Otomobil pazarında 'elektrik' kesintisi
Türkiye otomotiv pazarı rekorlar ile geride bıraktığı 2023 yılının ardından, 2024'e de hızlı başladı. Ocak ayında toplam pazar geçen yılın Ocak ayına göre yüzde 57 büyüdü. Otomobil satışları da 1 yıl öncesine göre yılın ilk ayında yüzde 72 arttı. Elektrikli araç satışlarının ise Ocak 2024'te geçen yılın Ocak ayına göre yaklaşık 4 kat artması dikkat çekti. Fakat, Ocak ayı verileri 2023'ün Aralık ayına göre kıyaslandığında ortaya çarpıcı bir tablo çıkıyor. Öyle ki, geçtiğimiz yıl her ay katlanarak artan Türkiye'deki elektrikli otomobil satışları, Ocak 2024'te ise sadece 1 ay öncesine kıyasla, yani Aralık 2023'e göre dikkat çeken oranda azaldı. Yiğitcan Yıldız yazdı...
Otomobil satışları, geçmişte hiç olmadığı kadar çok 2023'te gündeme geldi. Geçen yılın başlarında piyasadaki yatırım amaçlı alımlar dikkat çekerken, yaz aylarında ise Ticaret Bakanlığı'nın çıkardığı düzenlemelerin etkisi ile bu durum sona erdi ve hemen ardından bir süredir unutulan kampanyalar yeniden konuşulur oldu.
Öte yandan, başta yerli otomobil Togg olmak üzere, hızla artan elektrikli otomobil ve şarj istasyon sayıları da 2023'te sektörün gündem maddelerinin başında yer aldı.
Otomotiv sektörü açısından adeta baş döndürücü bir hızla gerçekleşen gelişmelerin yaşandığı 2023'te tüm zamanların satış rekoru da kırıldı ve pazar büyüklüğü ilk kez 1 milyon adedi aştı. Otomobil ve hafif ticari araç satışlarından oluşan toplam pazar 1.2 milyon adedi geçerken, sadece otomobil satışları ise 970 bin adede yaklaştı.
Birçok farklı gelişmenin yaşandığı ve rekorların kırıldığı bir yılın ardından otomotiv pazarının merak edilen Ocak ayı performansı da Otomotiv Distribütörleri ve Mobilite Derneği (ODMD) tarafından önceki günlerde açıklandı. Buna göre, otomobil ve hafif ticari araç satışları Ocak 2024'te 2023'ün Ocak ayına göre yüzde 57 büyüdü ve 80 bin adede dayandı. Otomobil satışlarında da bir yıllık artış oranı yüzde 72 oldu ve Ocak'ta satılan otomobil sayısı 64 bin adedi geçti.
Buraya kadar yapılan analizin, ODMD'nin her ay açıkladığı verileri klasik bir yorumlama biçimi olduğunu söyleyebiliriz. Öyle ki, otomotiv pazarının performansı genel geçer bir yöntem ile 1 yıllık veriler üzerinden değerlendiriliyor ve buna göre pazarın büyüme yada küçülme oranları ortaya çıkıyor. Fakat, bu sefer ODMD'nin açıkladığı verileri son 1 yıl üzerinden değil, son 1 ay üzerinden incelemekte fayda var.
1 AYDA YÜZDE 67 'ELEKTRİK KAYBI'
Türkiye otomotiv pazarı geçen yılı rekorlar ile kapatırken, Aralık ayında da tüm zamanların rekorunu kırdı. Aralık ayında, toplam pazar 158 bin 653 adet, otomobil pazarı ise 126 bin 416 adedi gördü. Bunda kuşkusuz markaların yaptığı kampanyalar, tüketicinin enflasyon kaynaklı talebi ve uzun zamandır araç bulamayan kiralama şirketlerinin filoları yenileme isteği etkili oldu.
Rekor seviyede bir Aralık ayının ardından geçen yılın Ocak ayına göre bu yıla daha hızlı başlayan otomotiv pazarı, en başta da belirttiğimiz üzere Ocak ayında 80 bin adedi gördü. Otomobil satışları da 64 bin adedi aştı. Rakamlar, Aralık ayına göre Ocak'ta satışların yarı yarıya düştüğünü gösteriyor.
Fakat, pazar verilerinin alt kırılımları dikkatli incelendiğinde daha çarpıcı sonuçlar ortaya çıkıyor.
Bilindiği üzere, 2023'te otomobil satışları rekor kırarken, elektrikli otomobil satışları da tarihinin en yüksek seviyesini gördü. Sadece Aralık ayında 12 bin 78 adet elektrikli otomobil satıldı ve böylece 2023'ün son ayında elektrikli otomobillerin pazar payı yüzde 9.6 oldu.
Ocak ayında ise, Türkiye'de satılan elektrikli otomobil sayısı 3 bin 973 adet şeklinde resmi verilere yansıdı. Elektrikli araçların Ocak ayındaki pazar payı da yüzde 6.2 seviyesinde gerçekleşti. Rakamlar, 1 ay içinde elektrikli otomobil satışlarının toplam pazara göre çok daha dramatik bir şekilde düştüğünü gösteriyor.
Peki ne oldu da her ay katlanarak artan elektrikli otomobil satışları Aralık ayından Ocak ayına geçerken, 3 kattan fazla düşüş yaşadı? Şimdi gelin bu soruya yanıt arayalım.
SATIŞLARIN YÜZDE 6'SI ÇİNLİ
2023 yılında, Türkiye yollarına birçok yeni otomobil markası çıktı. Togg, Tesla, BYD, Hongqi, Leap Motor, Chery, DFSK, Voyah, SWM, Neta ve Nieve bu markalar arasında bulunuyor. Yerli otomobilimiz Togg ve ABD'li Tesla haricinde diğer tüm bu markaların ise Çin'den gelmesi dikkat çekiyor. MG, Skywell ve Seres'de Türkiye'ye daha önce gelen Çinli markalar arasında yer alıyor. Bu listeye yakında Lynk & Co ve Foton da katılacak.
Türkiye'de hali hazırda varlık gösteren Çinli markalar arasında Chery, DFSK, SWM ve MG haricinde diğer hepsinin sadece elektrikli otomobil sattığını da belirtmek gerek.
Çinli marka sayısının artması, satış rakamlarına da yansıdı. ODMD rakamlarına göre, 2023 yılında Türkiye'de yaklaşık 60 bin adet Çinli otomobil ve hafif ticari araç satıldı. Dolayısı ile geçtiğimiz yıl toplam pazarın neredeyse yüzde 5'ini Çinli araçlar oluşturdu.
Fakat, 2023'te Türkiye'de satılan Çinli araçların sadece 117 adedini hafif ticari araçlar oluşturdu. Bu durum, Türkiye otomobil pazarının 2023'te yüzde 6'dan fazlasının Çinli otomobillerden oluştuğunu gösteriyor.
ELEKTRİKLİ OTOMOBİL İTHALATINDA YENİ KURALLAR
İşte Çinlilerin Türkiye'ye karşı başlattıkları bu akın, yetkililerin de dikkatini çekmiş durumda. Hatırlanacak olursa, bu akına adeta bir set çekmek amacıyla Kasım ayı sonunda Ticaret Bakanlığı tarafından bir tebliği yayınlandı.
'Bazı Elektrikli Araçların İthaline İlişkin Tebliğ'e göre, Avrupa Birliği menşeili ve Serbest Ticaret Anlaşmaları ile ülkemize ithal edilen araçlar haricindeki tüm elektrikli araçların ithalatı, Ocak 2024 itibari ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı veya yetki verdiği kurumca düzenlenen izin belgesine bağlı hale getirildi. Söz konusu izin belgesini almak için de Türkiye'nin 7 bölgesinde en az 20 yetkili servis istasyonu kurması zorunlu oldu.
Ayrıca, ithalatı yapılacak her bir marka için Türkiye`de kurulmuş en az 40 personele sahip Türkçe çağrı merkezi ile hizmet verilmesi ve ithalatı yapılacak aracın üreticisinin yurt içinde yerleşik yetkili temsilcisinin olması da elektrikli araç ithalatı için gerekli hale geldi.
Yeni düzenleme, Çinli markaların Türkiye'deki geleceğini belirsiz hale getirirken, Türkiye'ye Çin'den yeni bir marka gelip gelmeyeceği konusunda da soru işareti yaratıyor.
PAZARDA TOGG VE TESLA ETKİSİ
Düzenlemenin kuşkusuz pazar verilerinde de etkisi bulunuyor. Örneğin, 2023'ün son çeyreğinde büyük hedefler ile Türkiye'ye gelen BYD Aralık ayında 287 adet elektrikli otomobil satarken, Ocak ayında bu rakamı bile göremeyerek 155 adet araç teslimatı yapabildi.
Aynı şekilde, Maxus' da Aralık'ta 34 adet araç satarken, Ocak'ta 20 adet araç satışı gerçekleştirdi.
Bir başka Çinli elektrikli model MG 4'ten ise Aralık'ta 369 adet satılırken, Ocak 2024'te ise 113 adet satıldı.
2023'te Türkiye'ye ayak basan diğer Çinli markaların ise Ocak ayında kayda değer bir satışı bile gerçekleşmedi!
Elektrikli araçların son 1 ayda yaşadıkları satış kaybını sadece Çinli otomobillere uygulanmaya başlanan yeni kurallara bağlamak tabi ki de mümkün değil.
2023'te verdiği sözleri yerine getiren ve yıl boyunca yaklaşık 20 bin yerli otomobili sahipleri ile buluşturan Togg, Aralık ayında 6 bin 11 adet aracı sahiplerine teslim etti. Fakat, Togg'un Ocak ayı teslimat sayısı ODMD verilerine göre bin 625'te kaldı.
Togg T10X'in ardından geçen yıl en çok satılan diğer bir elektrikli otomobil ise 12 bin 150 adet ile Tesla Model Y olmuştu. Tesla'nın Aralık 2023'teki satışları 550 adet şeklinde resmi rakamlara yansırken, Ocak ayında ise bu sayı 220'ye düştü.
Dolayısı ile, Ocak 2024'te elektrikli otomobil pazarının Aralık ayına göre daralma yaşanmasında Togg ve Tesla'nın büyük etkisi bulunuyor.
Bu noktada bir başka konunun da altını çizmek gerek.
Elektrikli araç pazarı 2024'ün Ocak ayında geçen yılın Ocak ayına göre yaklaşık 4 kat artmış olabilir. Fakat bu karşılaştırma çok sağlıklı olmayacaktır. Çünkü hem Togg, hem Tesla hem de birçok Çinli elektrikli otomobil markası Türkiye'deki satışlarına 2023'ün ikinci çeyreğinde başladı.
'SATIŞLAR ŞUBAT'TA ARTMAYA BAŞLAR'
Konuya ilişkin Habertürk'e özel açıklamalarda bulunan Türkiye Elektrikli ve Hibrid Araçlar Derneği (TEHAD) Berkan Bayram da, elektrikli otomobil satışlarının Ocak'ta Aralık'a göre hatırı sayılır seviyede düşmesinde Kızıldeniz'de yaşanan krizin de etkisi olduğunu belirtti.
Bayram, "Satışların düşmesinde temel sebep, Avrupa Birliği menşeili ve Serbest Ticaret Anlaşmaları ile ülkemize ithal edilen elektrikli araçlar özelinde çıkartılan son tebliğ şartlarının ağırlığı. Diğer etken ise tedarik zincirinde yaşanan aksamalar, özellikle Kızıldeniz rotasının kontrolsüz bir güvenlik sorunu yaşaması. Bu bölgede yaşanan gecikmeler örneğin Avrupa'daki birkaç otomobil fabrikasında üretimin aksamasına neden oldu" dedi.
Elektrikli otomobil pazarının 2023'te beklentilerin üstünde büyüdüğüne de dikkat çeken Bayram, "Elektrikli otomobil satışların geçtiğimiz yıl görülen 10 kat artışın temel sebebi Tesla ve Togg'un 2023 yılı satış rakamlarındaki hedefleriydi. Bunun gerçekleşmiş olması sevindirici bir durum. Ocak 2024'teki düşük satış rakamları için kayıp denilemez. Şu an ülkemizde satılan her yeni 10 elektrikli otomobilin 5'i Tesla ve Togg, yani bu 2 marka pazarın yüzde 50'sini temsil ediyor. Çinli araçlara uygulanan kurallar bu 2 markayı etkilemiyor. Dolayısıyla Şubat itibariyle bu markaların satışları istikrarlı bir artış göstermeye başlayacaktır" görüşünü paylaştı.
'ELEKTRİKLİ ULAŞIMDA STRATEJİK BİR YOL HARİTASI YOK'
TEHAD Başkanı Bayram, bakanlığın elektrikli otomobiller üzerinde çıkardığı tebliğin Türkiye'den marka çıkışına yol açmayacağı gibi, yeni bir yatırım çekmesinin de zor olduğunu ifade etti.
Bayram, "Maalesef korumacılık odaklı alınan kararlar, şu an faydalı zannediyor olsak da, ülkemiz otomotiv sanayisini olumsuz etkileyecektir. Fosil yakıtlı araçların yerini elektrikli muadillerinin bıraktığı bir dönemde, sürdürülebilir olamayacak anlık kararlar alarak, markaların gelecek öngörülerinde kara delikler açıyoruz. Bu kararlar ülkemizden marka çıkışına neden olmaz, ama yeni yatırımlar için de bir baskı sebebi değildir. Ülkemizin elektrikli ulaşım alanında temel bir stratejik yol haritası maalesef bulunmuyor" diye konuştu.
