Yargıtay

6 Mart 1868 tarihinde "Divan-ı Ahkâm-ı Adliye" adıyla kurulan YARGITAY, 18.06.1879 tarihli Nizamı Mahkemeler Kuruluş Kanunu ile "Mahkeme-i Temyiz" adını almış, Türkiye Büyük Millet Meclisi hükümetince Sivas'ta kurulan yüksek mahkemeye "Muvakkat Temyiz Heyeti" denilmiş, Sivas'taki bu mahkemenin kaldırılıp Eskişehir'e nakli ile "Temyiz Mahkemesi", 20.04.1340 (1924) tarih ve 491 sayılı Teşkilatı Esasiye Kanununun adı 10.01.1945 gün ve 4695 sayılı Kanun ile "Anayasa" olurken, temyiz mahkemesinin adı da "YARGITAY" olmuştur.

Adli yargı mercilerince verilen karar ve hükümleri temyiz yolu ile inceleyen son merci olan Divan-ı Ahkâm-ı Adliye, Yargıtay'ın temelini oluşturur. Osmanlı döneminin yargı sürecinde, 19. Yüzyıla kadar yüksek mahkemeye rastlanmıyor. Adliye mahkemelerince verilen ve yasanın başka adli merciine bırakmadığı hükümleri son mercii olarak incelemekle görevli mahkeme ilk kez "Divan-ı Ahkâm-ı Adliye" adıyla " 6 Mart 1868 Cuma günü Padişah Abdülaziz'in iradesi ile kurulmuştur.

Anılan irade ile Meclis-i Valay-ı Ahkam-ı Adliye kaldırılarak, Şura'yı Devlet ve Ahkam-ı Adliye kurulmuş, böylece yargı ve yürütme birbirinden ayrılmıştır. Şura'yı Devlet'e hem kanun tasarılarını hazırlama hem de idari uyuşmazlıklara çözüm getirme görevi verilmiştir. Divan-ı Ahkâm-ı Adliye ise nizamı mahkemelerinin üst organı olup, yalnızca yargı görevi yapan bir kurumdur.

Divan-ı Ahkâm-ı Adliye'nin (Yargıtay) kuruluş amacı iradede şöyle açıklanmıştır:

"Kişilerin hakları ve güvenlikleri açısından çok önemli olan hukuk işlerinin mülki işlerden ve yürütme ile görevli hükümetten ayrı bir düzene kavuşturulması, adalete değer veren padişahın büyük arzusu olarak belirtilmiştir".

MAHKEMELER KURULUŞ KANUNU (18.06.1879)

Divan-ı Ahkâm-ı Adliyenin bünyesi içinde olan temyiz mahkemesinin yerini, bağımsız bir yapılanmaya sahip olan temyiz mahkemesi almıştır. 1879 tarihli teşkilat ve hukuk kanunları ile temyiz konusunda yeni düzenlemeler getirilmiştir. Yukarıda da açıklandığı üzere Divan-ı Ahkâm-ı Adliye kaldırılarak yerine bağımsız Mahkeme-i Temyiz oluşturulmuştur.

İstinaf Mahkemeleri

İstinaf mahkemeleri 1876 yılında kabul edilen Mecellenin 1838. maddesi ile yargı hayatına girmiştir. Yeniden başlama anlamına gelen istinaf, hukuk terimi olarak ilk derece mahkemesinden verilen hükmün üst mahkemede incelenmesi demektir.

18.6.1879 tarihli Nizami Mahkemelerin Kuruluş Yasası'na göre, ilk dereceli mahkemenin üstünde, Yargıtay'ın altında bir mahkemedir.Yargıtay'ın işini azaltmak ve onu bir içtihat mahkemesi haline getirmek için kurulmuştur.

SİVAS MUVAKKAT TEMYİZ HEYETİ DÖNEMİ (1920-1923)

7 Haziran 1920 tarihinde TBMM Hükümeti tarafından kabul edilmiş ilk yasalardan olan 4 sayılı yasa ile merkezi Sivas ilinde olmak üzere biri Hukuk, biri Ceza, biri Şer'iye ve biri de Dilekçe Dairesi olmak üzere 4 daireden kurulu Temyiz Heyeti (Yargıtay) oluşturulmuştur. Ancak İstanbul'da bulunan Yargıtay da bu sırada varlığını sürdürmüştür. 04.11.1922 tarihinde İstanbul'un Milli Hükümet buyruğu altına girmesi sonucu her iki Yargıtay'ın birleştiği hususu İstanbul'daki Yargıtay'da bulunan dosyaların Sivas'taki Yargıtay'a gönderilmiş olmasından anlaşılmaktadır.

TÜRKİYE CUMHURİYETİNİN KURULUŞU VE ESKİŞEHİRDE TEMYİZ MAHKEMESİ DÖNEMİ (1923-1935)

14.11.1923 tarihli ve 371 sayılı yasa ile Yargıtay'ın Sivas'tan Eskişehir'e nakli ile birlikte bazı yapısal değişiklikler de getirilmiştir.

4 Sayılı yasada belirtilen Hukuk, Ceza, Şer'iye ve Dilekçe Dairesine ilaveten, bu yasanın ikinci maddesinde Sulh Dairelerinden de söz edilmesi Yargıtay'daki Daire sayısının artırılmış olduğunu göstermektedir.
Dairelerde bir başkan ve dört üyenin bulunacağı hükmü bu yasada da tekrar edilmiş, Birinci Başkanlığın, Adalet Bakanı tarafından başkanlardan birisine tevdii edileceği ve seçilen Birinci Başkanın kendi Dairesi ve Genel Kurula başkanlık edeceği kuralına yasanın üçüncü maddesinde değinilmiştir.

Yasa ile getirilen yenilikler ise; Yargıtay'da üç yedek üyenin bulunması, bir Yargıtay Başsavcı Başmuavini bulunacağı, Başsavcı muavini sayısının ikiden dörde çıkarılması ayrıca her dairede lüzümu kadar başmümeyyiz, mümeyyiz ve katiplerin bulundurulması olarak göze çarpmaktadır. Mümeyyizler Dairede yazılan yazıları düzeltmekle görevli kişilerdir.

Bu Yasa ile getirilen yeni hükümlerle, 4 sayılı yasa hükümlerinin birbirine aykırı olması durumunda, 4 sayılı yasanın aykırı olan hükümleri mülga sayılmıştır. Bu bağlamda, aykırı olmayan 4 sayılı yasa hükümlerinin geçerli olduğu anlaşılmaktadır.

Yargıtay'ın Eskişehir'de faaliyete başlamasından sonra, 08.04.1924 tarih ve 469 sayılı yasa ile mevcut olan Şer'iye Dairesi kaldırılarak Hukuk Dairesi sayısı Dilekçe Dairesi sayısı ikiye çıkarılmıştır.
Şer'iye Dairesinin kaldırılmasına ilişkin bu değişikliğin, halifeliğin kaldırılmasından hemen sonra yapılmış olması, Türkiye Cumhuriyetinde din işleri ile devlet işlerinin birbirinden ayrılmasına yönelik iradenin önemli bir göstergesidir.

Cumhuriyet'in ilk yıllarında; Medeni Kanun ve Borçlar Kanunu üzerine çalışmalar yapması üzere iki komisyon kurulmuştur: Ahkam-i Şahsiye ve Vacibat. Ancak komisyonların hazırladıkları tasarılar ile devrimlerin bağdaşmadığına inanan Cumhuriyet Hükümeti, İsviçre Medeni Kanununun ve Borçlar Kanununun, bazı değişikliklerle, bütün olarak alınıp benimsenmesine karar vermesi sonucu her iki Kanun da 4 Ekim 1926 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Türk Ceza Kanunu, 1889 tarihli İtalyan Ceza Kanununun benimsenmesiyle 1 Mart 1926 tarihinde kabul edilmiştir. Ticaret Kanunu 29 Mayıs 1926 tarihinde kabul edilmiş ve 4 Ekim 1926 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 1850 tarihli Kanunname-i Ticaret'in yenilenmesi amacıyla 1916 yılında hazırlanan bir projeden esinlenilmiştir. Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu, Neuchâtel Kantonu Hukuk Usulü Kanunu örnek alınarak hazırlanmış ve Ekim 1927'de yürürlüğe girmiştir.

Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu, 1877 tarihli Alman Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu örnek alınarak hazırlanmış ve 20 Ağustos 1929 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Deniz Ticareti Kanunu, Alman Hukukundan esinlenilerek hazırlanmış ve 13 Mayıs 1929 tarihinde kabul edilmiştir. İcra ve İflas Kanunu, İsviçre'deki İcra ve İflas Kanununun benimsenmesi yoluyla hazırlanmış ve 4 Eylül 1932 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

766 SAYILI HAKİMLER KANUNU İLE GETİRİLEN YENİLİKLER VE BU DÖNEMDE YARGITAY

20.03.1926 tarihinde çıkarılan 766 sayılı yasaya kadar hakimlerin seçimi, dereceleri, terfileri, ödüllendirilmeleri ve soruşturmalarına ilişkin olarak geniş kapsamlı ve ayrıntılı bir özel yasa çıkarılmamıştır. Bu yasa ile hakimlere ilişkin düzenlemelerden başka geçici maddeler başlığı altında yazılı otuzyedinci maddede Temyiz Mahkemesi'nin (Yargıtay'ın) "Cumhuriyet Merkezi"ne gelmesinden de bahsedilmiştir.

834 SAYILI MAHKEME-İ TEMYİZ TEŞKİLATININ TEVSİİNE DAİR KANUN DÖNEMİ

766 sayılı Hakimler Kanunundaki yukarıda açıklanan düzenlemelerden kısa bir süre sonra çıkarılan 834 sayılı "Mahkeme-i Temyiz Teşkilatının Tevsiine Dair Kanun" adıyla çıkarılan yasaya göre Yargıtay'daki Daire sayısı üç Hukuk ve üç Ceza Dairesi olmak üzere altıya çıkarılmış, bu Dairelerden her birinin görevinin 834 sayılı bu yasa, Yargılama Usulü ve Sulh Hakimleri Kanunu ile belirleneceği ifade edilmiştir.

YÜCE DİVAN

İlk 1876 yılında kabul edilen Anayasa ile yargı sistemimize girmiştir. Divan-ı Ali 30 üyeden oluşmaktaydı. Bunlardan onu Heyeti Ayân (padişah tarafından seçilen meclis üyesi) onu Danıştay onu da Yargıtay ve İstinaf reis ve üyelerinden kur'a ile seçilerek atanırlardı.

Divan-ı Ali iki bölümde Divanı İthamiye, Divan-ı Hüküm.

Divan-ı ithamiye dokuz üyeden oluşurdu. Üçü heyeti ayan, üçü Danıştay, üçü Yargıtay ve İstinaf üyelerinden olmak üzere Divan-ı Ali üyeleri arasından kura ile seçilirdi.

Divan-ı Hüküm; yedisi Heyeti Ayan, yedisi Danıştay, yedisi de Yargıtay ve İstinaf üyelerinden olmak üzere 21 Divan-ı Ali üyelerinden oluşurdu.

Divan-ı Ali'nin görevleri; Bakanlar ile Yargıtay Başkan ve üyelerinin ve padişahın kendisini ve makamını tehlikeye sokmaya teşebbüs edenleri yargılamaktı.

1876 Anayasası 20.04.1924 tarihinde kabul edilen yeni Anayasa ile kaldırılmış, Divan-ı Ali'nin de yapısı değişmiştir.

1924 Anayasasına göre Yüce Divan gerektiğinde TBMM.nce kurulmaktaydı.

Görevi; Bakanları, Yargıtay ve Danıştay Başkan ve Üyeleri ile Cumhuriyet Başsavcısını görevlerinden doğacak işler nedeniyle yargılamaktı.

1924 Anayasası gereğince Yargıtay Genel Kurulunca seçilen 11, Danıştay Genel Kurulunca seçilen 10 kişi kendi aralarında Başkan ve Başkanvekilini seçerlerdi. Başsavcı, Yüce divanda Savcı olarak görevliydi.

Yüce Divan görevi, 1961 Anayasası ile Anayasa Mahkemesine verilmiştir.

1221 SAYILI TEMYİZ MAHKEMESİ TEŞKİLATINA DAİR KANUN DÖNEMİ (1928-1973)

11.04.1928 tarihinde çıkarılan 1221 sayılı yasa ile Yargıtay'ın yapısı ve işleyişi ile ilgili yeni düzenlemeler yapılmıştır. Bu düzenlemeler dairelerin sayısına ve görev alanlarına da etkili olmuştur.

834 sayılı yasa döneminde Hukuk ve Ceza bölümünde üçer daire olmak üzere toplam altı daire mevcut iken hem hukuk dairelerine hem de ceza dairelerine birer daire eklenmek sureti ve ile Yargıtay'daki daire sayısı sekize, ticaret dairesi ile birlikte toplam daire sayısı ise dokuza çıkarılmıştır.

7264 Sayılı ve 11.05.1959 Tarihli "Temyiz Mahkemesi Teşkilatına Dair 1221 Sayılı Kanunun 1, 3 ve 4 üncü maddelerinde tadilat yapılmasına Dair Kanun" İle Yapılan değişikliklere gelince;
Bu yasa ile öncelikle 1221 sayılı yasanın 5859 sayılı kanunla Yargıtay'da bulunan hukuk dairelerinin sayısı sekize çıkarılmış ve bu dairelerin görev alanlarının 7264 sayılı bu kanun ve Hukuk ve Ceza Muhakemeleri Usulü kanunları ve İcra ve iflas Kanunu ve özel yasalarla düzenlendiğine işaret edilerek dairelerin görev alanları tek tek belirtilmiştir.

Temyiz Mahkemesi Teşkilatına Dair 1221 sayılı Ka- nunun değişik l, 2, 3 ve 4. maddelerinde değişiklik yapılmış ve yasaya yeni bir madde eklenmiştir. Değiştirilen 1, 2, 3 ve 4. maddeler ile eklenen maddeye göre;
Yargıtay 9 Hukuk, 7 Ceza, l Ticaret ve l İcra İflas Dairesinden kurulu olup, dairelerden her birinin görevi, bu kanun ve Hukuk ve Ceza Yargılama Usulü Kanunları ve İcra ve İflas Kanunu ve özel kanunlarla belli edilmiştir.

Yargıtay Haberleri

Gündem, 19 Kasım 2018

Yargıtay kararını verdi! Saadet Partisi süre istedi

Eski Başbakanlardan Necmettin Erbakan'ın oğlu Fatih Erbakan ve damadı Mehmet Altınöz'ün açtığı davada, Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 15. Hukuk Dairesinin verdiği tahliye kararı Yargıtay tarafından onandı. Saadet Partisi'ne binayı tahliye etmesi için 1 ay süre verildi
İş-Yaşam, 16 Kasım 2018

Yargıtay'dan emsal izin kararı

Tam 18 yıl çalıştığı iş yerinde sadece 23 gün yıllık izin kullandığını, geriye kalan 294 günlük iznin parasını isteyen işçiye Yargıtay'dan kötü haber geldi. Yüksek mahkeme, 18 yıldır aynı iş yerinde çalışan işçinin, sadece 23 gün izin kullanmasını hayatın olağan akışına aykırı buldu.
Gündem, 15 Kasım 2018

Köpeğin apartmandan tahliyesine Yargıtay freni!

Yargıtay 20. Hukuk Dairesi, İzmir'in Karşıyaka ilçesinde yaşayan işitme engelli çifte ait köpeğin apartmandan tahliye edilmesine ilişkin yerel mahkemenin verdiği kararın bozulmasına hükmetti. Çiftin avukatı Senem Demirel, "Onların (işitme engelli çift) yaşam standartları için Lena (köpek) evde bakılması zorunlu bir hayvandır. Bu bir keyif ya da özel bir zevk değil" dedi

İş-Yaşam, 15 Kasım 2018

Yargıtay'dan iş kazalarına ilişkin önemli karar!

Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu, haksız fiil veya iş kazası sonucu ölen kişilerin anne babalarının “destekten yoksun kalma tazminatı” alıp alamayacağına ilişkin Yargıtay’ın 4 dairesi arasındaki görüş ayrılığını sona erdirdi. İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu, haksız fiil sonucu ölen kişinin ya da iş kazasında hayatını kaybeden işçinin anne babasına tazminat ödenmesine ilişkin kriterleri ortaya koydu. Tazminat talep edebilmek için anne babanın zaruret durumuna düşmesi gerekir mi? Sosyal Güvenlik Kurumu’nca çocuğundan dolayı ölüm geliri bağlanmayanlara tazminat ödenir mi? Habertürk’ten Ahmet Kıvanç, Yargıtay kararının ayrıntılarını yazdı

İş-Yaşam, 15 Kasım 2018

Yargıtay, ticari hayatı etkileyecek bir karara imza attı

Yargıtay, ticari hayatı ve çek hamillerini yakından ilgilendiren, içtihat niteliğinde bir karara imza attı. Buna göre; çek suçlarında, bankanın ‘karşılıksız’ ibaresini yazdığı tarih, suçun oluşmasında esas alınacak. Habertürk'ten Yasemin Güneri'nin özel haberi...
Gündem, 14 Kasım 2018

İşadamı cinayetinde site sakinlerine şok!

Yargıtay, kapıcının görevli olduğu sitede araç parkı yüzünden tartıştığı misafiri bıçaklayarak öldürmesi olayında site sakinlerini de kusurlu buldu. Yüksek mahkemenin emsal nitelikteki kararıyla; adam çalıştıranın görülecek işe uygun fikri, mesleki bilgi ve yeteneklere sahip bir kişi seçmekle yükümlü sayılacak.
Gündem, 07 Kasım 2018

Adli Tıp'a 'fermuar' soruldu! Paksoy kardeşler yeniden hakim karşısında...

Beyoğlu'nda bir apartman boşluğunda cansız bedeni bulunan Sinem Erköseoğlu'nu kasten öldürdükleri iddiasıyla yargılanıp beraat eden Emre ve Can Paksoy kardeşler, haklarındaki kararın Yargıtay tarafından bozulmasının ardından yeniden hakim karşısına çıktı. Mahkeme heyeti, Sinem'e ait elbisenin Adli Tıp Kurumu'na gönderilmesine karar vererek bu elbiseyi giyen kişinin arkasındaki fermuarı tek başına kapatıp kapatamayacağının tespitini istedi. Mahkeme ayrıca, Sinem'in kafasının arkasında bulunan yaranın düşme olayından önce olup olmadığının da Adli Tıp Kurumu Genel Kurulu'ndan sorulmasına hükmetti.
Gündem, 02 Kasım 2018

Yargıtay 12 Eylül davası kararını bozdu!

Yargıtay 16. Ceza Dairesi, Kenan Evren ve Tahsin Şahinkaya’nın yargılandığı 12 Eylül darbe davasına ilişkin yerel mahkeme kararını bozdu

Gündem, 27 Ekim 2018

7 binlik fatura Yargıtay'dan döndü!

Yurt dışına çıkmadan abonesi olduğu GSM şirketinden özel konuşma ve internet paketi alan tüketici, kota aşımı sebebiyle gelen 7 bin liralık faturayla sarsıldı. Mahkemenin yolunu tutan mağdur aboneye müjdeli haber Yargıtay'dan geldi. Yüksek mahkeme, kota aşımını aboneye bildirmeyen GSM firmasını kusurlu buldu

Gündem, 25 Ekim 2018

Aziz Yıldırım, FETÖ davasında dinlenecek! O soru sorulacak

Son dakika... Aziz Yıldırım, FETÖ'nün "Yargıtay imamı" olduğu iddia edilen Kuseyri'nin de arasında bulunduğu 52 avukatın yargılandığı davada tanık olarak dinlenecek. Aziz Yıldırım'a, "şike operasyonu" sırasında avukatı aracılığıyla kendisinden FETÖ adına 2 milyon dolar istenilip istenilmediği sorulacak
Gündem, 21 Ekim 2018

Eşten gizli kredi çekmek boşanma sebebi sayıldı

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, eşinden habersiz kredi çeken kocanın bu hareketini 'güven sarsıcı' olay olarak değerlendirerek boşanma sebebi saydı
Gündem, 14 Ekim 2018

'Gavat' cinayetinde Yargıtay 18 yıl hapis cezasını bozdu

Erzurum'da eşinin kendisine "gavat" dediği için öldüren 62 yaşındaki sanık Mehmet Akpınar 18 yıl 4 ay hapis cezasına mahkum oldu. Cezayı az bulan Yargıtay haksız tahrik ve iyi hal indirimlerini kaldırarak cezayı 20 yıla çıkardı
Gündem, 08 Ekim 2018

Velayet davalarında çocuklara o soru sorulacak

Yargıtay'ın aldığı emsal niteliğindeki kararla velayet davalarında "istişare" kararı çıktı. Yargıtay mahkemelere "Velayet davalarında çocukla istişare edin" derken, duruşmada çocuklara, "Anne mi baba mı" diye sorulacak

Gündem, 27 Eylül 2018

Maçlarda görev yapan polislere iyi haber

Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, 6222 Sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun kapsamında Türkiye Futbol Federasyonunun (TFF) spor müsabakalarında görev alan polislere harcırah ödemesine yönelik mahkeme kararına itirazını oy çokluğu ile reddetti. Avukat Ümit Peçe, "Yaklaşık 150-160 bin polis memuru bu kararla birlikte hak etmiş oldukları bu bedeli rahatlıkla yargı eliyle tahsil edebileceklerdir" dedi

Gündem, 26 Eylül 2018

Berberoğlu'nun avukatları AYM'ye başvuracak

Yargıtay tarafından 5 yıl 10 ay hapis cezası onanan ve milletvekilliği sona erinceye kadar cezasının infazının durdurulmasına karar verilen Enis Berberoğlu'nun avukatları, Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunacak
İş-Yaşam, 25 Eylül 2018

Yargıtay kararını verdi! Onlar da artık işçi

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, figüranların hizmet akdi kapsamında çalışan işçi olduğuna karar vererek bir televizyon dizisinde padişah muhafızı rolünde oynayan figüranın çekimler sırasında attan düşerek yaralanmasını iş kazası kabul etti
Gündem, 24 Eylül 2018

HSK'da üst düzey atamalar

Son dakika... HSK'da, Yargıtay üyeliğine atanan Akgün ve Dokgöz'ün yerine kritik atamalar gerçekleştirildi
Gündem, 21 Eylül 2018

Oğlu kaçmasın diye bağlamıştı! Mahkeme beraat dedi ama...

Antalya'da bir baba, evden kaçan 16 yaşındaki çocuğunu kaçmaması için elini kolunu bağlaması mahkemeye taşındı. Mahkeme, babaya beraat kararı verirken, Yargıtay 'Alıkoyma suçundan cezalandırılmalı' dedi...

Gündem, 20 Eylül 2018

Enis Berberoğlu tahliye edildi! İste ilk sözleri

Yargıtay, Enis Berberoğlu'na, MİT TIR'ları görüntülerini Can Dündar'a ilettiği gerekçesiyle verilen 5 yıl 10 ay hapis cezasını onadı. Yargıtay, milletvekilliği sona erinceye kadar Enis Berberoğlu'nun cezasının infazının durdurulmasına ve salıverilmesine karar verdi. Enis Berberoğlu cezaevinden tahliye edildi. Yargıtay'ın kararı Meclis Genel Kurulu'na gelir ve Meclis'te cezası okunursa Berberoğlu'nun vekilliği düşecek. Yargıtay kararında, vekillik süresinin sona ermesi ile Berberoğlu'nun cezasını çekmek üzere ceza infaz kurumuna gönderileceği belirtiliyor