Dünyanın en ünlü binalarının kadın mimarları
Mimarlık genelde erkeklerin daha fazla öne çıktığı bir alan olarak düşünülür. Dolayısıyla da yapılmış en büyük ve en güzel binaların arkasında kadın mimarların olduğu kimsenin aklına gelmez.
1704 yılında İngiltere’de Lady Elizabeth Wilbraham’ın tasarladığı Wotton House başta olmak üzere kadınların hayal ettikleri ve sonra hayata geçirilmiş eserlerin gerçek hikayeleri çok az anlatılır. Oysa mimarlık alanında dünyanın en ünlü binalarından bazıları kadınların imzasını taşıyor.
Bunlardan 6’sını sizler için bir araya getirdik, bazılarına gerçekten çok şaşıracaksınız.
Château de Chenonceau – Chenonceaux / Fransa
Fransa’nın Loire Vadisi’nde, Cher Nehri boyunca uzanan Chenonceau Şatosu, dünyanın en fazla fotoğrafı paylaşılan yapılarından biri. Bundan 500 yıl önce bu muhteşem şatoyu bir kadın tasarlamıştı.
Katherine Briçonnet'in kocası Thomas Bohier, harap bir malikane ve değirmen olarak mülkü satın aldığında yıl 1513'tü. Briçonnet, eşinin aldığı arazinin üzerindeki küçük mülkü şatoya dönüştürdü. Kocasının uzaklarda olması sayesinde Briçonnet, emrinde çalışan adamlara neyi nasıl inşa edeceklerini anlatıyor ve hem ek binaların hem de ana salonun tasarımını yapıyordu.
Chenonceau Şatosu’nun en önemli özelliği, ilk kez evin içinde düz merdiven kullanılmış olmasıydı. O tarihe kadar tüm merdivenler döner yapıdaydı.
Briçonnet, şato tamamlandığında avlu kapısının üzerine bir de yazı astırdı: “S’il vient à point, me souviendra,” anlamı, "Bu yapı tamamlandığında, herkes beni hatırlayacak."
Şato, Facebook üzerinden 360 derece görsel teknolojisi sayesinde gezilebiliyor.
Villa Benedetti – Roma / İtalya
Plautilla Bricci, 1663 yılında Villa Benedetti’yi inşa ettirdiğinde, İtalya tarihinin ilk kadın mimarı olmuştu. Bricci’yi bir diğer özelliği ise dünya üzerinde profesyonel olarak bina tasarımı yapan ilk kadın mimar olmasıydı.
Bricci bir ressamdı, babasının atölyesinde resim yapıyordu. Sonrasında ise resim yapmak yerine duvarlarına resimlerinin asılacağı binalar tasarlamaya karar verdi. Resim hocasının evini yeniden tasarladı. Barok tarzı bir yapı olan Villa Benedetti, kavisli duvarları, sundurmaları ve ayrılı alçı işçiliği ile öne çıkıyor. Fresklerle kaplı iç mekanların bir bölümü Bricci tarafından boyanmıştı.
Plautilla Bricci binanın mimarı olsa da 1677’de Villa Benedetti’nin tanıtımında erkek kardeşinin ismi geçiyordu. Bunun nedeni ise kadın bir mimarın sosyal toplumda kabul edilmesinin zorluğuydu. 1849'da Fransa’nın Roma’yı kuşatması sırasında bina yıkıldı ve üç katlı konaktan geriye birkaç duvar kaldı.
Hotel Lafayette – Buffalo / New York
ABD’nin ilk kadım mimarı olan Louise Blanchard Bethune’dir. 1891’te Dünya Colomb Sergisi’nin inşaat departmanı, bina tasarımı için bir kadın mimar arandığını açıkladı. Ancak bir sorun vardı; erkek mimarlara 10.000 dolar ödül verilen kadın mimar için belirlenen rakam 1.000 dolardı. Blanchard reddetti.
1904’te Blanchard’ın en büyük eseri, Buffalo’daki Lafayette Oteli tamamlanmıştı. 225 odalı, kırmızı tuğla ve beyaz pişmiş topraktan inşa edilen Fransız Rönesans tarzı otel, projesinin baş mimarı Blanchard’dı.
Oteli o gün için çığır açacak yenilikte kabul ettiren özellikler, her odada bir adet telefon bulunması ve tüm odaların banyolarında hem sıcak hem soğuk su bulunmasıydı.
Lafayette Oteli bugün hala faaliyette ve Ulusal Tarihi Mekanlar listesine kayıtlı.
Hearst Kalesi - San Simeon – Kaliforniya
Yüzden fazla bina tasarımı yapan mimar Julia Morgan’ın en bilinen eseri, İspanyol kolonyal, gotik, neo-klasik ve Akdeniz stillerinin harmanlandığı Kaliforniya’daki Hearts Kalesi’dir.
Julia Morgan, ABD’de başladığı mimari eğitimini Paris’te sürdürdü ve 1898’de, normalde 4-5 yıl süren École des Beaux-Arts akademisi eğitimini 3 yılda tamamladı. Amerika’nın ilk lisanslı kadın mimarı olarak 1904’te kendi şirketini kurdu. Gazete sahibi olan William Randolph Hearst, 1919’da Morgan’ı, Hearts Kalesi ve çevre binalarının tasarımı için işe aldı.
Hearts Kalesi, Morgan’ın 28 yıl süren çalışmasıydı ve projenin her bir detayını bizzat kendisi hazırladı. Morgan, Hearts’ın sanat koleksiyonunu bütünleştirmek için İzlanda yosunu, ren geyiği ve İspanyol antikalarını getirtti. Hatta içinde ayı, zebra, leopar ve deve gibi hem yerli hem de egzotik hayvanların bulunduğu bir hayvanat bahçesi bile tasarladı.
Ekonomik olarak sıkıntılar yaşamaya başlayan Hearts, hayvanları 1937’de satmaya başladı. Kale de asla tam olarak tamamlanamadı. Bugün bile konukların güzel havalarda zebraları bahçesinde görebildiği kalenin inşaatı 1947’de durduruldu. Hearts Kalesi, online olarak ziyaret edilebiliyor.
https://hearstcastle.org/news-releases/hearst-castle-launches-reimagined-mobile-app/
Royal Shakespeare Tiyatrosu – Stratford-upon-Avon / İngiltere
Shekespeare’in doğduğu ve mezarının bulunduğu Stratford-upon-Avon’da yazarın adına bir tiyatro yapılmasına 1926’da karar verildiğinde bir yarışma açıldı. Katılan 70’den fazla mimar arasında bir kadın bulunuyordu, Elisabeth Scott. 1928’de yarışmanın sonucu açıklandığında İngiliz gazeteleri şok olmuştu, kazanan Scott’tu. O tarihte kadınların mimar olarak eğitim almasına sadece 9 yıldır izin veriliyordu ve Elisabeth Scott, tarihte uluslararası bir yarışma kazanan ilk kadın mimar olmuştu. Gazetelerin manşetleri de “kadın mimar erkekleri yendi” şeklinde atılmıştı.
Scott’un tasarımı Art Deco süslemeler ve İskandinav etkisi taşıyan oldukça sadeydi. Tiyatro binası olmasının yanı sıra yanından akan Avon Nehri’nin akıntılarını da taşıyordu. Tasarım özellikle gelenekçi zihniyet tarafından fazlasıyla eleştirilse de Scott, “Binaların işlevlerinin de dikkate alınması gerekir” diyerek cevap veriyordu.
100 binden fazla kişinin katıldığı 1932’deki açılış, ABD’de canlı yayınlandı.
Tiyatro bugün hala faaliyette olsa da büyük prodüksiyonlara kapalı ve sadece online gösteriler yapılabiliyor. Tiyatronun web sitesi üzerinden gezilmesi mümkün.
https://www.rsc.org.uk/your-visit/theatre-tours/virtual-tour-rst
UNESCO Genel Merkezi - Paris / Fransa
Mimar Beverly Loraine Greene, 1915’te Şikago’da doğdu. Amerika’nın ilk siyahi kadın mimarı olarak 1942’de lisansını aldı. Şikago Konut İdaresi’nde çalışmaya başladı ancak yoğun bir ırkçılıkla mücadele ediyor ve iş bulmakta zorlanıyordu. New York’a taşındı ve 1945’te siyahilerin girmesine izin verilmeyen konut projesi olan Stuyvesant Kasabası’nın mimari çalışmalarında yer aldı. Ardından, mimarlık dünyasının ikon isimlerinden Marcel Breuer’in dikkatini çekti. İkili Y şeklindeki tasarımı ile dünyanın en ünlü binalarından biri olan, Paris’teki UNESCO binasının çiziminde çalışan mimarlık şirketleri arasında yer aldılar.
3 köşeli yıldız olarak da anılan ve 1958’de açılan UNESCO binası çığır açan bir inşaat yöntemi ile ünlü; tüm bina 72 beton kazık sütun tarafından destekleniyor.
