Haklı nedenle istifa eden işçi ihbar tazminatı ödemez

İşçi ve işveren iş akdini feshederken karşı tarafa önceden bildirimde bulunmakla yükümlü. Ancak, gerek işçi gerek işveren haklı nedenle iş akdini fesheder ise bildirimde bulunma yükümlülüğü doğmaz. Bildirim süresi, işçinin o işyerindeki çalışma süresine göre belirleniyor. İşyerindeki çalışma süresi 6 aydan az olan işçi için 2 hafta; 6 aydan 1.5 yıla kadar olan işçi için 4 hafta; 1.5 yıldan üç yıla kadar olan işçi için 6 hafta; üç yıldan fazla olan işçi için de 8 hafta önce karşı tarafa bildirimde bulunmak gerekir. Bu süreler asgari sürelerdir. Sözleşme ile bildirim süreleri artırılabilir. Çalışanların, iş akdini feshetmeden önce sözleşmeyi kontrol ederek bildirim süresini kesinleştirmelerinde yarar bulunuyor.

Bildirim süresine uymadan iş akdini fesheden, karşı tarafa bu sürelerin ücretini ödemek zorundadır.

İŞÇİ HAKLI NEDENLE İŞ AKDİNİ FESHEDER İSE İHBAR TAZMİNATI ÖDEMEZ

İş sözleşmesi ister belirli süreli ister süresiz olsun, haklı fesih nedenleri ortaya çıktığında işçi sözleşme süresinin bitiminden önce veya ihbar süresini beklemeksizin iş akdini derhal feshedebilir. İşçi açısından derhal fesih hakkı doğuran durumlar şöyle:

- Yapılan işin işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlike oluşturması.

- İşçinin sürekli yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işverenin ya da başka bir işçinin bulaşıcı hastalığa tutulması.

- İşverenin iş sözleşmesi yapıldığı sırada gerçeğe uygun olmayan bilgiler vererek işçiyi yanılttığının ortaya çıkması.

- İşverenin işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söylemesi, davranışlarda bulunması veya işçiye cinsel tacizde bulunması.

- İşverenin işçiyi veya ailesi üyelerinden birini tehdit etmesi, kanuna karşı davranışa özendirmesi, işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır ithamlarda bulunması, örneğin hırsızlıkla suçlaması.

- İşçinin işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemlerin alınmaması.

- İşverenin işçinin ücretini eksik hesaplaması veya ödememesi.

- İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkması.

EMEKLİLİK VE ASKERLİK GEREKÇESİYLE İŞTEN AYRILAN TAZMİNAT ÖDEMEZ

Emeklilik ve askerlik dolayısıyla iş akdini fesheden işçinin önceden bildirimde bulunma yükümlülüğü bulunmuyor. Ancak, bu gerekçelerle işten ayrılırken, gerekli yazıların alınması gerekir. Emeklilik için istifa eden işçi önceden Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) başvurup, emekli olabileceğine dair yazıyı alıp bunu işverene sunmalı.

İşçi gerek askerlik, emeklilik ve kadın işçiler açısından evlilik nedeniyle, gerekse derhal fesih hakkı doğuran haklı nedenlerle iş akdini feshettiğinde işverenden ihbar tazminatı alamaz.

İşçi açısından ihbar tazminatı hakkı, işverenin bildirim süresine uymadan iş akdini feshetmesi halinde doğar. İşveren haklı nedenle iş akdini feshettiğinde ihbar tazminatı ödenmez. Ancak, iş akdinin feshinin haklı nedene dayanıp dayanmadığı çoğunlukla anlaşmazlık konusu olur. İşçi ile işveren bu konudaki anlaşmazlığı arabulucuda aşamaz ise ihbar tazminatı hakkının doğup doğmadığı yargı kararıyla kesinleşir.

İHBAR TAZMİNATINA NELER DAHİLDİR?

İhbar tazminatının hesaplanmasında, ücretin yanı sıra işçiye sağlanmış para veya para ile ölçülmesi mümkün olan menfaatler de dikkate alınır. Yemek ücreti, servis bedeli, kıyafet yardımı gibi ek menfaatler varsa, bunların bir aylık tutara karşılık gelecek kısmı ihbar tazminatı hesabına dahil edilir.

İHBAR TAZMİNATINDAN VERGİ ALINIR

İhbar tazminatının tamamı ücret olarak değerlendirilerek vergilendiriliyor. Vergi oranı, işçinin, ödemenin yapıldığı tarihteki vergi matrahına göre yüzde 15 ile yüzde 35 arasında değişir. Başka bir ifadeyle ihbar tazminatı net ücret üzerinden ödenir. Ancak, ödenen ihbar tazminatı bir önceki ay alınan net ücretten düşük olduğunda şaşırmamak gerekir. Zira, bir önceki ayın net ücreti yüzde 15 vergi diliminde yer alırken, ihbar tazminatı yüzde 20’lik vergi dilimine girmiş ise bir aylık ihbar tazminatı, önceki ayın net ücretinden düşük çıkabilir.

DENEME SÜRESİNDE İHBAR TAZMİNATI ÖDENMİYOR

İşçi ile işveren arasında iş sözleşmesine deneme süresi konulabiliyor. Bunun süresi iki ayı geçemez. Ancak, sendikalı olan iş yerlerinde deneme süresi toplu iş sözleşmesiyle 4 aya kadar uzatılabilir. Deneme süresi içinde iş sözleşmesi, bildirim süresine gerek olmadan feshedilebilir. Bu durumda ihbar tazminatı ödenmesi gerekmez.