Çalışan emekli kıdem tazminatını nasıl alabilir?

EMEKLİ ÇALIŞAN KIDEM TAZMİNATINI NASIL ALABİLİR?

Soru: Bir süre sonra emeklilik sebebiyle işten çıkış yaparak emekli aylığı bağlatacağım. Kıdem tazminatımı aldıktan sonra aynı işyerinde sosyal güvenlik destek primi (SGDP) ödeyerek çalışmaya devam edeceğim. Bazı sitelerde, ikinci kez kıdem tazminatı alabilmek için emekli aylığını kestirmek gerektiğini okudum. İşveren kıdem tazminatı almamda zorluk çıkartırsa bu yöntemi mi uygulamalıyım? Bu yöntem doğru ve yasal mı? İşveren bu yöntemi kullanmama itiraz edebilir mi? (Tuncay İ.)

Yanıt: Tuncay Bey, kıdem tazminatını sıfırlayıp emekli aylığı bağlattıktan sonra aynı iş yerinde çalışmaya başlayanlar, ikinci dönemdeki çalışmalarına ait kıdem tazminatını işveren işten atarsa veya kendileri haklı bir nedenle iş akdini feshederse alabilirler. Emekli aylığını kestirerek bir ay sonra yeniden emeklilik dilekçesi vermek suretiyle kıdem tazminatı talebinde bulunmak bir anlamda yasaya karşı hiledir, dolambaçlı yoldur. Bu yöntemi kullanan kişinin emekli aylığını bir aydan fazla kestirmemesinde yarar bulunuyor, çünkü tazminat alayım derken emekli aylığından mahrum kalmak söz konusu olur. Bu yöntemi kullanırken sizin niyetinizi anlayan işveren sıkıntı çıkartabilir. Sonuçta SGDP’ne bağlı çalışmayı bırakıp, normal sigortalı gibi işçi çalıştırmak konusunda işverenin de tasarruf hakkı var. Bu durumda davalık olma riski söz konusu.

Diğer taraftan, malum yaş ilerledikçe sağlık sorunları ortaya çıkabiliyor. Uzun süreli tedavi gerektiren bir sağlık sorunu söz konusu olduğunda da iş akdini feshederek kıdem tazminatını almak mümkündür.

Kıdem tazminatından gelecek paraya acil ihtiyacınız yoksa, tazminatınızı emekli olurken almayın. Şimdi tazminatı almazsanız daha sonra ne zaman işten ayrılırsanız ayrılın, emekli aylığı bağlatmadan önceki ve sonraki sürelerin tamamına ait tazminatı alırsınız.

YURT DIŞI BORÇLANMASIYLA NASIL EMEKLİ OLUNABİLİR?

Soru: 1969 doğumlu olan babam 1989-1991 yıllarında askerlik yaparak 537 gün askerliğini borçlandı. 1991 mart ayında SSK’lı olarak işe girip, 59 gün çalıştı. Aynı yıl eylül ayında ise BAĞ-KUR’a geçti ve burada 14 yıl 9 ay 21 gün primi var. 2009 yılından bu yana yurt dışında sigortalı olarak çalışıyor. 3071 gün borçlanma yaparsa mart ayında emekli olabilecek. Bunun için 85 bin lira ödememiz gerekiyor. Sizce bağlanacak emekli aylığı bu ödemeye katlanmaya değer mi? (Selim D.)

Yanıt: Selim Bey, babanız 1 Ağustos 2019 tarihinde yürürlüğe giren kanun değişikliğinden önce borçlanma yapmış olsaydı (yurt dışında çalışmayı bırakmış olmak şartıyla) 51 yaşında SSK’dan emekli olabilirdi. Kanun değişikliğinden sonra yapılan yurt dışı borçlanmalar BAĞ-KUR statüsüne sayılacak. Bu durumda babanız, yurt dışında çalışmayı bırakmak koşuluyla ya 9000 gün ile ya da 5400 prim günüyle 58 yaşında emekli olabilir. Bin gün borçlanma yaparak 5400 prim günüyle emekli olması mümkün.

Geçen yılki yasa değişikliğiyle yurt dışı borçlanmada prim tutarı kazancın yüzde 32’sinden yüzde 45’ine çıkartıldı. En düşük tutardan bu yıl 1000 gün borçlanma yaptığında, 44 bin 145 TL ödemesi gerekir. Borçlanma maliyeti yükselmesine rağmen, yapacağı ödemeyi üç yıldan kısa sürede emekli aylığı olarak geri alabilir.

İSTEĞE BAĞLI BAĞ-KUR İLE ESNAF BAĞ-KUR’U ARASINDA FARK VAR MI?

Soru: 05.04.1971 doğumluyum. İlk defa SSK’lı çalışmaya 1994’ün mayıs ayında başladım. 3.5 yıl çalıştıktan sonra 1997’nin 12. ayından itibaren 20 yıl esnaf ve isteğe bağlı sigortalı çalıştım, 2 yıldır da tekrar SSK’lı çalışıyorum. Ne zaman emekli olabilirim? İsteğe bağlı BAĞ-KUR ile esnaf BAĞ-KUR’unun emekli aylığında fark var mıdır? Prim süresi dolduktan sonra prim ödemesi yapmam fayda sağlar mı? (Yusuf A.)

Yanıt: Yusuf Bey, BAĞ-KUR’dan 9000 prim günüyle 58 yaşında emekli olabilirsiniz. SSK’dan emeklilikte ise 54 yaşa tabisiniz. 1.5 yıl daha SSK’lı çalıştığınız takdirde 5 Nisan 2025 tarihinden itibaren emekli olabilirsiniz.

İsteğe bağlı sigortalılar 2008 yılından beri BAĞ-KUR statüsünde kabul ediliyor. Emekli aylığı bakımından esnaf BAĞ-KUR’u ile arada bir fark bulunmuyor. Ancak, sizin zaten SSK’dan emekli olmanız mümkün görünüyor. Önceki dönemle 2008’den sonraki dönemde benzer kazanç rakamları üzerinden prim yatırıldı ise günü doldurduktan sonra prim ödemeniz emekli aylığınızı artırır. Ancak, özellikle 2000 öncesi yüksek rakam üzerinden yatırılıp, şimdi asgari ücret ile prim ödüyorsanız, o durumda aylığınız olumsuz etkilenir. SSK’dan emeklilikte aranan son 7 yıl içinde en fazla çalışma koşulunu yerine getirebilmeniz için son dönemdeki SSK primlerinizin en az 1261 güne ulaşması gerekir.

15 YIL 3600 GÜNLE KIDEM TAZMİNATI NASIL ALINABİLİR?

Soru: 01.06.1979 doğumluyum. 19.02.1999 ve 31.05.1999 tarihleri arasında isteğe bağlı 102 gün BAĞ-KUR ödedim. Sonrasında 18 ay askerlik yaptım. 08.12.2003 ve 24.03.2004 tarihleri arasında 107 gün SSK’lı çalıştım. 01.02.2006 tarihinden beri de farklı bir iş yerinde çalışmaktayım. Toplam prim günüm 5010 oldu. Çalıştığım işyerinde kıdem tazminatı alabilir miyim? Ne yapmam gerekir? İşverene yasal olarak nasıl bir bildirim yapmam gerekir? (Ali Hakan Ç.)

Yanıt: Hakan Bey, sigorta başlangıç tarihiniz isteğe bağlı sigorta kapsamında uzun vadeli sigorta primi yatırmaya başladığınız 19 Şubat 1999 olarak kabul edilir. 8 Eylül 1999 tarihinden önce çalışmaya başlayanlar, emekliliği beklemeden 15 yıl sigortalılık ve 3600 prim günüyle kıdem tazminatını alabilirler. Koşulları sağlamış bulunuyorsunuz. İstediğiniz zaman Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan “Kıdem tazminatı alabilir” yazısı alıp işverene vererek kıdem tazminatınızı alıp işten ayrılabilirsiniz. SGK’dan bu yazıyı almadan kesinlikle iş akdinizi feshetmeyin, işten ayrılmayın. Önce işten ayrılıp, sonra SGK’dan yazı alarak kıdem tazminatı isteyemezsiniz. İsteseniz de alamazsınız.