AYM'den erkek memur çocuklarını üzen haber!

Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) kararına konu olan Emekli Sandığı Kanunu’nun 89. maddesinin 7. fıkrası, görevde iken ölen kamu çalışanlarına ait emekli ikramiyesinin, dul ve yetim aylığına hak kazanan eş ve çocuklara, hisseleri oranında ödenmesini öngörüyor.

Aynı maddenin 10. fıkrası ise emeklilik dilekçesi verdikten sonra emekli aylığı bağlanmadan ölenler ile ölüm tarihinde aylığa müstahak dul ve yetim bırakmadan ölen kamu çalışanlarının ikramiyesinin kanuni mirasçılarına ödeneceğine hükmediyor. Bir başka ifadeyle, emeklilik dilekçesi verdikten sonra aylık bağlanmadan ölen memurun emekli ikramiyesinin miras hukuku kapsamında eş ve çocuklarına ödenmesini, ancak görevde iken ölenlerin ikramiyesinin sadece ölüm tarihinde dul ve yetim aylığı almaya müstahak kişilere verilmesini düzenliyor.

Ankara 13. İdare Mahkemesi, yasanın söz konusu hükümlerinin Anayasa’nın eşitlik ilkesine aykırı olduğu gerekçesiyle AYM’ye başvurdu.

YETİM AYLIĞI NASIL BAĞLANIYOR?

Yetim aylığı erkek çocuğuna 18 yaşına kadar şarta tabi olmaksızın bağlanıyor. Yaş sınırı ortaöğrenim görenlerde 20, yükseköğrenim görenlerde ise 25 olarak uygulanıyor. Malûl olmadığı sürece, yaş sınırını dolduran erkek çocuğuna yetim aylığı bağlanmıyor.

Memur ya da kamu görevlisi olmayan kız çocukları ise yaşları ne olursa olsun evli olmadıkları sürece yetim aylığı alabiliyorlar.

Buna göre, yetim aylığı alma hakkı bulunmayan erkek çocuk, görevde iken ölen anne veya babasından kalan emekli ikramiyesini alamıyor.

“SOSYAL GÜVENLİK ÖDEMESİ”

AYM iptal başvurusunu reddetti. AYM’nin gerekçeli kararında, emekli ikramiyesinin tıpkı dul ve yetim aylığı gibi bir sosyal güvenlik ödemesi olduğu, kanun koyucunun bu ikramiyenin verileceği kişilerin belirlenmesinde, ölen iştirakçinin vefatıyla onun maddi desteğinden yoksun kalanları gözettiği, bu kişilere öncelik tanınmasında sosyal güvenlik ilkesiyle çelişen bir yön bulunmadığı belirtildi.

Gerekçede, emeklilik dilekçesi verdikten hemen sonra ölen memurun ikramiyesinin terekesi açısından “mevcut mülk” niteliğine dönüştüğü, buna karşılık görevi başında ölen memurun emekli ikramiyesinin “mevcut mülke girmeyen sosyal güvenlik alacağı” niteliğinde olduğu kaydedildi.

AYM, bu gerekçelerle oy çokluğuyla aldığı kararla, Emekli Sandığı Kanunu’nun söz konusu hükümlerinin Anayasa’ya aykırı olmadığı sonucuna vardı.

BAŞKAN ARSLAN VE 3 ÜYE MUHALEFET ETTİ

AYM Başkanı Zühtü Arslan ve üç üye, çoğunluğun kararına muhalefet etti. Dört üyeninkarşı oy gerekçesinde, görevde iken ölen memurun emekli ikramiyesinden yararlanmada kız çocukları ile erkek çocukları arasında ayrım yapıldığı, bunun Anayasa’nın 10. maddesindeki eşitlik ilkesine aykırı olduğu belirtildi.

Ölmeden önce emeklilik için başvuran memurun emekli ikramiyesinin dağıtılmasında dul ve yetim aylığına müstahak olup olmama bakımından ayrım yapılmadığına, ölenin hak ettiği ikramiyenin erkek çocuğa da ödendiğine dikkat çekildi.

Karşı oygerekçesinde şöyle denildi:

“Emeklilik ikramiyesi kanuni şartları gerçekleştiğinde iştirakçi için mülk teşkil etmektedir. İştirakçinin ölmeden önce emeklilik ikramiyesi için müracaat edip etmemesi durumu değiştirmemektedir. Her iki durumda da kanuni şartların sağlanması sonucu elde edilen bir mal varlığı söz konusudur. Bu nedenle ölmeden önce emeklilik için dilekçe verilip verilmemesi gibi bir usul işlemi, memurun zaten hak kazandığı bir toptan ödemede farklı muamele yapılmasını haklı kılamaz.”

“BORÇLARDAN HERKES MÜTESELSİLEN SORUMLU”

Ölen memurun borçlarından tüm mirasçıların müteselsilen sorumlu olduğuna dikkat çekilen karşıoy gerekçesinde, “İştirakçinin borçlarından müteselsilen sorumlu olan mirasçılarının, emekli ikramiyesinden yararlanma bakımından farklı durumda olmaları kabul edilemez… Dul kalan eş, kız ve erkek çocuklar nasıl varislerinin borçlarından müteselsilen kanuni mirasçı sıfatıyla eşit olarak sorumlu tutuluyorsa, bir ödül olarak bir kereye mahsus verilen emekli ikramiyesinden de her iki grubun kanunun öngördüğü haklardan aynı esaslara göre yararlanmaları gerekmektedir” denildi.