İsim tamlaması nedir, türleri nelerdir? Belirtili, belirtisiz, takısız, zincirleme isim tamlaması örnekleri
Kelimelerin arasında anlam bakımından bir ilişkinin bulunduğu, bir kelimenin iyelik ekini alarak diğer sözcüğe eklendiği en az iki kelimeden oluşan sözcük gruplarına Türkçede isim tamlaması adı verilmektedir. Bir cümle içinde farklı görevlerde bulunabilen ve ilk kelimenin tamlayan ikinci kelimenin ise tamlanan olarak isimlendirildiği isim tamlaması türleri nedir? Ayrıntılar içeriğimizin devamında…
Türkçe derslerinin öne çıkan konularından biri olan ve bu özelliği sebebiyle sınavlarda öğrencilerin karşısına soru olarak çıkan isim tamlamaları beş ayrı başlık altında incelenmektedir. Peki, bir isim tamlaması çeşidi olan zincirleme isim tamlaması örnekleri nelerdir? İşte, tüm detayalar…
İsim Tamlaması Nedir?
En az iki sözcükten meydana gelen ve ilk sözcüğün tamlayan ikinci sözcüğün ise tamlanan olarak adlandırıldığı sözcük gruplarına isim tamlaması adı verilmektedir. Bir isim tamlamasında tamlayan ekleri –in, -ın, -ün, -un iken; tamlanan ekleri ise –ı, -i, -u, -ü şeklinde olmaktadır. İsim tamlamaları; belirtili isim tamlaması, belirtisiz isim tamlaması, zincirleme isim tamlaması ve takısız isim tamlaması olmak üzere olmak üzere 4 ayrı türe ayrılmaktadır.
İsim Tamlaması Türleri
Belirtili İsim Tamlaması
Bir isim tamlaması çeşidi olan belirtili isim tamlamasında ilk sözcük olan tamlayan –in, -ın, -ün, -un eklerini alırken; tamlanan görevindeki sözcük ise –ı, -i, -u, -ü eklerini almaktadır. Cümle içindeki belirtili isim tamlamasının yerini tespit etmek için yükleme ‘’kimi, neyi’’ soruları yöneltilir.
Belirtili İsim Tamlaması Örnekleri
Not: Belirtili isim tamlamalarında bazı durumlarda tamlayan görevinde bulunan sözcük düşebilir. Bu özelliğe sahip olan isim tamlamaları tamlayanı düşmüş isim tamlaması olarak adlandırılmaktadır.
Not: Belirtili isim tamlamalarında hem tamlayan hem de tamlanan görevinden bulunan bir sözcük, birden fazla tamlayan ya da tamlanana bağlanabilir.
Belirtisin İsim Tamlaması
Belirtisiz isim tamlamalarında tamlayan görevinde bulunan sözcük herhangi bir ek almazken; tamlanan görevinde bulunan sözcük ise –ı, -i, -u, -ü eklerini almaktadır.
Belirtisiz İsim Tamlaması Örnekleri
Not: Belirtisiz isim tamlamalarında tamlayan ile tamlananın yerleri değiştirilmez. Yukarıda vermiş olduğumuz örneklerden de görüleceği üzere belirtisiz isim tamlamalarında tamlayan görevindeki sözcük, tamlanan görevinde olan sözcüğün türünü, neden yapıldığını ve ait olduğu yeri bildirebilir.
Zincirleme İsim Tamlaması
Zincirleme isim tamlaması; belirtili ya da belirtisiz isim tamlamaların birbirlerine bağlandığı isim tamlamaları olarak tanımlanabilir. En az 3 sözcüğün birbirine bağlanması ile oluşturulan zincirleme isim tamlamaları, belirtili ve belirtisiz isim tamlamalarının iyi bir şekilde öğrenilmesi sayesinde kolayca anlaşılacaktır.
Zincirleme İsim Tamlaması Örnekleri
Takısız İsim Tamlaması
Çoğu zaman öğrenciler tarafından sıfat tamlaması ile karıştıran bir isim tamlaması türü olan takısız isim tamlamalarını sıfat tamlamalarından ayırmanın yolu oldukça kolaydır. Eğer tamlayan görevinde olan sözcük, tamlanan görevinde olan sözcüğün neden yapıldığı ya da neye benzediğini belirtiyorsa o sözcük grubu takısız isim tamlamasıdır. Şimdi gelin takısız isim tamlaması örneklerine birlikte göz gezdirelim:
Takısız İsim Tamlaması Örnekleri
