Son dakika haberi... Deprem için geldi, kalıcı oldu!

Bülent Ecevit başkanlığındaki DSP, ANAP, MHP koalisyon hükümeti, 17 Ağustos 1999 tarihinde meydana gelen Marmara depreminden bir hafta sonra, 24 Ağustos 1999 tarihinde TBMM’ye bir kanun tasarısı sundu. Tasarı Plan Bütçe Komisyonu’nda görüşülüp Genel Kurul’da yasalaşmayı beklerken, 12 Kasım 1999 tarihinde Düzce depremi yaşandı. Tasarının gerekçesinde, bir yandan deprem bölgesinde hayatın mümkün olan en kısa zamanda normalleştirilmesinin amaçlandığı, bir yandan da depremin devlet gelirlerinin yüzde 15’ine tekabül eden bölümünün tahsil edildiği bölgede meydana gelmiş olmasının gelir kaybına neden olacağı belirtildi.

26 Kasım 1999 tarihinde TBMM’de kabul edilen 4481 sayılı kanunla, geçici mahiyette bazı ek vergiler getirildi. Bu kapsamda 1998 yılında elde edilen kazançlara uygulanmak üzere yüzde 5 ek gelir ve ek kurumlar vergisi; 1999 yılı emlak vergisi matrahları üzerinden bir defaya mahsus ek emlak vergisi, ek motorlu taşıtlar vergisi; cep telefonu konuşmalarından ve tesis ücretlerinden alınmak üzere yüzde 25 oranında özel iletişim vergisi; bazı işlemler ve kağıtlar için özel işlem vergisi ile 1 Aralık 1999 tarihinden önce ihraç edilmiş hazine bonosu ve devlet tahvilleri için ödenen faizler üzerinden yüzde 4 ila 19 oranında faiz vergisi getirildi.

KALICI HALE DÖNÜŞTÜRÜLDÜ

Özel iletişim vergisinin uygulama süresi ilk çıkan kanunda 31 Aralık 2000 tarihi olarak belirlendi. Özel iletişim vergisinin uygulama tarihi daha sonra önce 31 Aralık 2002’ye, sonra 31 aralık 2003 tarihine uzatıldı. 2003 yılı içinde çıkartılan 5035 sayılı kanunla da kalıcı hale dönüştürüldü.

1999-2003 ARASINDA 7.3 MİLYAR LİRA GELİR

Söz konusu kanun kapsamında deprem vergilerinden 2000 yılında 2 milyar 694 milyon lira gelir elde edildi. Özel iletişim ve özel işlem vergisi dışındaki ek vergilerden tahsilatlar diğer yıllarda önemsiz düzeye düştü. Süre uzatımlarıyla birlikte deprem vergileri kapsamında 1999-2003 yıllarında toplam 7 milyar 275 milyon lira gelir toplandı. Bu gelirlerin 4.3 milyar lirası özel iletişim vergisidışındaki diğer ek vergilerden elde edildi.

İLETİŞİM VERGİSİ KALICI HALE GELİRKEN KAPSAMI GENİŞLEDİ

Özel iletişim vergisi, devlet açısından 2000 yılından itibaren önemli bir gelir haline dönüşmeye başlayınca, 2003 yılında kapsamı genişletilerek kalıcı hale getirildi. Başlangıçta sadece cep telefonu konuşma ücretlerinden alınan yüzde 25 vergi ile sınırlı iken, 2003 yılında yapılan değişiklikle radyo ve televizyon uydu platformu ile kablolu yayınlar da kapsama alındı. Cep telefonu aboneliğinin ilk tesisinde 20 lira vergi uygulamasına geçildi. Halen abonelik tesisinde 65 lira vergi alınıyor.

Yapılan değişiklik etkisini 2004 yılında hemen gösterdi. 2003 yılında 1 milyar 48 milyon lira olan özel iletişim vergisi gelirleri 2004 yılında 2 milyar 15 milyon liraya, 2005 yılında ise 3 milyar 54 milyon liraya yükseldi.

Özel iletişim vergisinden 1999 yılından 2019’un ağustos ayına kadar elde edilen toplam gelir ise 66 milyar 379 milyon liraya ulaştı.

DEPREMDEN SONRA NELER YAPILDI?

Deprem vergilerinden elde edilen gelirler ayrı bir fonda toplanmadı, doğrudan merkezi bütçeye aktarıldı. İki depremde 7 bin 652 bina, 52 bin 581 konut yıkıldı. Depremzedelere kira ve barınma yardımı yapıldı. İlk etapta deprem bölgelerinde 44 bin 107 geçici prefabrik konut inşa edildi. İstanbul, Kocaeli, Yalova, Sakarya, Düzce ve Bolu’da 42 bin 587 kalıcı konut yapıldı, İstanbul’da Emlakbank’tan 559 konut satın alınarak depremzedelere verildi.

Depremde zarar gören 28 belediyenin altyapısı yeniden inşa edildi. Bu kapsamda 216 kilometre yol, 377 kilometre kanalizasyon yapımı gerçekleştirildi.