İşyeri kodu “Şüpheli” olan emekli olabilir mi?

“ŞÜPHELİ İŞYERİ” KODU, EMEKLİLİĞE ENGEL TEŞKİL EDER Mİ?

30.04.1994 tarihinde SSK’lı olarak çalışmaya başladım ve toplam 6267 prim günüm var. Hizmet dökümüne baktığımda, 2019 Eylül ve 2020 Şubat dönemi arasında 160 gün çalışmış olduğum işyeri (Ş) kodu ile işaretlenmiş görünüyor. EYT’den yararlanarak emeklilik başvurusu yaptım. İşyerinin (Ş) koduyla işaretlenmesi, emeklilik başvurumu olumsuz etkiler mi? (Emre V.)

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sahte işyeri olduğu veya sahte sigortalı bildirdiği tespit edilen işyerlerini SAHTE (S), sahte olduğu düşünülerek kontrol edilmekte olan işyerlerini KONTROLLÜ (K), sahibi veya ortaklarının geçmişte sahte işyeri olduğu veya sahte sigortalı çalıştırdığı tespit edilen işyerlerini de ŞÜPHELİ (Ş) koduyla işaretliyor.

“Sahte işyeri” tanımlaması yapılan işyerlerinden çalışanlar adına bildirilen hizmetler denetim raporlarına istinaden iptal ediliyor ve söz konusu hizmetler için hizmet bildirimi ve hizmet birleştirmesi yapılmıyor. Dolayısıyla bu işyerinden bildirilen hizmetler emekliliğe hak kazanma koşullarının tespitinde ve emekli aylığı bağlama işlemlerinde dikkate alınmıyor. Emekli aylığı bağlandıktan sonra çalışan adına bildirilen hizmetlerin “sahte işyeri” tanımlaması yapılan işyerlerinden olduğu tespit edilirse, bu hizmetler geçersiz sayılıyor. Bu hizmetler düşüldükten sonra kalan süreler ile emekli aylığına hak kazanma koşullarının devam edip etmediği kontrol ediliyor ve emekli aylığı düşülen hizmet süresine göre yeniden hesaplanıyor.

“Şüpheli işyeri” olarak tanımlanan işyerlerinden bildirilen hizmetler için henüz denetim raporu düzenlenmemiş olduğundan, bu süreler geçerli sayılıyor ve birden fazla statüde çalışması varsa hizmet birleştirmesinde dikkate alınıyor. Emekli aylığına hak kazanma koşullarının tespitinde de dikkate alınıyor ve emekli aylığı bağlama işlemleri denetim sonuçları beklenmeksizin sonuçlandırılıyor.

Ancak, denetim sonucunda işyerinin sahte olduğu veya fiilen çalışılmadığı halde sahte sigortalı gösterildiği tespit edilirse bu işyerinden bildirilen hizmet süreleri toplam hizmet sürelerinden düşülüyor. Kalan süreler emekli olmak için yeterli ise emekli aylığı ödenmeye devam ediyor, sadece emekli aylığı kalan hizmet süreleri üzerinden yeniden hesaplanıyor.

İptal edilen hizmet sürelerinden kalan prim günleri emekli olmaya yeterli değil ise emekli aylığı kesilerek, ödenmiş emekli aylıkları faiziyle geri alınıyor.

Çalışanların, e-Devlet üzerinden zaman zaman giriş yaparak hizmet dökümlerine bakarak işyeri kodlarını kontrol etmeleri gerekir.

Bu bilgiler ışığında durumunuzu sırasıyla ele alırsak, işyerinizin şüpheli koduyla işaretlenmesi emeklilik işlemlerinizi etkilemeyecek. Denetim sonucunda işyerinin sahte olduğu tespit edilirse 160 günlük çalışmanız iptal edilecek. Ancak, toplam 6267 prim gününüz bulunduğu için, 160 günlük sürenin iptal edilmesi halinde bile emekliliğiniz iptal edilmez, emekli aylığınızda da önemli bir değişiklik olmaz.

Şayet bu işyerinden bildirilen hizmet süreniz 1300 gün olsaydı sahte işyeri raporu düzenlenmesi halinde hem emekliliğiniz iptal edilirdi, hem de emeklilik iptaline kadar ödenmiş olan aylıklar faiziyle geri istenirdi.

GSS PRİM BORCU YAPILANDIRMA KANUNU KAPSAMINDA TAKSİTLE ÖDENEBİLİR Mİ?

31 Aralık 2022 tarihinden önce kalma GSS prim borçlarımı yeni çıkan Yapılandırma Kanunu kapsamında taksitle ödemek istiyorum. Ancak e-Devlet üzerinden bir yapılandırma seçeneği çıkmıyor. Banka mobil uygulaması üzerinden ödemek istediğimde ise e-Devlet’te görünenden daha düşük bir borç çıkıyor. Taksitlendirme seçeneği görünmüyor. Bu durumda borcumu nasıl 48 ay vadeyle yapılandıracağım? (Ömür S.)

Son çıkan Yapılandırma Kanunu kapsamında 31 Aralık 2022 tarihi ve öncesine ait genel sağlık sigortası (GSS) prim borçları için ödeme kolaylığı sağlandı. Kanun vergi ve prim borçlarına taksitle ödeme imkânı tanımakla birlikte GSS primleri için taksitlendirme hakkı bulunmuyor.

2022 Aralık ayı ve önceki aylara ilişkin GSS prim borçlarını 31 Ağustos 2023 tarihine kadar ödeyenlerden sadece anapara alınacak, gecikme cezası ve gecikme zammı borçları silinecek. GSS prim borçlarının yapılandırılması için başvuru yapılması gerekmiyor. Doğrudan banka aracılığıyla GSS prim borcu ödenebilecek.

Bankanın mobil uygulamasında gördüğünüz tutarın daha önce e-Devlet’teki borç tutarından az olmasında bir yanlışlık yok. Bankada, ödemeniz gereken anapara görünüyor. Bu tutarı ödediğiniz takdirde e-Devlet’te daha önce gördüğünüz gecikme faizi ve gecikme cezasından kurtulacaksınız.

Şunu da hatırlatmak isterim; 2022 Aralık ayı ve öncesine ait GSS prim borcunu öderken, 2023 Ocak ayından itibaren GSS prim ödeme yükümlülüğünü yerine getirmemeniz halinde yeniden borçlu durumuna düşersiniz.

EMEKLİ AYLIĞINI ARTIRMAK İÇİN ÇALIŞMAYA DEVAM ETMEK AVANTAJLI MI?

Çoğunluğu SSK’lı olarak toplam 5931 prim günüm bulunuyor. Maaş hesaplama sistemine baktığımda 5.713 lira emekli maaşı görünüyor. Halen 15.300 lira brüt maaşla çalışmaktayım. 45 yaşındayım, EYT kapsamına giriyorum ancak maaşın düşük olması sebebiyle bir müddet daha emekli olmayıp prim gün sayımı yükseltmeyi düşünüyorum. Böylece emekli aylığımı artırmayı amaçlıyorum. Acaba emekli olup hem çalışıp hem emekli maaşı almak mı yoksa düşündüğüm şekilde emekliliği ertelemek mi daha avantajlıdır? (Yavuz Selim A.)

Muhtelif zamanlarda yapılan kanun değişiklikleri ve son yıllardaki yüksek enflasyon nedeniyle düşük aylık alan emeklilerin alım gücünü artırmak amacıyla en düşük emekli aylığında yapılan artışlar emekli aylığı ile prim günü ve prime esas kazanç arasındaki bağı kopardı.

En düşük emekli aylığı 2019 yılı Ocak ayında 1000 TL iken 2020 Mart’ta 1.500 TL, 2022 Ocak’ta 2.500 TL, 2022 Temmuz’da 3.500 TL, 2023 Ocak’ta 5.500 TL, mart ayında da 7.500 TL oldu. Böylece, yaklaşık 9.5 milyon emeklinin 7.500 lira ve altında olan aylıkları eşitlendi. Asgari ücret veya ona yakın ücret üzerinden 3600 gün (10 yıl) prim ödeyenle, 10.800 gün (kesintisiz 30 yıl) prim ödeyenin emekli aylığı aynı düzeye geldi.

Bunun sonucu olarak, çalışma yaşamında uzun süre kalarak emekli aylığını artırma hesapları, düşük ücretle çalışanlar açısından anlamını yitirdi.

Emekliliğe hak kazanmış bulunuyorsanız ve emekli olduktan sonra da çalışma imkânınız varsa, bir ay bile beklemeyin. Geciktiğiniz her ay sizin için kayıp olur.

İleride çok yüksek ücretle, örneğin brüt asgari ücretin 3-4 katı tutarında kazançla çalışma fırsatınız olursa emekli aylığını kestirip çalışmanız avantajlı olup olmadığını o zaman yeniden değerlendirirsiniz.

SSK’DAKİ GÜNLERİ YETERLİ OLAN HİZMET BİRLEŞTİRMEYE ZORLANABİLİR Mİ?

SSK hizmetlerimin toplamı 5825 gün. 2014 yılında tamamlandı. Sonrasında BAĞ-KUR’lu oldum. Geçen hafta SGK’ya gittiğimde zorunlu olarak hizmet birleşimi yapılacağı, son 7 yıl kuralı nedeniyle BAĞ-KUR’a tabi olarak 9.000 günü doldurduktan sonra emekli olabileceğim söylendi. Açıkçası kahroldum. Nasıl bir yol izlemeliyim? (Bora T.)

SSK, BAĞ-KUR, Emekli Sandığı gibi birden fazla statüye tabi çalışması olanlar hizmet sürelerini birleştirerek emekli olabiliyorlar. 2008 öncesi çalışmaya başlamış olanların hizmet süreleri birleştirilirken, son 7 yıllık fiili hizmet süresine bakılıyor. Son 2520 prim günü en fazla hangi statüde geçmiş ise o statünün kurallarına göre emekli ediliyorlar.

Hizmet sürelerinin birleştirilmesi, prim günü yalnızca bir statüden emekli olmaya yetmeyenlere avantaj sağlıyor. Ancak, sizin gibi tek başına SSK’daki hizmetleri SSK’nın kurallarına göre emekli olmaya yeterli olanlar açısından ise dezavantaj ortaya çıkartıyor.

Çünkü Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) birden fazla statüde çalışması olanlar emeklilik için müracaat ettiklerinde hizmet birleştirmesini zorunlu tutuyor. Statülerden sadece birindeki çalışma süresi emekli olmak için yeterli olanları da birleştirmeye zorluyor. Böyle olunca da sizin durumunuzdaki kişilerin emekliliği zorlaşıyor.

Yargıtay’ın aksi yönde kararları bulunmasına karşın, SGK tutumunu değiştirmiyor. Yargıtay kararlarında, hizmet süresi tek başına herhangi bir statüde emekli olmaya yeterli olanların hizmet birleştirmesine zorlanamayacağı öngörülüyor.

Konuyu yargıya taşıyabilirsiniz. Bunun için öncelikle Sosyal Güvenlik Kurumu’na, “Sadece SSK’daki çalışmalarınız dikkate alınarak emekli aylığı bağlanması” talebiyle dilekçe vermelisiniz. SGK’nın vereceği ret kararının iptali için dava açabilirsiniz. Böylece, davayı kazandığınızda dilekçeyi verdiğiniz tarihten geçerli olmak üzere emekli aylığı bağlatabilirsiniz. Dava ne kadar uzarsa uzasın geriye dönük aylığınızı alabilirsiniz.