15 yıl 3600 prim günüyle emeklilik normal emekliliğe göre avantajlı mı?

Bir sendikanın Gebze şubesine bağlı iş yerinde sendika ve işçi temsilcisiyim. Uzun zamandır Habertürk’te işçi ve işçi hakları ile ilgili yazılarınızı ve sorulara verdiğiniz cevapları takip ediyorum. Görevim icabı yaşadığımız olaylarla ilgili bilgi ve tecrübe sahibi oluyorum. Özellikle son günlerde işçi ve emekçi sınıfına yardımlarınız için tüm işçiler adına sonsuz teşekkürlerimi ve şükranlarımı sunuyorum. (Taner Özker/İşçi Temsilcisi)

Taner Bey, mesajınız için çok teşekkür ederim. İşçi, işveren, emekli, esnaf, memur her kesimin sorunlarını gündeme getirmeye çalışıyoruz, Covid-19 pandemisi dolayısıyla zor bir süreçten geçiyoruz. Bu dönemde işçiler işlerini korumk geçimlerini sağlamak, işverenler işletmelerini ayakta tutmak için mücadele ediyorlar. Doğal olarak çok yoğun mesaj geliyor. Olabildiğince herkesin sorularını cevaplamaya çalışıyorum. Faydalı olabildiğimi sizin gibi okurlarımızdan gelen mesajlarla öğrenmek mutlu ediyor. Size ve tüm okurlarımıza iyi bayramlar dilerim.

15 YIL 3600 PRİM GÜNÜYLE EMEKLİ OLMAK AVANTAJLI MI?

Ocak 1999 SSK girişliyim, 1980 doğumluyum. Toplam 4700 gün primim var. 15 yıl 3600 günü doldurdum. Bu şartlardan 59 yaşında emekli olup aylık alabileceğimi biliyorum. Ayrıca 25 yıl 5975 prim günü şartını sağlayınca da 58 yaşında emekli olunmakta. Emekliliğim için iki farklı koşul var. Hangisi avantajlı olur? Emeklilikte hangisinde daha yüksek aylık bağlanır? (Eray U.)

Sigorta başlangıcı 8 Eylül 1999 öncesi olanlar normal emeklilikte 506 Sayılı Kanun’un geçici 81. maddesindeki kademeli yaş ve prim günlerine tabidirler. Bu kapsamda siz de işe giriş tarihiniz itibarıyla 25 yıl sigortalılık, 5975 prim günüyle 58 yaşında emekli olabilirsiniz. Bu normal emeklilik için sizden istenen koşullardır.

Sosyal güvenlik sistemi, yaşını doldurduğu halde çeşitli nedenlerle prim gününü tamamlayamayan kişilerin yaşlılıklarında mağdur olmalarını kısmen önlemek için bir imkân veriyor. 8 Eylül 1999 öncesi işe giren 4/a’lılar (SSK) 15 yıl sigortalılık 3600 prim günüyle, 8 Eylül 1999-Mayıs 2008 arası işe girenler ise 25 yıl sigortalılık 4500 prim günüyle “yaştan” emekli olabilirler. Yaştan emeklilik, sigorta başlangıcı 1999 öncesi veya 1999-2008 Mayıs ayı arası olan 4/a’lı çalışan kadınlarda 58, erkeklerde 60’tır. Mayıs 2008’den sonra ilk defa çalışmaya başlayan 4/a’lı kadın ve erkekler ise yaştan emeklilikte 5400 prim gününe tabi olurlar. Bunlar normalden 3 yıl geç emekli edilirler.

Gördüğünüz gibi, yaştan emeklilik, prim gününü tamamlayamayan kişiler için sağlanan bir haktır. Doğal olarak, prim gününü tamamlayamayıp yaştan emekli olanlara bağlanan emekli aylığı daha düşüktür.

PRİM GÜNÜNÜ TAMAMLAYAN ÇALIŞMADAN EMEKLİLİK HAKKI KAZANIR MI?

Aralık 2000 tarihinde SGK başlangıcım var. Eylül 2020 tarihinde 7000 prim günümü tamamlayacağım. Şu an çalıştığım şirkette de 12 yıldır çalışıyorum. 7000 günümü tamamladıktan sonra çalışmadan emeklilik hakkı kazanıyor muyum? 58 yaşında emekli olacağımı biliyorum ama prim gününü doldurduktan sonra emeklilik başvurusu yapabilir miyim? Ayrıca 25 yıllık sigortalılık süresini de doldurmam mı gerekir? Çalıştığım iş yerinden emeklilik başvurusu yaparak, tazminatımı alarak kendi isteğimle ayrılabilir miyim? Yoksa tazminat hakkıyla emeklilik başvurusunu ancak 25 yıllık sigortalılık süremi doldurduktan sonra mı yapabilirim?

Emekli aylığım şu an 5500 TL görünüyor. İşveren 7000 günümü doldurduktan sonra işten çıkartıp işsizlik ödeneği alırsam, emekli aylığım şu anki 5500 TL’nin altına düşer mi? (İsmi saklı)

8 Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 tarihleri arasında ilk defa sigortalı çalışmaya başlayan 4/a’lı kadın 58, erkek 60 yaşını doldurarak en az 7000 prim günüyle emekli olabilir. Emeklilik yaşını doldurduğu halde prim günü yetersiz olanlar 25 yıl sigortalılık ve en az 4500 prim günüyle yaştan emekli olurlar. 7000 prim gününü doldurduktan sonra hiç çalışmasanız bile 58 yaşında emekli olursunuz. Emeklilik başvurusunu, 58 yaşını doldurduğunuz tarihte yapabilirsiniz.

8 Eylül 1999’dan sonra çalışmaya başlayanlar ya 25 yıl sigortalılık süresi ve 4500 prim gününü doldurarak, ya da 7000 prim gününü doldurduklarında sigortalılık süresine bakılmaksızın kendi istekleriyle ayrılarak kıdem tazminatını alabilirler. Eylül ayında 7000 prim gününü doldurduktan sonra Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) başvurarak kıdem tazminatı alabileceğinize dair yazıyı talep etmelisiniz. Bu yazıyı aldıktan sonra işverene ibraz ederek, kıdem tazminatınızı alıp ayrılacağınızı yazılı olarak bildirmelisiniz.

İşsizlik ödeneğinin emekli aylığıyla herhangi bir ilgisi yok. İşsizlik ödeneği almanız, emekli aylığınızı etkilemez. Ancak, işsizlik ödeneği alınan dönemde sosyal güvenlik primi yatırılmadığı için bu dönem emeklilik açısından yok sayılır.

Bir konuya açıklık getirmek istiyorum. Yasada emeklilik için aranan prim günleri asgari sürelerdir. Bu süreleri doldurduktan sonra artık çalışmaya gerek olmadığını düşünmek doğru değil. Çalışma süresi ne kadar çok olursa, emekli aylığının miktarı da o kadar artar. Basit hesaplamayı şöyle yapabiliriz. Emekli aylığı, 2008’den sonra çalışılan her 360 güne karşılık, prime esas kazancın yüzde 2’si oranında artar. Örneğin prime esas kazancı (brüt ücreti) 8 bin lira olan kişinin emekli aylığı, her 360 güne karşılık 160 lira artar. Bu şekilde iki yıl çalışanın aylığında 320 lira, on yıl çalışanın aylığında ise 1.600 lira artış olur.

KÇÖ ALANLAR ÜCRETSİZ İZİN DESTEĞİ ALABİLİR Mİ?

2005 yılından beri yaz kış bir otelde çalışmaktayım. İş yerinde 1 Nisan’dan beri kısa çalışma uygulanıyor. Kısa çalışma süresinin 1 Ağustos’ta dolmasıyla ücretsiz izne çıkartılacağım söylendi. Ücretsiz izin desteği ne zamana kadar sürecek? Kısa çalışma ödeneğinden (KÇÖ) yararlananlar ücretsiz izin desteği alabilir mi? Sezon sonunda işveren ücret desteği olmadan ücretsiz izin dayatması yapabilir mi? Ücretsiz izin dayatması yaparsa ne yapmam gerekir? İş bulabiliyorum, fakat istifa edip 15 yıllık kıdem tazminatımı yakmak istemiyorum. Ne yapabilirim? (Z.U.)

Kısa çalışma uygulaması, ihtiyaç duyulan sektörlerde yıl sonuna kadar uzatılabilecek. Bu sektörlerin başında turizm geliyor. Uzatma kararı alındığı sürece kısa çalışmadan yararlanmaya devam edersiniz. Kısa çalışmadan yararlanmak ücretsiz izin desteğini etkilemez. Ücretsiz izin desteği de işten çıkarma yasağının uzatılmasına paralel olarak devam edecek. Kısa çalışma sona erip işten çıkarma yasağı uzatılırsa, işvereniniz ücretsiz izne çıkardığında nakdi ücret desteğinden yararlanırsınız. İşverenin ücret desteği olmadan ücretsiz izne çıkarma gibi bir seçeneği yok. SGK’ya ücretsiz izne çıkartıldığınıza dair bildirim yapılmasıyla nakdi ücret desteğinden yararlanmaya başlarsınız.

Kıdem tazminatı konusundaki kaygılarınızda haklısınız. Ücretsiz izin uygulamasında en büyük mağduriyeti, sizin gibi birikmiş kıdem tazminatı yüksek olan kişiler yaşıyor. Kıdem tazminatınızı alabilmeniz için, ücretsiz izin dışında başka bir haklı fesih sebebi bulmalısınız. Ücretin ödenmemesi, eksik ödenmesi, sigorta primlerinin gerçek kazanç üzerinden yatırılmaması, fazla mesai ücretlerinin ödenmemesi gibi durumlar işçi açısından haklı fesih sebebidir. İşverenin aynı işi yapan kişilerden bazılarını sürekli tam zamanlı çalıştırırken, bazı kişileri sürekli ücretsiz izne çıkarması, adil davranma ilkesine aykırıdır. Bunlar da işçiye fesih hakkı sağlar. Kıdem tazminatı alarak işten ayrılabilmek için bu tür haklı fesih sebepleri bulmalı ve gerekli kanıtları topladıktan sonra noterden ihtar çekerek iş akdini haklı fesih yapabilirsiniz.