakika yaranın üzerinde bekletildikten sonra ağız su ile çalkalanır.

Ne İyi Gelir

Nar Suyu

Lenf ödemine karşı özellikle nar suyu içilmelidir. Nar suyu lenf bezlerinde oluşan suyu çektiği gibi aynı zamanda ödem oluşmasını da engellemektedir. Nar suyunun taze sıkılmış olması oldukça önemlidir.

Ebegümeci ve Adaçayı

Özellikle lenf bezlerinin şişkinliğe karşı uygulanacak olan kürdür. Bu ikisinin çayı hazırlanarak boğaz bölgesinde oluşan lenf bezleri için hem gargarası yapılabilir hem de çayı hazırlanarak tüketilebilir.

Taze Ceviz Yaprağı

Taze ceviz yaprağı bir bardak suyun içine atılır ve yaklaşık on dakika kısık ateşte kaynatılır. Kaynatıldıktan sonra süzülerek içilir. Özellikle lenf bezleri şişkinliğinde kullanılan bir bitkisel çaydır.

Kekik Çayı

Lenf bezleri şişkinliğine karşı bir tatlı kaşığı kekik bir bardak suda 5 dakika kısık ateşte kaynatılır ve süzülerek içilir.