Rodyum nedir, nerelerde kullanılır? Rodyum kullanım alanları, özellikleri, periyodik tablodaki simgesi ve yeri

Elementin ismi Yunanca’da gül anlamına gelen rhodon kelimesinden gelmektedir. Element, 1803 yılında William Hyde Wollaston tarafından paladyumun keşfinin hemen ardından bulunmuştur. Yansıma ve parlaklık oranı çok yüksek olduğundan ötürü özellikle pahalı takılarda tercih edilmektedir. Rodyum nedir? Nerelerde kullanılır? Rodyum simgesi, sembolü ve periyodik özellikleri nelerdir? Kullanım alanları ve özellikleri nelerdir? İşte, merak edilen detaylar.

Rodyum Nedir?

Rodyum elementi, beyaz-gümüş renkte, sert, korozyona dayanıklı, nadir bulunan ve kimyasal olarak inert bir geçiş metali olarak karşımıza çıkmaktadır. Asil bir metal olup platin grubunun bir üyesidir. Doğada genellikle serbest halde, benzer metallerle alaşım olarak ve nadiren de rhodplumsit gibi minerallerde kimyasal bir bileşik olarak yer almaktadır.

En nadide ve en değerli metallerden biridir. Diğer değerli metaller ise altın, gümüş ve platin olarak bilinmektedir. Platin grubu genel olarak doğada bir arada yer alan beş diğer metali içermektedir: rutenyum, paladyum, osmiyum, iridyum ve platin. Element, güçlü asitler tarafından etkilenmez. Havada ısıtıldığında ise oksijenle yavaş yavaş birleşir. Yüksek sıcaklarda klor veya brom ile reaksiyona girer; flor ile reaksiyona girmez.

Rodyum Nerelerde Kullanılır?

Rodyum elementinin başlıca kullanım alanları; alaşımlar, otomotiv ve takı sektörüdür. Platin ve paladyum alaşımlarında katalizör görevi görerek bu iki metalin sertleşmesini sağlar; korozyona karşı direnç kazandırır. Platin ve beyaz altına ise parlaklık verir, yansımasını arttırır. Otomotiv sektöründe ise motorlarda katalizör dönüştürücü olarak kullanılır. Katalitik konvertörlerde motordan çıkan karbon monoksit ve zehirli egzoz gazlarını dönüştürür, zararlı emisyon oranlarını en aza indirger. Üretilen rodyumun ortalama %90'ı katalitik konvertörlerde kullanılmaktadır. Takı sektörünün de vazgeçilmez metallerinden biridir. Karakteristik olarak x-ray ışını ürettiğinden dolayı mamografi sistemlerinde tercih edilir.

Rodyum Simgesi

Elementin simgesi “Rh” harfleriyle ifade edilmektedir. Elementin çoğu Güney Afrika ve Rusya'dan gelmekte olup, tahmini rezervi 3.000 ton kadardır.

Rodyum Sembolü

Rodyum elementinin sembolü “Rh” ifadesiyle periyodik tabloda temsil edilmektedir. Doğal olarak oluşan yalnızca bir rodyom izotopu bilinir; rodyum-103. Element ayrıca birkaç radyoaktif izotopa da sahiptir. Radyoaktif izotop parçalanmakta ve radyasyon yaymaktadır. Ancak rodyum izotoplarının ticari ya da başka bir kullanımı yoktur.

Rodyum Periyodik Tablodaki Yeri

Periyodik tablonun 5. periyodunun 9. grubunda yer alan elementin atom numarası 45'tir. 1930'lu yıllarda element, elektro-kaplama yöntemiyle gümüş mutfak eşyalarında kaplama olarak kullanılmıştır. İkinci Dünya Savaşı'ndan önce takı sektöründe sıklıkla elementten yararlanılmıştır. Son yıllardaki gelişmelere paralel olarak rodyum, daha ince bir tabaka olarak kaplama uygulamalarında kullanılmaktadır.

REKLAM

Rodyum Kullanım Alanları

• Elektrik kontakları
• Takı ve mücevherler
• Optik aletler
• Optik elyaf ve aynalar
• Süs eşyaları
• Saatler
• Katalitik sistemler
• Kalemler
• Sert alaşımlar
• Kaplamalar
• Tıbbi cihazlar
• Elektronik aletler
• Cihaz parçaları

Rodyum Özellikleri

• Erime noktası 1964 derece, kaynama noktası 3695 derecedir.
• Platinden daha yüksek erime noktasına sahip olmasına karşılık yoğunluğu platinden daha azdır.
• Altın ve metalden sonra dünyadaki en pahalı üçüncü metaldir.
• Yılda yaklaşık 20-30 ton rodyum üretilmektedir.
• Yüksek erime noktası sebebiyle zor işlenir ve maliyetlidir. Bu sebeple saf halde takı ve mücevherlerdeki kullanımı da nadirdir. Takılarda genellikle beyaz altın ve platinle alaşım halinde kullanılmaktadır.
• Işığı oldukça iyi yansıtan element, bu özelliğinden dolayı kuyumculuk sektöründe "rodyum yansıması” adını almıştır.
• En önemli doğal kaynakları Güney Afrika, Kuzey Amerika ve Ural Dağları’nda bulunmaktadır.

Rutenyum nedir, nerelerde kullanılır?