Abdest nasıl alınır? Doğru şekilde abdest alınışı, anlatımı ve abdest alma sırası

Abdest Nedir?

Abdest, bazı ibadetleri yapabilmek için dirseklerle beraber el ve kolların, yüzün ve aşık kemikleri ile beraber ayakların yıkanması ve başın mesh edilmesinden ibaret hususi bir temizliktir.

Abdestle ilgili olarak Kur’an-ı Kerim’de, “Ey iman edenler! Namaza kalktığınızda yüzlerinizi, dirseklere kadar kollarınızı yıkayın, başınızı mesh edin ve aşık kemikleri ile beraber ayaklarınızı yıkayın… Eğer su bulamazsanız temiz toprakla teyemmüm edin.” (el-Maide, 5/6) buyurulur. Hz. Peygamber (s.a.s.), abdestin nasıl alınacağını Müslümanlara fiili olarak gösterdiği gibi (İbn Mace, Taharet, 47 [419]; Merğinani, el-Hidaye, 1/16) abdestsiz olarak kılınacak hiçbir namazın Allah (c.c.) katında kabul olunmayacağını da ifade etmiştir (Buhari, Vudu’, 2 [135]; Müslim, Taharet, 2 [225]; İbn Mace, Taharet, 47 [419]).

Abdest Nasıl Alınır?

Doğru bir şekilde abdest alınışı şu şekildedir;

Niyet Edilir

Önce kollar dirseklerin yukarısına kadar sıvanır, sonra "Niyet ettim Allah rızası için abdest almaya" diye niyet edilir. Ve "Euzü billahi mineşşeytanirracim, Bismillahirrahmanirrahim" okunur.

Eller Yıkanır

Eller bileklere kadar üç kere yıkanır. Parmak aralarının yıkanmasına dikkat edilir. Parmaklarda yüzük varsa oynatılıp altının yıkanması sağlanır.

Ağız Çalkalanır

Sağ avuç ile ağıza üç kere ayrı ayrı su alınıp her defasında iyice çalkalanır.

Burun Yıkanır

Sağ avuç ile buruna üç kere ayrı ayrı su çekilir. Sol el ile sümkürülerek burun temizlenir.

Yüz Yıkanır

Alında saçların bittiği yerden itibaren kulakların yumuşağına ve çene altına kadar yüzün her tarafı üç kere yıkanır.

Kollar Yıkanır

Sağ kol dirseklerle beraber üç kere yıkanır. Yıkarken kolun her tarafı, kuru bir yer kalmayacak şekilde iyice ovulur. Sol kol dirseklerle beraber üç kere yıkanır. Yıkarken kolun her tarafı, kuru bir yer kalmayacak şekilde iyice ovulur.

Baş Mesh Edilir

Eller yeni bir su ile ıslatılır. Sağ elin içi ve parmaklar başın üzerine konularak bir kere meshedilir.

Kulaklar Yıkanır

Eller ıslatılarak sağ elin şehadet parmağı ile sağ kulağın içi, baş parmağı ile de kulağın dışı; sol elin şehadet parmağı ile sol kulağın içi, baş parmağı ile de kulağın arkası meshedilir.

Boyun Mesh Edilir

Elleri yeniden ıslatmaya gerek olmadan geriye kalan üçer parmağın dışı ile de boyun meshedilir.

Ayaklar Yıkanır

Sağ ayak üç kere topuklarla beraber yıkanır. Yıkamaya parmak uçlarından başlanır ve parmak araları iyice temizlenir. Sol ayak topuklarla beraber yıkanır. Yıkamaya parmak uçlarından başlanır ve parmak araları iyice temizlenir.

Abdest Alma Sırası Nedir?

1-Niyet edilir.

2-Eller yıkanır.

3-Ağız çalkalanır.

4-Burun temizlenir.

5-Yüz yıkanır.

6-Kollar yıkanır.

7-Baş mesh edilir.

8-Kulaklar temizlenir.

9-Boyun mesh edilir.

10-Ayaklar yıkanır.

Abdestin Farzları Nelerdir?

İslam dinindeki dört mezhebe göre abdestin farzları şöyledir;

Hanefi mezhebinde:

1- Yüzü yıkamak,

2- İki kolu yıkamak [Eller kola dahildir],

3- Başın en az dörtte birini mesh etmek,

4- İki ayağı yıkamak.

Maliki mezhebinde:

1- Niyet,

2- Yüzü yıkamak,

3- İki kolu yıkamak,

4- Başın tamamını mesh etmek,

5- İki ayağı yıkamak,

6- Muvalat [Ara vermeden, uzuvları peş peşe yıkamak],

7- Delk [Yıkanan yerleri ovmak].

Şafii mezhebinde:

1- Niyet,

2- Yüzü yıkamak,

3- İki kolu yıkamak,

4- Başın, az bir kısmını mesh etmek,

5- İki ayağı yıkamak,

6- Tertip [Sırayla yıkamak].

Hanbeli mezhebinde: Abdestin farzı altıdır. Abdestin şartları da farzdır. Bu farzlar da dahil edilince, abdestte farzlar on oluyor:

1- Niyet,

2- Besmele çekmek,

3- Ağzı yıkamak,

4- Burnu yıkamak,

5- Yüzü yıkamak,

6- İki kolu yıkamak,

7- Başın tamamını mesh etmek [Kulaklar başa dahildir],

8- İki ayağı yıkamak,

9- Tertip,

10- Muvalat.

Abdest Duaları Nedir?

Bazı kaynaklarda abdest alırken her organın yıkanması sırasında ayrı ayrı okunacak dualara yer verilir (Nevevi, el-Ezkar, s. 32- 35). Fakat sahih rivayetlere göre Hz. Peygamber (s.a.s.), abdest alırken özel bir dua yapmamıştır. Dolayısıyla güzel anlamlar içeriyor olsa da abdest sırasında bu duaların okunması şart değildir. Bununla birlikte okumasında da bir sakınca yoktur.

Sahih rivayetlere göre Hz. Peygamber (s.a.s.) abdestin bitiminde,

أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ اللَّهُمَّ اجْعَلْنِى مِنَ التَّوَّابِينَ وَاجْعَلْنِى مِنَ الْمُتَطَهِّرِينَ

(Ben şahitlik ederim ki, Allah’tan başka ilah yoktur. Yine şahitlik ederim ki Muhammed O’nun kulu ve elçisidir. Allah’ım! Beni tövbe edenlerden ve temizlenenlerden eyle) duasını okuyan kimse için Cennetin sekiz kapısının açılacağını ve dilediği kapıdan içeri girmesine izin verileceğini müjdelemiştir (Tirmizi, Taharet, 41).

Abdestin Sünnetleri

Abdestin Hz. Peygamber’in uygulamasına dayanan bazı sünnetleri de vardır ki başlıcaları şunlardır:

- Abdeste besmele ile başlamak,

- Önce elleri bileklere kadar yıkamak,

- Ağza ve burna su vermek (mazmaza ve istinşak),

- Önce sağ organları yıkamak veya meshetmek,

- Organları üçer defa yıkamak,

- Kulakları ve boynu meshetmek,

- misvak kullanmak.

- Niyet, tertip, organları ardarda yıkamak ve ovmak da Hanefiler’e göre sünnettir.

- Abdestten sonra iki rekat namaz kılınması da Hz. Peygamber tarafından tavsiye edilmiştir.

Abdestin Mekruhları

- Suyu israf etmek

- Suyu son derece cimri (mesheder gibi) kullanmak

- Suyu yüze çarpmak

- Konuşmak

- Bir özrü yok iken başkasından yardım istemek

- Her defasında yeni su alarak meshi üç kez tekrarlamak

Engelli Abdesti Nasıl Alınır?

Normal abdest almasına engel bir durumu olan Müslüman'ın, rahatsızlığına göre farklı yönlerden eksik kalan abdesttir.

Vücudunun belli yerlerini tıbbi sebeplerden yıkayamayan insanlar normal abdest almaktan muaf tutulur. Örnek olarak, kolu kırılan ve alçıya alınan kişi abdestini alır; ancak kolunu yıkayamadığından sadece alçının üstünü suyla mesh edebilir. O da zararlıysa, onu da yapmaz. Vücudunda devamlı kanayan yara olan Müslümanlar da engelli abdesti alır. Buna göre, normal abdest alırlar fakat bu abdestle sadece tek vakit namaz kılabilirler. Engelli abdesti alan Müslüman'ın, tam abdest alan Müslüman'a cemaatle kılınan namazlarda imamlık yapması uygun görülmemiştir.

Abdesti Bozan Şeyler

İslam Ansiklopedisi'nde yer alan bilgiye göre, abdesti bozan şeyler şöyle sıralanabilir;

İdrar ve dışkı yollarından herhangi bir şeyin çıkması.

Bayılma, delirme, sarhoş olma ve uyuma gibi şuurun kontrolüne engel olan durumlar.

Vücudun herhangi bir yerinden kan, irin gibi şeylerin çıkarak akması ve yaranın etrafına yayılması (Şafii ve Ca‘feriler’e göre bu durumda abdest bozulmaz).

Ağız dolusu kusmak.

Kadın ve erkeğin tenlerinin birbirine değmesi (Hanefiler’e göre bu durumda abdest bozulmaz. Ancak, kişilerin birbirlerine mahrem olup olmamaları, cinsi haz ve kasdın bulunup bulunmaması gibi hususlarda Hanefiler dışındaki mezhepler arasında görüş ayrılıkları vardır).

Bunlardan başka, mezheplere göre farklılık gösteren diğer bazı hallerde de abdest bozulur.

Abdest Almanın Faydaları Neler?

Vücudun dış tesirlere daha açık ve dolayısıyla kirlenme ihtimali daha çok olan yerlerinin sık sık yıkanmasının temizlik ve sağlık açısından temin edeceği faydalar, açıklanmaya lüzum göstermeyecek kadar çoktur. Bunların yanında abdestin insan sağlığı bakımından temin edeceği diğer maddi faydaların bazıları şöyle sıralanabilir:

Vücut doku ve hücrelerinin iyi beslenebilmesi için kan dolaşımını sağlayan damarların tabii esnekliklerinin korunmasında ve damar sertlikleri ile tıkanmalarının önlenmesinde abdestin rolü büyüktür.

Vücutla farklı ısıdaki suyun deriye temas etmesiyle damarlar açılıp kapanarak esneklik kazanır.

Damarlarda daralma ve tıkanmaya yol açan vücut dokularındaki birikmiş artık maddelerin daha çok el, ayak ve yüz bölgelerinde bulunduğu göz önüne alınırsa, abdest alırken, yıkanmak üzere bu organların seçilmesindeki hikmet daha iyi anlaşılır.

Ağız, burun ve boynun iki yanının su ile teması da özellikle beyinde kan dolaşımının güçlenmesi bakımından çok faydalıdır.

Bunun gibi vücudun temel korunma sistemi olan lenf dolaşımını sağlayan ve vücuda giren mikroplara karşı koyarak onlarla savaşan beyaz kan hücrelerini (lenfosit), dokuların en ücra köşelerine ulaştıran lenf damarlarının düzenli çalışmasında da abdestin büyük tesiri vardır.

Abdestte el ve ayakların yıkanması, vücut merkezine uzak bölgelerdeki lenf damarlarının dolaşım hızını artırdığı gibi, lenf sisteminin en önemli bölgeleri olan yüz, boğaz ve burnun yıkanması da bu sisteme önemli bir masaj ve güç kaynağı olur.

Diğer taraftan, insan vücudunda bütün hücrelerin çevresinde belli bir oranda bulunan ve vücut bütününde normal durumda hissedilmeyecek derecede denge arzeden statik bir elektrik vardır. Havada oluşan elektriklenme, özellikle zamanımızda yaygın olarak kullanılan plastikten yapılmış giyim eşyaları, taşıt araçları vb. şeyler vücudun dış yüzünde aşırı elektron artışına sebep olur. Bu durum, sinir sistemi üzerinde ciddi rahatsızlıklar doğuracağı gibi deri altındaki minik kasların yorulması ve esnekliklerini kaybetmesi sebebiyle yüzde ve diğer yerlerde kırışıklıklar ve sarkmalara da yol açar.

Vücuttaki statik elektriğin fazlasını atmanın yollarından biri de su ile yıkanmak veya toprağa temas etmektir. Bu ise abdest ile teyemmümün vücudun elektrostatik dengesini korumadaki rol ve önemine işaret bakımından yeterlidir.