I harfi ile başlayan meyve, çiçek ve bitki isimleri: I ile başlayan bitki adları
I harfi, Türk alfabesinde kendine özgü bir ses yapısına sahip olduğundan, bu harfle başlayan bitki ve çiçek isimlerine sık rastlanmaz. Buna rağmen, dilimizde ı harfi ile başlayan bitki isimleri arasında özellikle ıhlamur ve ısırgan gibi örnekler dikkat çeker. Bazı yörelerde yaygın olarak tüketilen ışkın (uçkun), ı harfiyle anılan ender bitkilerden biridir ve meyve benzeri bir şekilde tüketilir.
Itır (sakız sardunyası) gibi hoş kokulu çiçekler de ı harfiyle başlayan isimler arasında yer alır. Bu çeşitler az bilinse de kültürümüzde, şifalı çaylar veya doğal şifa kaynakları şeklinde karşımıza çıkabilirler.
Türkçede, ı harfiyle başlayan kelimelerin diğer harflere kıyasla daha az olduğu bir gerçektir. Bu durum, bitki ve meyve isimlerinde de kendini gösterir; ı harfi ile başlayan bitkiler konusunda birkaç örnek bulmak mümkündür ancak çok yaygın değildir. Yine de bu kelime hazinesine yakından baktığımızda, geleneksel mutfağımızda ve halk hekimliğinde adı geçen bazı önemli bitkiler göze çarpar. Örneğin ıhlamur, kış aylarının vazgeçilmez çayıdır ve yüzyıllardır soğuk algınlığı tedavisinde kullanılır. Isırgan ise kansere karşı koruyucu özelliğinden saç bakımına kadar pek çok farklı faydasıyla tanınır. Az bilinen bir bitki olan ışkın (uçkun), Doğu Anadolu’da sıkça tüketilen doğal bir şifa kaynağı olarak öne çıkar. ı harfi ile başlayan meyveler listesi genellikle kısıtlı olsa da, yöresel isimlerle tanınan meyve benzeri bitkiler bu boşluğu doldurabilir. Aynı şekilde ı harfi ile başlayan çiçekler arasında da itır gibi hoş kokulu ve bakımı kolay olan türler dikkat çeker.
I HARFİ İLE BAŞLAYAN BİTKİLER
Burada ilk sırada karşımıza çıkanlardan biri ıhlamur olur. Ihlamur ağacının yaprakları ve özellikle çiçekleri, hoş kokusuyla tanınır. Kış aylarında çayı sıkça tüketilen ıhlamur, boğaz ağrılarından gribe kadar pek çok rahatsızlıkta rahatlatıcı bir etki sunar. Bir diğer örnek olan ısırgan, halk arasında “ısırgan otu” olarak anılır ve mineraller ile vitaminler bakımından zengindir. Saç dökülmesine karşı kürlerde ve bazı alternatif tıp uygulamalarında kullanıldığı bilinir. Ayrıca “Ispanak” kelimesi bazı yörelerde “ıspanak” şeklinde de telaffuz edilir ve bu da ı harfi ile başlayan bitkiler arasına eklenebilir. Her ne kadar yazılışında farklılıklar olsa da, ıspanak yüksek demir ve vitamin içeriğiyle önemli bir sebzedir.
I HARFİ İLE BAŞLAYAN MEYVELER
Genel olarak ı harfi ile başlayan meyve isimleri bulmak zordur, çünkü Türkçede bu harfle başlayan yaygın bir meyve adı pek yoktur. Ancak “ışkın” veya diğer adıyla “uçkun”, halk arasında bazen meyve gibi tüketildiği için bu başlık altında değerlendirilebilir. Işkın, Doğu Anadolu bölgelerinde ilkbahar aylarında toplanan ekşimsi ve ferahlatıcı bir bitkidir. Gövdesi soyularak tüketilir ve yöre insanı tarafından tam bir vitamin deposu olarak kabul edilir. Yine de ışkını, botanik açıdan bir sebze ya da ot olarak nitelemek daha doğru olabilir. Fakat pratikte meyve gibi yendiği için, ı harfiyle başlayan nadir “meyveler” arasında sayılabilir.
I HARFİ İLE BAŞLAYAN ÇİÇEKLER
“ı harfi ile başlayan çiçek isimleri” arasında öne çıkan türlerden biri “ıtır” yani sakız sardunyasıdır. Itır, hoş kokusuyla bilinen ve genellikle balkon veya bahçe süs bitkisi olarak tercih edilen bir çiçektir. Yaprakları ezildiğinde ortaya çıkan aromatik koku, esans ve parfüm yapımında da kullanılabilir. Ayrıca, geleneksel tıpta sakinleştirici etkisi olduğu düşünülmektedir. Bunun dışında çok yaygın olmasa da “ıhlamur çiçeği” de ı harfiyle başlayan bir çiçek olarak düşünülebilir; ancak genellikle bitki kategorisinde değerlendirilir. Bu nedenle çiçek olarak özel bir isme sahip değildir, ağacın genel adı ıhlamur olarak kullanılır.
