Türkiye'de satrançın çocuklar üzerindeki etkisi

Bürde ÖZÇAKIR/ GAZETE HABERTÜRK

Türkiye Satranç Federasyonu (TSF) Başkanı Gülkız Tulay, satrancın çocukları sokaktan kurtaran bir spor olduğunu da vurgulayarak şu örneği veriyor: “Doğu’da bir satranç kültürü var ve biz bu bölgelere eğildik. Açılan satranç merkezlerinde federasyon eğitmenleri çocuklara ders veriyor. Satranç oynayan çocuğun sokağa çıkmasına gerek kalmıyor.Ağustos ayında Siirt’ten bir çocuk, Ankara’daki bir yarışmada uluslararası derece aldı. Bu çocuk, sokağa çıkıp taş atmak istemediğini söylüyor. Satrancın çocukları sokaktan kurtaran olumlu etkisi de var.” TSF Başkanı Tulay, satrançla ilgili şu bilgileri veriyor:

‘İLK 3’E FEDERASYON DESTEĞİ VAR’

“Çocuklar her yıl düzenlenen Türkiye Şampiyonası’na illerindeki yarışmalardan seçilerek geliyor. Şampiyonada Milli Takım seçmeleri yapılıyor. Havuza seçilen çocuklar 1 yıl boyunca eğitim alıyor.Ünlü hocalarla çalışıyorlar. İlk 3’ü yurtdışına göndermeye çalışıyoruz. Hemen her turnuvadan derece aldık, elimiz boş dönmüyoruz. 2014 ve 2015 Avrupa Okullar Satranç Turnuvası’nda Türkiye birinci oldu.Yerel yönetimlerden ve İş Bankası’ndan büyük destek var. Özellikle İş Bankası Süper Satranç Ligi... 14 takımla oynuyoruz. Her ilde satranç eğitim merkezi açıldı. Turnuvalara katılım hem nitelik hem nicelik bakımından artıyor.

‘OKUL BAŞARILARI YÜKSELİYOR’

Satranç pahalı bir spor değil ama hangi aşamaya taşıdığınıza bağlı. Satranca başlamak için satranç takımı 15-20 TL. Her okulda antrenör var, kitaplar da var.İl faaliyetlerinde bir maliyet olmuyor, derece yapar, ödül alırsınız. Satrançta başarılı olan çocuklar bazı özel okullarda burslu okuyabiliyor. İddialı geliyorsanız daha özel eğitimler lazım.Milli Takım havuzuna girenler milli sporcu bursu alıyor; bu da üniversite hayatı boyunca aylık bin 200 TL. Çocukların okul başarıları da yüksek. Zaten satrançta başarılı çocuklara özel okullar ile üniversiteler kapılarını açmış oluyor.”

SATRANÇ İÇİN EN İDEAL YAŞ 4-5

TSF Başkanı Tulay, satranca başlamak için en ideal yaşın 4-5 olduğunu söylüyor.Satranç sayesinde yaşamı değişen çocuklardan biri de 11 yaşındaki Yusuf Kaya. Artvinli Yusuf, 28 haftalık ve 1 kilogram doğdu. Arkadaşları sokakta oynarken onları camdan izledi. 5.5 yaşında satranca başladı. Şimdi hem yürüyor hem de iddialı bir sporcu.

YUSUF SATRANÇ SAYESİNDE YÜRÜDÜ SATRANÇ

Satranç sadece şampiyon çıkarmıyor, madalya kazandırmıyor. Aynı zamanda birçok çocuk da bu spor sayesinde sokaklardan kurtulurken, “yürümeyi” de öğreniyor. Bu çocuklardan biri de 11 yaşındaki Yusuf Kaya.

ARKADAŞLARI İZLİYOR

Yusuf, Artvin’de yaşıyor. 2005 doğumlu. 28 haftalıkken 1 kilogram ağırlığında doğdu. Erken doğumdan dolayı kalça çıkığı ve kemik dönmesi vardı. 5-6 ameliyat geçirdi ama yürümeyi başaramadı. 5.5 yaşında satranca başladığında hiç yürüyemiyordu.

Şimdi satranç ve fizik tedavi sayesinde az da olsa yürüyebildiğini söyleyen Yusuf, satranca başlama hikâyesini şöyle anlatıyor: “Ben yatarken dışarıda arkadaşlarım top oynuyordu, ben de onları camdan izliyordum.Bir gün ‘Boş yatmak istemiyorum, bana oyun bulun’ dediğimde dayım ‘Sana ben bir oyun öğreteceğim’ dedi ve satrançla tanıştırdı. Sonra Hopa’da kurs açıldı. Kursa gitmek için merdiven çıkmak gerekiyordu.Bu merdivenler yüzünden gidemeyeceğim söylendi ama inat ettim, gittim ve başardım. Kurs kısa süre sonra kapandı. Arhavi’de bir başka kurs bulduk, oraya başladım ve antrenörüm Hamza Albayrak ile tanıştım. 6 yaşından itibaren her yıl il birincisi oldum.Eskiden oynayan arkadaşlarımı ben izlerdim, şimdi onlar beni izliyor. Futbolu, basketbolu, voleybolu, her sporu satranç tahtasında yapıyorum.”

Yusuf, satranç oynamaktan hayatı boyunca vazgeçmeyi düşünmüyor ama hayali çocuk psikolojisi üzerine çalışmak ve kendisi gibi “sıkıntı” çeken çocuklara destek olmak.

ÜNİVERSİTELERBURS İLEDESTEK VERİYOR

Birçok ilköğretim okulu ve lise, satrançta başarılı öğrencilerini yüzde 100 eğitim bursu ile ücretsiz okutup onlara turnuvalara katılmaları için destek veriyor.

Üniversiteler de satranç sporcularını yüzde 100’e varan burslarla teşvik ediyor. İlk satranç bursunu veren üniversite olan Kadir Has’ın yanı sıra Yaşar Üniversitesi de bu sporda iddialı gençleri milli sporcu şartı olmadan yüzde 100’e varan oranlarda burslarla destekliyor.

Hemen tüm vakıf üniversiteleri de milli sporcu olma şartıyla satrançtan voleybola kadar uzanan birçok dalda öğrencilerine yüzde 25 ile yüzde 100 oranında değişen burs olanakları sunuyor. Yalnız birçok üniversite milli sporcuların, üniversite takımında da yer almasını burs için şart koşuyor.

GÖNÜLLÜ DERSVERENLERÇOĞALSIN

Polis olarak görev yapan ve aynı zamanda Yusuf’un da antrenörü olan Hamza Albayrak, haftada 2 gün satranç sınıfında gönüllü ders veriyor.

Artvin’e ataması yapıldığında gönüllü satranç eğitmenliği yapmaya başlayan Albayrak, aynı zamanda profesyonel satranç hakemliği ve eğitmenliği görevini de yürütüyor.

Arhavi’de satranç sınıfı açılmasının hikâyesini Albayrak şöyle anlatıyor: “Çocuklarda internet kullanımı fazla, zararlı alışkanlıklar fazla, sosyal hayatları yok, günleri boş geçiyor, ‘Bir şey yapalım’ dedik ve İş Bankası projesiyle satranç sınıfı açtık.İlk öğrencilerimizle il yarışmalarından birincilikle döndük. Bu yıl da Türkiye Şampiyonası’na 25 öğrenci ile katıldık. Turnuvaya katılım için desteği yerel yönetim verdi. İl Emniyet Müdürü Ali Ahmet Bey’e teşekkür ediyoruz. Arhavi Belediye Başkanı Coşkun Hekimoğlu da bize özel kıyafetler yaptırdı, otobüsleri ayarladı. Ailelerden bir kuruş para almadık.”

‘15-20 TURNUVAYA KATILMAK GEREK’

Bir çocuğun Türkiye şampiyonu olması için en az 15-20 turnuvaya katılması gerektiğini belirten Albayrak, “Satranç pahalı bir spor. İddialı aileler özel hoca tutuyor. Çeşitli kurumlarda bir şekilde maaş alan kişiler gönüllü ders verebilir” diyor.

ŞAMPİYON NE KAZANIYOR?

Türkiye Satranç Federasyonu (TSF), satranç turnuvalarında dereceye giren öğrencilere 7 bin 500 TL ile 3 bin TL arasında ödül veriyor.Son olarak 7 Şubat’ta yapılan Türkiye Kupası’nda ilk 20 dereceyi elde eden sporculara toplam 30 bin TL nakdi para ödülü verildi.

Birinci 5 bin, ikinci 3 bin 500 TL aldı. Geçtiğimiz yıl gerçekleştirilen Türkiye Şampiyonası’nda da birinci 7 bin 500, ikinci 5 bin TL almıştı.

SATRANÇ ÖĞRETMENLİĞİ BÖLÜMÜ AÇILACAK

BU arada, Türkiye Satranç Federasyonu ve Süleyman Demirel Üniversitesi arasında yapılan işbirliği ile Türkiye’de ilk kez satranç öğretmenliği bölümünün de açılmasına karar verildi.

Önümüzdeki dönemde bu protokol ile geleceğin satranç öğretmenleri bu iki kurum tarafından yetiştirilmiş olacak. Böylece İş Bankası’nın ana sponsorluğunda 2005 yılından bu yana okullardaki seçmeli dersler için bu sporun eğitimini almış ve öğretmenliğini yapabilecek eğitimciler de yetişmiş olacak.