1.8 milyar dolarlık ikinci bir Petkim inşa edecek

Türkiye tarihinin en büyük dış yatırımcısı olan Azerbaycan’ın devlet enerji şirketi Socar, cari açığın kapatımasına her yıl 5 milyar dolarlık katkı sağlayacak yeni bir yatırıma hazırlanıyor.

Türkiye’de faaliyetinin 10’uncu yılını geride bırakan Socar, yeni bir petrokimya kompleksi kuracak. 2020 yılına kadar öngördüğü 19.5 milyar dolarlık yatırımın 14.2 milyar dolarını tamamlayan şirket şimdi yaklaşık 1.8 milyar dolarlık yeni bir yatırım daha yapacak. 2023 yılında faaliyete geçmesi hedeflenen yatırımda Socar’ın ortağı İngiliz petrol şirketi BP olacak. Ayrıca bu yatırıma yüzde 10-15’lik bir payla finansal bir kuruluş da ortak edilecek. Belki de bir ülke varlık fonu. Ortadoğulu ülke fonlarının bu tip yatırımlaratalip olduğu biliniyor. Hatta Türkiye Varlık Fonu'nun dahi bu yatırıma ilgi duyabileceği bir süredir kulislerde konuşuluyor.

Grubun gelecek projeksiyonunu görüşmek üzere bir araya geldiğimiz Socar Türkiye’nin CEO’su Zaur Gahramanov, “Star Rafinerisi ile Türkiye’nin yılda 1.5 milyar dolarlık cari açığını azaltmış olacağız. Hazırlığını yaptığımız bu yeni petrokimya tesisi ise yılda 5-6 milyar dolarlık cari açığı kapatacak. Türkiye'nin petrokimya kaynaklı 11.5 milyar dolarlık açığı düşünüldüğünde bu yatırım Türkiye için ‘kazan-kazan’ durumu sunuyor. Bu sayede, Türkiye’deki petrokimya piyasasındaki payımız artarken, bu ürünlerin Türkiye’ye ithalini de azaltarak, dış ticaret açığının düşmesine katkıda bulunacağız. Türkiye’deki tüm projelerimizde bu hedef doğrultusunda çalışıyoruz” dedi.Gahramanov ayrıca tıpkı Socar Türkiye'deki Goldman Sach ortaklığı gibi BP ile ortak yürütülen buyatırımda da ileride finansal bir ortakalabilecekleri mesajını verdi.

PİYASA DEĞERİ 11 MİLYAR DOLAR

Socar, Türkiye’deki yatırımlarına 2008’de Özelleştirme İdaresi’nden Petkim’in yüzde 51’ini 2 milyar 40 milyon dolara satın alarak başladı. Socar’ın bugüne kadar Petlim, Petkim, STAR Rafineri ve TANAP dahil yapılan yatırım harcamaları da 14,2 milyar doları buldu. Bakü’den İtalya’ya kadar uzanan 3.500 km’lik, Güney Gaz Koridoru’nun en önemli halkası olan TANAP yaklaşık 8 milyar dolarlık bir yatırım bedeliyle faaliyete başlamıştı. Bu yatırım Türkiye’nin doğalgaz ihtiyacının yaklaşık yüzde 12’sini tek başına karşılayacak.Peki bu tutarlarla Türkiye’nin en büyük dış yatırımcısı unvanını alan Socar’ın Türkiye’deki şirketinin değeri ne oldu?

SOCAR Türkiye’nin yüzde 13 hissesi, Ağustos 2015’de yatırım bankası Goldman Sachs tarafından 1.3 milyar dolara satın alınmıştı. Socar Türkiye’nin CEO’su Zaur Gahramanov’a göre bugün şirketin değeri son yatırımların da etkisiyle 11 milyar dolar civarında. Socar Türkiye’nin büyüklük açısından Socar Global içindeki payı ise yüzde 35’ler mertebesinde. Yani Azerbaycan devinin dünyadaki en büyük yatırımı Türkiye sınırları içerisinde.

Yeni tesisle bu değerin daha da artacağını öngören Gahramanov, petrokimya alanında katma değeri yüksek üründe bölgede daha da söz sahibi olacaklarını ifade etti. Bu yatırımda da Türkiye’de hükümetten gördükleri destekten memnuniyet duyduklarını ifade eden Gahramanov, “SOCAR Türkiye, İzmir Aliağa’daki tüm iştiraklerini kapsayan 1.453 hektarlık arazi için ‘Özel Endüstri Bölgesi’ unvanını alan Türkiye’deki ilk şirket oldu. Bu statüye geçtikten sonra bürokratik işlemlerde önemli bir mesafe aldık. Ancak öncesinde 700'den fazla izin almak zorunda kaldık. İşlemler yavaş ilerlediği için de yılda 70 milyon dolarlık kayıplara katlandık. Özel Endüstri Bölgesi ile bürokrasi azaldı. BP'nin bu yeni yatırımda ortak olarak gelmesinde de bunun etkisi olmuştur. Ama asıl iktidarın devamlılığı bu yatırımlarda çok önemli. Maşallah iktidar da değişmemiştir. Hem TANAP da hem de Star Rafineri’deki yatırımda Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in desteğinin de etkisi büyük oldu. Bu destekle biz Türkiye’deki yatırımlarımızı hız kesmeden sürdüreceğiz. Socar Türkiye’de doğrudan çalışan sayımız 4 bin 500 kişi. Taşeronlarla birlikte yaratılan istihdam 10 bini buluyor. Bu alanda da desteğimizi artıracağız” dedi.

AKARYAKITTA FIRSAT ARAYACAĞIZ

Türkiye akaryakıt pazarında dağıtım kanalında da yatırımlarını artırmak isteyen Socar’ın bu cephedeki planlarını ise Gahramanov şöyle özetledi: “SOCAR Türkiye İstanbul Havalimanı’nda 9 akaryakıt istasyonunun işletme hakkıyla ilgili ihaleyi kazandı. 31 Aralık 2018 itibarıyla tamamı aktif hale gelecek olan 9 istasyonla, toplamda 16 bin 280 metrekarelik bir alanda faaliyet gösterecek. İstasyonlar; tüketicilerin, araç kiralama firmalarının, taksilerin ve havaalanı taşıtlarının yakıt ihtiyacını karşılayacak. Rafineri ve dağıtım birlikte elbette lojistik vb katkıları sebebiyle verimliliği artırır. Ancak bu alanda karlılık da en az yüzde 10-15’lik bir payı ile mümkün. Daha önce bu alanda bir takım satın almalar için temaslarımız oldu. Önümüzdeki dönemde de fırsatlara yakından inceleyeceğiz.”

RÜZGAR SANTRALLERİYENİ MODEL

Gahramanov, Türkiye’deki yatırımlarında ilk kez grup olarak rüzgar enerisi ile de ilgilendiklerini ifade ederken bu alanda da yatırımlarını sürdüreceklerini ve bunun Socar Global için de yeni ve sürdürülebilir bir model olduğunu belirtirken “Türkiye’nin yenilenebilir enerji potansiyelini mümkün olan en verimli şekilde kullanmak amacıyla 2014 yılında başlatılan 17 türbin ve 51 megavat mekanik güce sahip rüzgar enerji santrali (RES) projesinin montajı 2017 yılında tamamlandı. Yaklaşık 55 milyon Euro ile yapılan yatırımla iki fazdan oluşan Petkim RES’in 17 rüzgar türbin jeneratorü ile yılda yaklaşık 200 gigavat saat elektrik üretme kapasitesine sahip. Bu yatırımda kapasitemizi artırmak ile beraber başka coğrafyalarda da benzerlerini yapabiliriz” dedi.

ŞUBATTAKAPASİTEYETAMAMLANIR

19 Ekim 2018’de ‘de faaliyete geçen Star Rafinerisi hakkında da bilgi veren Zaur Gahramanov “Şubat ayı itibariyle Star istediğimiz kapasitede çalışıyor oldu. Bu rafineri için 3.3 milyarı proje finansmanı olmak üzere 6.3 milyar dolarlık yatırım yaptık. Yıllık 10 milyon tonluk ham petrol işleme kapasitesine sahip olan STAR Rafineri, yıllık 4,8 milyon ton dizel, 1,6 milyon ton jet yakıtı, 1,6 milyon ton nafta, 700 bin ton petrokok, 500 bin ton reformat, 400 bin ton karışık ksilen, 300 bin ton LPG ve 160 bin ton kükürt üretecek. Bu ürünlerin tamamı Türkiye’nin ithal ettiği ürünlerden oluşuyor. STAR Rafineri, tam kapasite üretime başladıktan sonra, petrol ürünleri ithalatında her yıl 1,5 milyar dolar civarında tasarruf sağlayacak. İnşaatının en yoğun döneminde 19.500 kişinin çalıştığı STAR Rafineri, 1.100 kişiye sağladığı istihdamla işsizliğin azaltılmasına da önemli bir katkı sunacak” şeklinde konuştu.

OTOMOBİLLER ELEKTRİKLİOLSAOLUR?

70 dolarlık düzeyin altına inen petrol fiyatlarının dalgalı seyrini değerlendiren Gahramanov, “Elbette fiyatlarda bir gerileme var. Ve gelecekte de belki daha da olacak. İşte bu nedenle bugün detaylarını açıkladığımız petrokimya yatırımları önemli. Katma değeri yüksek ürünler üretmeliyiz. Hayatımızın her alanında bu ürünler var. Ve çıkmayacak. Üstelik de her geçen gün de talebi artıyor. Bugün elektrikli otomobiller konuşuluyor. Ancak dünya akaryakıt tüketiminin toplamı içinde otomobillerin payı sadece yüzde 11. Yani tüm araçlar elektriklense dahi bu alanda risk bu. Şimdi dünya havacılık sektöründe de elekrikli uçakları konuşuyor. Oradaki talep daha önemli. Bugün itibariyle olmasa da belki 10-15 sene içinde bu riskler mevcut. Ancak tekrar ediyorum. Petkim gibi yatırımlar ve yeni petrokimya tesisi yatırımımız işte bu tahminler yapılırken daha da anlam kazanıyor” dedi.

ÖZAL, ‘ÇALIŞMAMIZ LAZIM’ DEMİŞTİ

ABD, enerji piyasasında kaya gazı ile dünyadaki dengeleri değiştirirken bu alanda Türkiye’de fırsatlar olup olmadığına yönelik bir soru üzerine Gahramanov, şöyle konuştu: “Bu konuda bir araştırmaya sahip değilim ama Azerbaycan’da anlatılan bir anektodu sizinle paylaşabilirim. Merhum eski Cumhurbaşkanınız Turgut Özal bir dönem Türkiye’de petrol kaynakları ile ilgili uluslararası firmalara bir araştırma yaptırdığı bilinir sonunda ise verimli bir kaynağa ulaşılamadığını öğrenmesi üzerine şu değerlendirmeyi yaptığı söylenir: “Bunu öğrendiğimiz iyi oldu. O halde artık daha da çok çalışmamız lazım.”