Engelli çocuk annesinin erken emekliliği hakkında bilinmesi gereken her şey

.png

Başkasının bakımına muhtaç derecede ağır engelli çocuğu bulunan anneler erken emeklilik hakkına 1 Ekim 2008 tarihinde yürürlüğe giren sosyal güvenlik kanunu ile kavuştu. Erken emeklilik hakkı da bu tarihten sonraki çalışma sürelerine uygulanıyor. Öncelikle vurgulamak gerekir ki, ağır engelli çocuğu bulunan annelerin erken emeklilik hakkından yararlanabilmesi için sigortalı olarak çalışması veya isteğe bağlı sigortalı olması gerekiyor. İşçi, memur, esnaf statüsünde çalışan tüm anneler bu haktan yararlanabiliyor.

Uygulama kapsamında, engelli çocuğa bakarken bir yandan da sigortalı olarak çalışmaya devam eden veya isteğe bağlı sigorta primi ödeyen annelerin prim süresine, bu şekilde geçen günlerin dörtte biri oranında ilave yapılıyor. Bu süre ayrıca emeklilik yaş haddinden indiriliyor. Buna ilişkin uygulamanın nasıl olduğunu aşağıda örneklerle anlatacağım.

ÇOCUĞUN ENGELLİ RAPORU TARİHİ ÖNEMLİ

Erken emeklilik hakkından yararlanabilmek için, öncelikle, çocuğun başkasının bakımına muhtaç derecede ağır engelli olduğunun sağlık kurulu raporuyla tespit edilmesi gerekiyor. İlave sürenin hesabında bu rapor tarihi esas alınıyor. Çocuğunun ağır engelli olduğunun tespitini isteyen anneler, en son çalışmalarının geçtiği sosyal güvenlik il müdürlüğüne veya sosyal güvenlik merkezine başvurabilir. Sevk işlemleri bu birimlerce gerçekleştiriliyor.

Birden fazla çocuğun ağır engelli olması halinde her iki çocuk için ayrı ayrı rapor alınması gerektiği de unutulmamalı. Rapor için başvuran kadının, o tarihte aktif sigortalı olarak çalışıp çalışmadığına bakılmıyor.

YURT DIŞI BORÇLANMASI YAPANLAR ERKEN EMEKLİLİKTEN YARARLANABİLİR Mİ?

Ağır engelli çocuğu bulunan annelerin 1 Ekim 2008 tarihinden sonraki hizmet süreleri veya prim ödemelerine bakılıyor. Bu tarihten önceki hizmetler için erken emeklilik hakkından yararlanılamıyor.

İlave edilecek hizmetin hesabında 4/1-a (SSK), 4/1-b (BAĞ-KUR) ve 4/1-c (Emekli Sandığı) statüsündeki hizmetler, isteğe bağlı sigorta primi süreleri, 3201 sayılı kanun kapsamında yurt dışındaki Türk vatandaşı kadınların borçlanma süreleri dikkate alınıyor.

Çalışmakta iken çocuğu için ağır engelli raporu alan anne bu tarihten; çocuğun engelli olduğuna dair önceden raporu bulunan anneler ise işe giriş tarihinden itibaren bu haktan yararlanmaya başlayabilir. Örneğin, 1 Kasım 2010 tarihinde çalışmaya başlayan kadının çocuğu hakkında 1 Temmuz 2011 tarihinde rapor verilmişse, ilave edilecek süreye ilişkin hizmet hesabı 1 Temmuz 2011 tarihinden başlatılır.

ÇOCUĞUN YAŞADIĞI SÜRE DİKKATE ALINIYOR

Toplam hizmete ilave edilen ve emeklilik yaş haddinden indirilen süre, engelli çocuğun yaşadığı sürede geçen çalışmalara göre belirleniyor. Çocuğun ölüm tarihinden sonra anneye ilave bir hizmet verilmiyor.

ENGELLİ ÇOCUĞU EVLAT EDİNEN DE YARARLANIYOR

Kendisi veya eşiyle birlikte evlat edindiği ağır engelli çocuğu bulunan anneler de bu haktan yararlanabiliyor. İlave hizmet hesabı, evlat edinilen tarihten başlatılıyor.

BİRDEN FAZLA ENGELLİ ÇOCUĞU BULUNAN ANNELER

Başkasının bakımına muhtaç derecede ağır engelli birden fazla çocuğu bulunan anneler, her çocuk için ayrı ayrı rapor almak zorunda. Ancak, sadece bir çocuk için ilave hizmet hakkından yararlanabilir. Eğer yararlanılmakta olan çocuk yaşamını yitirirse, diğer çocuk üzerinden hak devam ediyor.

ÇOCUĞU BAKIM MERKEZİNDE OLANLAR YARARLANAMAZ

Çocuğun 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu kapsamında korunma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden sürekli veya süreksiz yararlanması da ilave süre hesabında önem taşıyor. Çocuğun sürekli ve yatılı olarak korunma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden ücretli veya ücretsiz faydalandığı dönem için ilave hizmet süresi verilmiyor.

ÇOCUK SİGORTALI OLSA DA ANNE YARARLANIR

Ağır engelli çocuğun 4/1-a, b veya c kapsamında sigortalı olması durumunda, malûl olup olmadığının tespiti için yeniden rapor alınması gerekiyor. Rapor sonucu ağır engelli olduğuna karar verilmesi halinde, anneler ilave süreden yararlanmaya devam edebilir.

Ağır engelli çocuğun isteğe bağlı sigortalı olması halinde yeniden rapor alınması gerekmiyor. Bu durumda da anne ilave süre hakkından yararlanabiliyor.

YIPRANMAYA TABİ İŞTE ÇALIŞAN ANNELERİN DURUMU

Ağır engelli çocuğu bulunan anne aynı zamanda fiili hizmet süresi zammına (yıpranmaya) tabi bir işte çalışıyorsa, hem bu haktan hem de ilave süre hakkından yararlanabilir.

BOŞANMA DURUMUNDA VELAYET TARİHİ ÖNEMLİ

Kadının kocasından boşanması ve çocuğun velayetinin babaya geçmesi durumunda, velayetin geçtiği tarih itibarıyla ilave süre hakkı biter. Boşanıncaya kadar geçen dönem için ilave süre eklenir.

4 YILA KARŞILIK 1 YIL ERKEN EMEKLİLİK

Ağır engelli çocuğu bulunan annelerin hizmetlerine, 1 Ekim 2008 sonrasında, rapor alındıktan itibaren çalıştıkları sürenin dörtte biri oranında ilave edilir. İlave süre dolayısıyla hem emekli aylığı artar, hem de yaş haddinden indirim yapılır.

Örneğin, emeklilik başvurusu yaptığı tarihte toplam 6500 prim günü bulunan bir kadının, engelli çocuğuna baktığı dönemdeki hizmet süresi 1500 gün olsun. Bu kadının 6500 olan prim gün sayısına, 1500’ün dörtte biri oranında, yani 375 gün ilave edilir. Emekli aylığı 6500 gün üzerinden değil 6875 gün üzerinden bağlanır. Ayrıca, emeklilik yaş haddinden 375 günlük indirim yapılır.

Böylece, anne emekli olabilmek için normalde 46 yaşa tabi ise emeklilik yaş haddinden 1 yıl 15 gün indirilir ve 45 yaşından önce emekli olur.

RAPOR ALMANIN KOŞULLARI NEDİR?

Annenin erken emeklilik hakkı elde edebilmek için aranan “Başka birinin sürekli bakımına muhtaç olma halleri” şöyle:

– Kuadripleji (2 kol ve 2 bacak felci),parapleji (Belden aşağısının tutmaması),dipleji(Sadece kolların ya da bacakların hareket ettirilememesi) ve sigortalının yaşamını kendi başına yürütmesine engelhemipleji(Vücudun tek tarafının hareket ettirilememesi) veya merkezi sinir sistemininsfinkterbozuklukları ile birlikte olan diğer hastalık ve arızalar.

– Süreli veya sürekli ruh sağlığı ve hastalıkları kliniğinde kalmayı gerektiren ve tedavi edilemeyenpsikotikhastalıklar.

– İki gözde yüzde yüz (Tam) görme kaybı.

– İki elin kaybı.

– Bir kolun omuzdan ve bir bacağın kalçadan kaybı.

– Her iki bacağın alttan en az 1/3’ünün kaybı.

– Tedavisi olanaksız bir hastalıktan ileri gelen ağır beslenme bozuklukları ve kaşeksiler (Aşırı kilo kaybı).