Yeni yılda yeni enflasyon hesabı
Türkiye İstatistik Kurumu yeni yılda enflasyon hesaplama sistemini değiştirecek. Enflasyon hesabında 2003 yerine 2025 yılı baz alınacak. Peki yeni hesaplama sistemi ile neler değişecek, enflasyona etkisi ne olacak? Enflasyon daha yüksek mi daha düşük mü çıkacak? Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haberi
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) enflasyon hesaplama sisteminde yapılacak değişiklik hakkında gazeteci ve akademisyenlere bilgi verdi, sorularını yanıtladı. Toplantıya enflasyon hesaplaması yapan birimlerin yöneticileri katıldı.
SORULARINIZ İÇİN: akivanc@haberturk.com
TÜİK yetkilileri, TÜFE’de kullanılan aylık 609 bin 382 fiyatın yüzde 51,9’unun fiziki mağazalar ve işyerlerinden, yüzde 43’ünün zincir marketlerden, yüzde 5,1’inin de e-ticaret ve çevrimiçi mağazalardan derlendiğini anlattılar.
Verilen bilgiye göre enflasyonla ilgili gelecek yıl iki önemli değişiklik yapılacak. Ocak ayından itibaren tüketici fiyat endeksi (TÜFE) temel yılı güncellenecek. 2003 yılı yerine 2025 yılı baz alınmaya başlanacak. Baz yılı değişikliği aylık ve yıllık değişim oranlarını etkilemeyecek.
Normalde her yıl aralık ayında enflasyon sepeti ve madde ağırlıkları yeniden düzenleniyor. Gıdanın, konutun, ulaştırma harcamalarının enflasyon hesaplamasındaki ağırlığı belirleniyor. Gelecek yıl hangi maddelerin enflasyon hesabında dikkate alınacağı tespit ediliyor.
Gelecek yıl bunlara ilaveten enflasyon hesaplama sisteminde değişiklik yapılacak. TÜİK yetkilileri, TÜFE’nin Avrupa Birliği ve IMF çerçevesiyle uyumlu olarak uluslararası standartlara göre hesaplandığını, bu iki kurumun teknik kılavuzlarının takip edildiğini belirttiler. TÜFE sınıflamasının uluslararası standartlara uyum kapsamında güncelleneceğini belirten yetkililer Avrupa Birliği’nin yeni düzenlemesi uyarınca tüm AB üyesi ülkelerin yeni enflasyon hesaplama sistemine 2026 yılı ocak ayından itibaren geçmesi gerektiğini ifade etti.
Yeni hesaplama sistemi çerçevesinde Covid 19 pandemisi sonrasında hanehalkının tüketim harcaması kalıplarında yaşanan değişikliğe de uyum sağlanacak. Ana kalemlerde değişiklik olmayacak. Güncel tüketim yapısı dikkate alınacak. Bazı harcama kalemlerinin enflasyon hesabındaki ağırlığı azalacak, bazılarının artacak. İzafi kira TÜFE hesabına dahil edilmeyecek. Konutun ve kiranın enflasyon hesabındaki ağırlığının bir miktar azalacağı belirtildi.
“BİZİM MAAŞIMIZ DA TÜFE’YE GÖRE BELİRLENİYOR”
Türkiye’de emekli aylıkları, memur maaşları, kamu ve özel sektör işçilerinin ücretlerindeki artışlar enflasyona göre belirleniyor. Alternatif Fiyatlar ve Metodoloji Grup Başkanı Mehmet Akif Davarcı, TÜİK’in maaş hesabında kullanılmak üzere ayrı bir enflasyon hesaplaması yapması gerektiğine ilişkin görüşlerin hatırlatılması üzerine, TÜİK’in sadece enflasyon hesabı yaptığını, ücret ve maaş artışlarında dikkate alınıp alınmaması yönünde bir önerisinin olmadığını söyledi. Davarcı, “Bizim maaşlarımız da TÜFE’ye göre belirleniyor” diye konuştu.
“SİZİN ALIŞVERİŞ YAPTIĞINIZ YERDEN ALIYORUZ”
Kamuoyunda zaman zaman, “TÜİK enflasyon hesabını yaparken fiyatları nereden alıyor? Onlar nereden alışveriş yapıyorsa biz de oradan yapalım” şeklinde eleştiriler geliyor.
Davarcı bu eleştirilere karşılık verirken, “Siz nereden alışveriş yapıyorsanız biz de oradan yapıyoruz” dedi.
YENİ HESAPLAMA SİSTEMİNİN ENFLASYONA ETKİSİ OLACAK MI?
Yeni hesaplama yönteminin enflasyonu nasıl etkileyeceği merak ediliyor. 2024 yılında TÜFE artışı yüzde 44,38 olarak gerçekleşti. Yetkililer, yeni hesaplama yöntemi 2024 yılında uygulanmış olsaydı enflasyonun yüzde 44,38’in altında mı üstünde mi çıkacağına ilişkin soru üzerine, bu konuda bir çalışma yapmadıklarını söylediler.
MEVSİMSEL DÜZELTMELER AYNI GÜN YAYIMLANACAK
Önümüzdeki dönemde mevsimsel düzeltilmiş TÜFE göstergeleri aynı gün yayımlanmaya başlanacak. KDV, ÖTV gibi dolaylı vergiler sabit tutulmuş gibi varsayılarak, yalnızca ürün ve hizmetlerin saf piyasa fiyatlarındaki değişimi ölçen tamamlayıcı bir gösterge yayımlanacak.
TÜİK enflasyon hesabında kullanılan madde fiyatlarını açıklamaya 2022 yılından itibaren son verdi. Sunumda, sepetteki ürünler, çeşitler, markalar ve satış kanallarının her yıl güncellendiği, bu nedenle ortalama fiyat serisi oluşturmanın yıllar arasında karşılaştırılabilir olmadığı belirtildi.
