Kuzey Irak gazında "Cengiz" sürprizi

25 Eylül 2017 tarihinde yapılan “bağımsızlık referandumu” sonrasında askıya alınan “Kuzey Irak doğalgazı”nda yeni dönemeç... Türkiye, “bağımsızlık referandumu” sonrasında bu bölgeden gelen randevu taleplerini geri çevirmişti. Referandum, diplomatik ilişkilerin yanı sıra ikili ticari ve ekonomik ilişkileri de olumsuz etkilemişti. En çok etkisini, başta doğal gaz ithalatı olmak üzere enerji projelerinde göstermişti.

İLK TEMAS

Referandum sonrasında Türkiye ile Irak Kürt Bölgesel Yönetimi arasında ilk temas, 2019 yılı kasım ayında kuruldu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Irak Kürt Bölgesel Yönetimi Başbakanı Mesrur Barzani'yi Beştepe'de kabul etti. Bu görüşme, ikili ilişkilerin onarılması açısından önemli bir adım olarak değerlendirildi.

KUZEY IRAK GAZI

Referandumla askıya alınan Kuzey Irak’tan gaz ithalatı konusunda yeni bir aşama gündeme geldi. Bu sürecin ayrıntılarına girmeden önce Kuzey Irak gazı konusunda bugüne dek yürütülen çalışmaları kısaca anımsatalım.

Türkiye, çok uzun süredir Kuzey Irak’tan doğal gaz getirmeyi hedefliyor. Bu konuda ilk girişim, 2010’lu yılların hemen başında Siyah Kalem’den geldi. İstanbul merkezli Siyah Kalem, 2014 yılı için 700 milyon metreküp, 2015 yılı için 1.5 milyar metreküp, 2016 yılı için 2.5 milyar metreküp, 2017-2031 yılları arasında yılda 3 milyar metreküp, 2032 yılı için 3.1 milyar metreküp, 2033 yılı için de 3.2 milyar metreküp doğalgaz ithalatı yapmak üzere EPDK’ya başvuruda bulundu. Hazırlıklar ve görüşmeler yapıldı. Ancak bu girişimden sonuç alınamadı.

TEC KURULDU

Türkiye, bölgede petrol ve doğal gaz projelerini ve buna ilişkin çalışmaları yürütmek üzere Turkish Energy Company (TEC) adlı bir şirket kurdu. Karşılıklı olarak bazı adımlar atıldı. TEC’in taraf olduğu işbirliği süreçleri işletildi.

BOTAŞ da boş durmadı. Şirket, yurt içinde (Kuzey Irak doğalgazını Türkiye şebekesine bağlaması öngörülen Şırnak doğalgaz boru hattı) gerekli boru hattı yatırımlarını tamamladı. Ancak, tüm dünyanın ve Türkiye’nin tepkisini çeken referandum, bu süreci ve çalışmaları durdurmuştu.

CENGİZ’DEN LİSANS BAŞVUSU

Şimdi, Kuzey Irak gazında yeni bir aşama yaşanıyor. Büyük alt yapı ve enerji projeleriyle öne çıkan Cengiz Enerji, Kuzey Irak’tan doğal gaz ithal etmek üzere EPDK’ya lisans başvurusunda bulundu. Cengiz Enerji’ye yakın kaynaklar, başvuruyu doğruladı ve lisans ve diğer izin süreçlerinin tamamlanmasını izleyen 2 yıl içinde doğal gaz ithalatının başlayabileceğini söyledi. Kaynaklar, ön görülen ithalat miktarı ve lisans süresine ilişkin bilgi vermedi.

NE KADAR GAZ GELECEK?

Kürt Yönetimi'ne yakın iş çevrelerine göre bölgede, önemli miktarda doğalgaz rezervi bulunuyor. Bu gazın, çıkartılması için öncelikle milyarlarca dolarlık bir yatırımın yapılması gerekiyor. Daha sonra Türkiye ile gaz sahalarını birbirine bağlayacak bir boru hattı inşa edilecek.

Bazı çalışmalarda Kuzey Irak'ta üretilecek doğalgazda ithalatın 4 milyar metreküp ile başlaması ve zaman içinde 20 milyar metreküpe kadar çıkması hedefleniyordu.